Η Αλίκη, ο Πέτρος, ένας ξένος τόπος, μια πρωτόγνωρη συνθήκη, οι επιθυμίες, οι επιλογές τους, τα λάθη τους και ένας εαυτός που μοιάζει να μη γνωρίζουν. Και κάπως έτσι τα «Μικρά Όμορφα Άλογα» «γεννιούνται» μέσα από τον κινηματογραφικό φακό του Μιχάλη Κωνσταντάτου. Επτά χρόνια μετά το βραβευμένο ντεμπούτο του, το ”Luton” και δύο ταινίες μικρού μήκους πριν από αυτό, αναγνωρίζει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του, καθώς όπως αναφέρει «υπάρχει ένα σασπένς στην ύπαρξη του ανθρώπου για το αν θα τα ”καταφέρει” και αυτό μοιάζει να δίνει και τον βασικό τόνο στις ταινίες μου».
Το καλοκαίρι του 2014 και η επαφή με ένα ζευγάρι, βαθιά πληγωμένο από την κρίση, αποτέλεσαν αφετηρία για τα «Μικρά Όμορφα Άλογα», ένα ατμοσφαιρικό ψυχολογικό θρίλερ με πρωταγωνιστές τη Γιώτα Αργυροπούλου και τον Δημήτρη Λάλο. «Η απλή καθημερινότητα φαίνεται πως κρύβει τις πιο σκοτεινές ιστορίες», τονίζει ο Μιχάλης Κωνσταντάτος, ο οποίος μέσα από τον φακό του ακολουθεί τους ήρωες του και το περιβάλλον τους με την ένταση που νιώθει να υπάρχει στην προσπάθεια τους να ξαναβρούν τον εαυτό τους. Μετά το φεστιβαλικό ταξίδι της, η ταινία προβάλλεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, από τις 25 Μαρτίου και για δύο εβδομάδες, στους ψηφιακούς κινηματογράφους Δαναό και Έλλη, στο πλαίσιο της συμβολικής κίνησης με σλόγκαν «Ανοίξτε τα κλειστά σινεμά στο σπίτι σας».
Ποια είναι τα συναισθήματα σας που το κοινό θα παρακολουθήσει για πρώτη φορά την ταινία στους ψηφιακούς κινηματογράφους Δαναό και Έλλη;
Είναι διττό το συναίσθημα. Από τη μία χαίρομαι που η ταινία θα συναντήσει το κοινό της μετά από τόσο καιρό και από την άλλη νιώθω περίεργα που δεν θα έχω την ευκαιρία να δω τα πρόσωπα των θεατών, να ανταλλάξω απόψεις και να κουβεντιάσω την ταινία μαζί τους. Έχω επίσης αγωνία να βρει το όλο εγχείρημα «Ανοίξτε τα κλειστά σινεμά στο σπίτι σας» ανταπόκριση στο κοινό, καθώς πιστεύω ότι είναι μια σημαντική πρωτοβουλία για να στηριχθούν οι αίθουσες.
Πείτε μας λίγα λόγια για τη φεστιβαλική πορεία της ταινίας. Πώς την υποδέχθηκε το κοινό του εξωτερικού;
Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ της Σαγκάης, το καλοκαίρι. Έπειτα, έγινε η ευρωπαϊκή της πρεμιέρα στο φεστιβάλ του Σαράγεβο και έκτοτε ταξιδεύει ανά τον κόσμο σε διάφορα φεστιβάλ σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Δυστυχώς πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, όλη αυτή την πορεία την παρακολουθώ από μακριά. Με διαδικτυακά Q&A και βιντεοπαρουσιάσεις. Το feedback που είχα ως τώρα από το κοινό στο εξωτερικό είναι εξαιρετικό και αυτό με κάνει πολύ χαρούμενο. Παρόλη την ιδιαιτερότητα των διαδικτυακών φεστιβάλ και προβολών έχω καταφέρει σε αρκετές περιπτώσεις να ακούσω τους θεατές και αυτό είναι πολύτιμο.
Τα «Μικρά Όμορφα Άλογα» αποτελούν τη δεύτερη απόπειρά σας για μεγάλου μήκους ταινία μετά το “Luton”. Έχοντας δημιουργήσει και δύο μικρού μήκους πριν από αυτές, θεματικά τι θα λέγατε ότι σας ταιριάζει περισσότερο;
Με ενδιαφέρει πολύ η ανθρώπινη συμπεριφορά. Μου αρέσει να παρατηρώ σε διάφορες καταστάσεις τις μικρές λεπτομέρειες που δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά και να αφηγούμαι τις ιστορίες ακριβώς όπως τις νιώθω. Μοιάζει σχεδόν πάντα να υπάρχει μια υπόγεια ένταση στις σχέσεις των ανθρώπων. Πράγματα που δεν λέγονται, που υπονοούνται. Με ελκύουν οι ιστορίες που αναδεικνύουν αυτό ακριβώς. Υπάρχει ένα σασπένς στην ύπαρξη του ανθρώπου για το αν θα τα «καταφέρει» και αυτό μοιάζει να δίνει και τον βασικό τόνο στις ταινίες μου.
Παρακολουθώντας το “Luton” και τα «Μικρά Όμορφα Άλογα» ένας θεατής θα μπορούσε να βρει κοινά σημεία μεταξύ των δύο ταινιών. Στα 7 χρόνια που «απέχουν» χρονικά οι δύο ταινίες, έχει αλλάξει ο τρόπος που προσεγγίζετε κινηματογραφικά τις ιστορίες σας;
Προφανώς είμαι ο ίδιος άνθρωπος, αλλά μέσα στα χρόνια έχω αλλάξει κιόλας. Αυτό όμως που μου δίνει τον χαρακτηριστικό τόνο για κάθε ταινία είναι οι χαρακτήρες της. Αυτοί υπαγορεύουν τον ρυθμό και τη φόρμα της ταινίας. Ο τρόπος που προσεγγίζω κινηματογραφικά τις ιστορίες μου έρχεται από το πώς αισθάνονται οι χαρακτήρες μου. Προσπαθώ σε όλα τα επίπεδα να τους ακούω και να τους αισθάνομαι, ώστε να μεταφράζω αυτό που νιώθουν σε κάδρο, κίνηση μηχανής, φωτογραφία, μουσική κτλ.
Πηγαίνοντας πίσω ποια ήταν εκείνη η πρώτη σκέψη που αποτέλεσε αφορμή για να «γεννηθούν» τα «Μικρά Όμορφα Άλογα» και κάτω από ποιες συνθήκες προέκυψε;
Η πρώτη σκέψη ήταν το καλοκαίρι του 2014. Τυχαία βρέθηκα κοντά σε ένα ζευγάρι που είχε υποστεί πολύ μεγάλο πλήγμα από την κρίση. Σκεφτόμουν την κατάσταση τους. Έμοιαζαν παντελώς χαμένοι. Σαν να μην ήξεραν ούτε οι ίδιοι ποιοι είναι. Υπήρχε ένα κενό στα μάτια τους, σαν να είχαν ξεχαστεί κάπου αλλού. Αυτό ήταν η αφετηρία μου. Εκείνο το ζευγάρι δεν ήταν μία μεμονωμένη περίπτωση. Η ζωή των περισσότερων ανθρώπων άλλαξε ουσιαστικά τα τελευταία χρόνια. Και η πτώση αυτή ήταν βίαιη και σε πολλές περιπτώσεις ανεξέλεγκτη. Κάτι τέτοιο συνέβη και στους ήρωες της ταινίας μου. Η περίοδος του στρουθοκαμηλισμού τελείωσε και κάποια στιγμή έπρεπε να κοιταχτούν στα μάτια. Σε αυτό το σημείο ακριβώς αρχίζει και η ταινία μου.
Παρόλο που τα συναισθήματα των χαρακτήρων είναι εμφανή και κινούνται σε ακραία επίπεδα πολλές φορές, στο μεγαλύτερο μέρος τους δεν εκφράζονται λεκτικά. Γιατί επιλέγετε ως προσέγγιση τη σιωπή και τι κρύβεται πίσω της; Μπορεί τελικά να αποτελεί μια πιο ισχυρή γλώσσα από την έκφραση μέσω του λόγου;
Η σιωπή στην περίπτωση της ταινίας από την πλευρά των χαρακτήρων είναι περισσότερο απόρροια μιας κατάστασης σοκ που βρίσκονται. Οι δυο τους έχουν βρεθεί σε έναν ξένο τόπο, σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη, σε μια επαφή με έναν εαυτό που μοιάζει να μη γνωρίζουν.
Η ταυτότητα που πασχίζει να αποκτήσει ο καθένας μας μέσα από τις σπουδές, τη δουλειά, τις ερωτικές του σχέσεις, είναι ταυτόσημη με τη δημόσια εικόνα του. Αυτή η δημόσια εικόνα όλο και περισσότερο γίνεται το κάστρο που πρέπει να υπερασπίζεται καθημερινά ο άνθρωπος. Όταν – και αν- κληθεί κανείς, κάποια στιγμή, να εγκαταλείψει το κάστρο του/της, η πρώτη αντίδραση που νιώθει συνήθως είναι η άρνηση. Μέσα σε αυτή την άρνηση το ένα μικρό ψέμα διαδέχεται το άλλο και τελικά τα ψέματα γιγαντώνονται. Ψέματα που λέγονται πρώτα στον εαυτό μας, προϊόν ενός μηχανισμού για να αντέξουμε τη συντριπτική αλήθεια. Και ύστερα, έρχεται η σιωπή ως εργαλείο μη διατάραξης της «ησυχίας» που βολεύει και καλλιεργείται. Οι άνθρωποι πολλές φορές σταματάνε να επικοινωνούν πραγματικά, καταφεύγουν σε αποπροσανατολιστικές συζητήσεις ή προτιμούν τη σιωπή. Μέσα σε αυτή τη σιωπή όμως βράζει πάντα η αλήθεια, έτοιμη να ξεσπάσει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Όπως και στην περίπτωση των χαρακτήρων της ταινίας μου.
Η απλή καθημερινότητα ως φόντο της ταινίας μπορεί εν τέλει να κρύβει μια πιο σκοτεινή ιστορία από εκείνες στις οποίες αναζητούμε τον δολοφόνο ή ο κινηματογραφικός φακός σας δημιουργεί αυτή τη συνθήκη;
Η απλή καθημερινότητα φαίνεται πως κρύβει τις πιο σκοτεινές ιστορίες. Οι ήρωες της ταινίας μου βρίσκονται σε μια άγνωστη κατάσταση, απογυμνωμένοι από τους ρόλους και την εικόνα που είχαν δημιουργήσει για τον εαυτό τους. Αυτό ακριβώς διαταράσσει και την ψυχολογική τους κατάσταση και τη σχέση μεταξύ τους. Η Αλίκη και ο Πέτρος έρχονται αντιμέτωποι καταρχάς με τον εαυτό τους, τις επιθυμίες, τις επιλογές τους, τα λάθη τους. Υπάρχει μια εσωτερική αγωνία για το αν τελικά θα καταφέρουν να βρουν τον εαυτό τους, ένα αγωνιώδες αίσθημα για το αν θα μπορέσουν να βγουν από τη δύσκολη κατάσταση που βρίσκονται. Ο κινηματογραφικός μου φακός ακολουθεί τους ήρωες μου και το περιβάλλον τους με την ένταση και το σασπένς που νιώθω να υπάρχει στην προσπάθειά τους να ξαναβρούν τον εαυτό τους.
Οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με το άγνωστο, το οποίο τους ωθεί σε ξεσπάσματα βίας διακόπτοντας τη γενικότερη σιωπηλή συμπεριφορά τους. Η βία αποτελεί τον μοχλό αποσυμπίεσής τους από την κατάσταση που βιώνουν;
Η βία μοιάζει να υπάρχει ως η εκτόνωση μιας αγχώδους κρίσης. Ένα αίσθημα που συνυπάρχει με το αίσθημα κατωτερότητας και αδυναμίας που έχουν αναπτύξει μέσα σε αυτή τη νέα για αυτούς κατάσταση. Μοιάζει σαν να ξεκλειδώνει την ικανότητα τους να εκφραστούν. Στην πραγματικότητα όμως τα ξεσπάσματα αυτά τους φέρνουν αντιμέτωπους με το χειρότερο εαυτό τους. Είναι για αυτούς ένα σοκ που μοιάζει να τους ξυπνάει, ταυτόχρονα όμως, κουβαλάνε πια μαζί όχι μόνο το κόστος της πράξης τους, αλλά και όλων των πράξεων που δεν έκαναν και είχαν ως συνέπεια να φτάσουν μέχρι εκεί που έχουν φτάσει. Πληρώνουν κάθε φορά το κόστος της σιωπής τους και την αδυναμία τους να ανταπεξέλθουν μπροστά στην αλήθεια.
