«Η ζωή όπως τη βλέπουμε στα όνειρά μας». «Χρειαζόμαστε νέους τρόπους έκφρασης»! «Η εποχή μας είναι νεκρή»! «Να μάθεις να έχεις πίστη». «Γράφω αυτό που μου υπαγορεύει η ψυχή μου». Λόγια μιας παράστασης που θέλει ν’ ανατρέψει όλες μας τις βεβαιότητες γύρω από το γνωστό έργο του Τσέχωφ. Ο έρωτας και η τέχνη, ο πυρετός και ο συμβιβασμός, η οργή και η απάθεια, η δημιουργία και η πίστη – ο δρόμος που οδηγεί στον όλεθρο είναι στρωμένος με αγαθές προθέσεις.
Η Αρκάντινα είναι μια δυνατή γυναίκα, ζει λες και η επόμενη στιγμή θα είναι η τελευταία της. Ο Τρέπλιεφ είναι ο γιος της Αρκάντινα, ζει σε κατάσταση ασφυξίας. Είναι ερωτευμένος με τη Νίνα, η οποία με τη σειρά της, είναι ερωτευμένη με τη ζωή, που την κοιτά όπως ένα καναρίνι μέσα από το κλουβί του. Ο Τριγκόριν είναι ο εραστής της Αρκάντινα και τώρα διεκδικεί μια δεύτερη ευκαιρία στη νιότη. Ο Σόριν είναι ο αδελφός της Αρκάντινα και θείος του Τρέπλιεφ και δεν έζησε ποτέ του τίποτα, αλλά θέλει να ζήσει. Η Μάσα, που έχει παρα-μεγαλώσει κοντά σ’ όλους αυτούς, αναζητά το αντίδοτο στον μάταιο έρωτα. Ο Ντορν, ο οικογενειακός γιατρός, δεν έχει θεραπεία για καμία αρρώστια.
Αυτοί οι ήρωες δεν είναι ούτε θεοί, ούτε βασιλιάδες, ούτε πολεμιστές. Ερωτεύονται κι απογοητεύονται. Εκρήγνυνται, φωνάζουν και κλαίνε κι έπειτα χορεύουν όλοι μαζί, αγαπημένοι πάλι. Αστειεύονται με θάρρος εμπρός στην καταστροφή και στο θάνατο. Οι ήρωες αυτοί δημιουργήθηκαν από τον Τσέχωφ, 21 χρόνια πριν από μια μεγάλη Επανάσταση. Άραγε σήμερα, που ξαναεμφανίζονται, τί προμηνύουν;
Ο Αλέξανδρος Διαμαντής μοιράζεται το Ημερολόγιο Προβών για τον «Γλάρο» του Τσέχωφ που παρουσιάζεται στο θέατρο Σημείο:
Φθινόπωρο 2012
Έχοντας μόλις τελειώσει το σχολείο και κινούμενος παρορμητικά, ανακοινώνω στους γονείς μου ότι θέλω ν’ ανεβάσω τον «Γλάρο» στη μικρή σκηνή του θεάτρου μας με θίασο φίλες και φίλους μου και φίλες και φίλους φίλων μου, που σκοπεύω να περάσω από αυστηρές ακροάσεις. Έκπληξη: ποτέ μου μέχρι τότε δεν είχα εκφράσει την επιθυμία ν’ ασχοληθώ με το θέατρο. Μου λένε πως μπορώ αν μη τι άλλο να προσπαθήσω. Πράγματι, με κόπους και με βάσανα -που τώρα μου φαίνονται πια αστεία, αλλά τότε παραήταν σοβαρά, κάπως συγκροτήθηκε ένας κάποιος θίασος και ξεκινήσαμε πρόβες στο σπίτι μιας αγαπημένης φίλης. Στην τρίτη πρόβα ήταν πια ξεκάθαρο πως ματαιοπονούσαμε και η απόφαση να πάμε για μπύρες υπήρξε συλλογική. Έχω κρατήσει ακόμα το «τετράδιο σκηνοθεσίας»: έχει μέσα μια αφιέρωση από την κοπέλα που επρόκειτο να παίξει τη Μάσα – παραθέτει μια προτροπή του Μπωντλαίρ προς τους νέους: μεθύστε! Οι άλλες σελίδες έχουν σκίτσα.
Απρίλιος 2023
Είμαι πια σκηνοθέτης. Θέλω να κάνω τον «Γλάρο», μια παραγωγή που είναι ούτως ή άλλως στο πρόγραμμα του θεάτρου μας. Κατά τ’ άλλα, θέλω να κάνω ένα πολιτικό έργο – δεν ξέρω ποιο. Και θέλω να μιλήσω και για τη μνήμη. Μια μέρα στα μέσα του Απρίλη, συνειδητοποιώ πως αυτές οι τρεις επιθυμίες μπορούν να ενωθούν σ’ ένα κοινό εγχείρημα: θα κάνω τον «Γλάρο», ιδωμένο υπό το πρίσμα της επανάστασης και θέτοντας ως αφήγηση του έργου τον Τρέπλιεφ που θυμάται. Στιγμές πριν αυτοκτονήσει, ξαναζεί τα γεγονότα που τον οδήγησαν εκεί. Ξεκινώ συναντήσεις με ηθοποιούς. Ζητώ από τη μητέρα μου να παίξει την Αρκάντινα – όχι για ψυχαναλυτικούς λόγους, αλλά γιατί αυτή είναι που χρειάζομαι ως ηθοποιό.
Τέλη Αυγούστου 2023
Μια μέρα πριν τα γενέθλιά μου. Νωρίς το βράδυ. Σε μία ώρα έχω ραντεβού με την κοπέλα μου, θα της κάνω το τραπέζι για να γιορτάσουμε. Γράφω «Τέλος» στη διασκευή του έργου και το στέλνω στους ηθοποιούς και στους συντελεστές. Οι πρόβες ξεκινούν μεθαύριο. Η διασκευή μ’ αρέσει, αισθάνομαι δικαιωμένος και λίγες μέρες αργότερα, σε μια πρώτη συνάντηση με τη σκηνογράφο, θυμάμαι να της μιλάω για την ανάμνηση ως θέμα και για την Arte Povera ως αιώνια έμπνευση.
Ξημερώματα Πέμπτης, 16 Νοεμβρίου 2023
Σας γράφω δυο μέρες πριν την πρεμιέρα. Απόψε η πρόβα πήγε, νομίζω, καλά. Οι ηθοποιοί έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό και είναι απ’ όλες τις απόψεις έτοιμοι για την περιπέτεια που ανοίγεται εμπρός μας. Τα σκηνικά, τα κοστούμια, τα φώτα – όλα είναι έτοιμα. Τέτοιες μέρες, ξέρετε, κινούμαστε πάντοτε μεταξύ πανωλεθρίας και θριάμβου. Κατά βάθος, όλα είναι καλοδεχούμενα. Είμαστε μια ομάδα και όλο αυτό το κάνουμε με αγάπη και -για να θυμηθώ έναν μεγάλο δάσκαλο της τέχνης μας- πιστεύοντας σε θαύματα και παλεύοντας γι’ αυτά. Το τί πετύχαμε -αν πετύχαμε κάτι- θα το κρίνετε εσείς. Ελάτε, λοιπόν!
