Η συναυλία «Ο Γιώργος Πέτρου στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών – Αφιέρωμα στη μνήμη του Κάρολου Τρικολίδη» πραγματοποιείται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 20 Ιανουαρίου.
«Η αρχή όλων σχεδόν των συμφωνιών του Μπρούκνερ μοιάζει με την αυγή μιας λαμπρής μέρας στη βουνοκορφή, όπου το γκρίζο της αναδεικνύεται όλο και φωτεινότερο από τις πρώτες ακτίνες του ήλιου», έγραφε ο Μαξ Άουερ.
Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ερμηνεύει τη Συμφωνία αρ. 1 σε ντο ελάσσονα – στην εκδοχή του 1877 που δημιουργήθηκε στη Βιέννη. Το έργο του «επίμονου κηπουρού» της συμφωνικής τέχνης, Άντον Μπρούκνερ, βρίσκεται στο επίκεντρο της συναυλίας «Ο Γιώργος Πέτρου στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών – Αφιέρωμα στη μνήμη του Κάρολου Τρικολίδη».
Έναν χρόνο μετά την απώλεια του αρχιμουσικού Κάρολου Τρικολίδη, η Ορχήστρα ερμηνεύει τον συνθέτη του οποίου τα έργα, ο Έλληνας μουσικός υπηρέτησε. Ακόμη, ο αναπληρωτής Εξάρχων στη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Μονάχου, Ιάσων Κεραμίδης, ερμηνεύει σε α’ παγκόσμια το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Τη βραδιά διευθύνει ο αρχιμουσικός Γιώργος Πέτρου.
Το πρόγραμμα με μια ματιά
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (γεν.1959)
Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα (α’ εκτέλεση)
ΑΝΤΟΝ ΜΠΡΟΥΚΝΕΡ (1824–1896)
Συμφωνία αρ. 1 σε ντο ελάσσονα (αναθεωρημένη εκδοχή του 1877)
Το σχόλιο του σολίστ
Το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα του Δημήτρη Παπαδημητρίου είναι ένα έργο υψηλών απαιτήσεων και μοναδικής αισθητικής που απαιτεί να αποδοθεί με ακρίβεια η ρυθμική του διάσταση και που καλεί τον σολίστ να εξερευνήσει με βαθιά εκφραστικότητα αλλά και απόλυτο σεβασμό στο κείμενο τα δεξιοτεχνικά του όρια.
Οι ερμηνευτικές προκλήσεις και δυσκολίες του έργου είναι πολυδιάστατες. Οι αλλαγές δυναμικής, οι πλούσιες μελωδικές γραμμές, τα απρόσμενα τονικά άλματα, οι λυρικές εκπλήξεις καλούν τον ερμηνευτή να διασφαλίσει αρχικά την ισορροπία ανάμεσα στον ίδιο και την ορχήστρα, προκειμένου να φωτιστούν οι διάλογοι μεταξύ τους με ειλικρίνεια και να αποδοθεί δυναμικά ο λυρικός και ποιητικός χαρακτήρα του έργου.
Το γεγονός ότι πρόκειται για πρώτη παγκόσμια εκτέλεση του έργου μου δίνει ιδιαίτερη χαρά, καθώς μου ανοίγει διάπλατα την προοπτική να ανακαλύψω ήδη από τον πυρήνα του έργου, τους διαφορετικούς χαρακτήρες, αρμονίες και πτυχές αυτού και να υπηρετήσω πιστά το όραμα του συνθέτη.
Το σχόλιο του μαέστρου
Η Πρώτη Συμφωνία του Bruckner είναι ήδη ένα έργο ώριμο (όχι νεανικό όπως οι περισσότερες “πρώτες” συμφωνίες πολλών μεγάλων συνθετών). Την χαρακτηρίζει μια διαφάνεια και μια προσέγγιση έντονα επηρεασμένη από τον Beethoven. Κάθε νότα είναι με ακρίβεια υπολογισμένη και καθετί έχει λόγο ύπαρξης και πρέπει να ακουστεί.
Για την ιστορία
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (γεν. 1959)
Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα
«Ξεκίνησα μαθήματα βιολιού σε ηλικία ”μόλις” είκοσι οκτώ ετών με την Άννα Σταρνόφσκαγια, στο Ωδείο του Γιάννη Τζόνκερ, δασκάλου μου στο πιάνο αλλά ταυτόχρονα και πρώτου εκτελεστή έργων μου. Στο Ωδείο του ξεπλήρωσα την αρχαία μου οφειλή στην μουσική. Το να μάθω, στοιχειωδώς έστω, βιολί και πιάνο.
Ήταν το χρέος στο ”ορθόδοξο μουσικό δόγμα” που δεν είχα έως τότε τιμήσει: είκοσι δύο χρόνια νωρίτερα λόγοι οικονομικοί υποχρέωσαν τους γονείς μου στην επιλογή της αρχικά «ενοικιαζόμενης» κλασικής κιθάρας. Έγινε όμως αυτό που συχνά -και όλως περιέργως- συμβαίνει με τα συνοικέσια: οδηγούν σε αληθινή αγάπη.
Η κιθάρα έγινε το δίπλωμα μου, το αρχικό κύριο όργανό μου. Ο κόσμος της ερμητικός, εσωστρεφής, θαλερός, Απολλώνιος. Κοιμόμουν και ξυπνούσα με αυτήν. Την έζησα την κιθάρα, και με έζησε και αυτή. Τελικά έμαθα μέσα από την κιθάρα και μαντολίνο. Να όμως που το μαντολίνο είναι ένα βιολί μεταμφιεσμένο: Οι νότες του, ως θέσεις, είναι εκατό τοις εκατό ίδιες με το βιολί.
Αλλά βέβαια βιολί δεν είναι. Όμως να, ένοιωθα μόλις ένα βήμα μακριά από την πρώτη αγάπη. Έτσι -και ως είθισται στις ροζ εκδόσεις- οι ανεκπλήρωτοι έρωτες πήραν την οφειλόμενη ρεβάνς: πρώτα το πιάνο και ύστερα το βιολί. (Ενώ συνέθεσα τόσα για πιάνο και βιολί, στην «σύζυγο» κιθάρα ακόμα χρωστάω, έστω, ένα δικό της κοντσέρτο (αν και παραστέκει ευγενώς σε όλα μου τα τραγούδια).
Λίγα χρόνια μόνο έκανα μαθήματα, ίσα για να ξέρω τί γράφω και εάν παίζεται. Σταμάτησα όταν έντρομος συνειδητοποίησα ότι ο κραδασμός του βιολιού, μεταδιδόμενος κατάσαρκα από το μάγουλο, τον λαιμό από τα οστά του προσώπου στο αυτί, εκβιάζει μυστικά ένα εξόχως εθιστικό ναρκωτικό, κάτι σαν τον λωτό που γεύτηκε ο Οδυσσέας. Το δοκίμασα, σκλαβώθηκα. Και, δύσκολα πολύ, απελευθερώθηκα.
Θα είχα με βεβαιότητα εγκαταλείψει όλη την υπόλοιπη μουσική για το «δαιμονικό» βιολί. Το κοντσέρτο αυτό γράφηκε με μιαν ανάσα. Και όπως συμβαίνει σε όλες τίς αληθινές πράξεις των ερώτων, πρώτα αυτές τελούνται (σε μηδέν χρόνο) και μετά (μπορεί και επί δεκαετίες) προσπαθείς να τις αιτιολογήσεις. Παλεύεις αναδρομικά και κωμικά να υπαινιχθείς ότι υπήρχε κάπου κάποιο σχέδιο, ορισμένη στρατηγική. Όχι λοιπόν, δεν είχα.
Αρχικά τουλάχιστον δεν σκέφτηκα σχέδιο φόρμας ή κάποιο πλάνο. Ξεπήδησε όμως ξάφνου ένα όργανο/χαρακτήρας σαν ξωτικό παιχνιδιάρικο και περιπαικτικό, χαριτωμένο και δαιμονικά παιδικό. Και όλο αυτό σέ ένα ελληνικό μυθολογικό πλαίσιο. Αυτός ο ”χαρακτήρας” είναι το έργο αυτό. ”Έργα και ημέραι ενός ελληνικού ξωτικού” θα μπορούσε κανείς να πει. Και ίσως και η ”Fantasia” μπορεί να του ταιριάζει ως περιγραφή δομής. Ό,τι ίσως προσδίδει στο έργο αίσθηση ενότητας είναι η αυθόρμητη καταγραφή μιας συστοιχίας ιδεών.
Φυσικά υπήρξε επεξεργασία και αναπροσαρμογή του αρχικού υλικού. Και προσθήκη κάποιου παλαιότερου που περιείχε την ρίζα του. Θα ανακαλύψει ίσως κανείς το μουσικό σήμα του Τρίτου Προγράμματος (που είναι από το ”Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας” ανεβασμένο στο ”Κοτοπούλη” με το Εθνικό Θέατρο). Διόλου τυχαίο. Αυτός ο ”χαρακτήρας” είναι μία και μόνο ”περσόνα” από τίς άπειρες ενός οργάνου που μπορεί να μεταλλάσσεται διαρκώς.
Ακριβώς η πληθώρα που προσφέρει είναι και η μυστική παγίδα προς έναν φιλόδοξο πλην οκνηρό συνθέτη: αν δηλαδή οραματισθεί να ”ξεχρεώσει” όλα όσα μπορεί αυτό το όργανο με ένα και μόνο κοντσέρτο, τότε φεύ, θα πέσει, πολύ πολύ χαμηλά. Όχι λοιπόν, έπονται ελπίζω και άλλα κοντσέρτα. Και τώρα Σολίστα Μαέστρο και Ορχήστρα, παρακαλώ, ανοίξετε τούτο το μπουκάλι, σαν ξωτικό να ξεχυθεί το Βιολί στην αίθουσα.
Ευγνώμων στους μουσικούς της ΚΟΑ, και στον Λουκά Καρυτινό που μου παράγγειλαν το έργο αυτό! Και στον Ιάσονα Κεραμίδη και τον Γιώργο Πέτρου για την ιδιοφυή τους ερμηνεία.» – Δημήτρης Παπαδημητρίου
