Το φετινό ρεπερτόριο του Κ.Θ.Β.Ε. (μέρος β΄)

Θα έχει ενδιαφέρον, πράγματι, να διοργανώσει το Κρατικό μια ημερίδα για το τι μπορεί να σημαίνει λαϊκό ρεπερτόριο σήμερα. Από τις προτάσεις της Λαϊκής Σκηνής συμπεραίνουμε ότι, κατά Χατζάκη, η λαϊκή κουλτούρα είναι η κουλτούρα του παλιού ελληνικού κινηματογράφου και ότι, απαραιτήτως, οφείλει να περιλαμβάνει ηθογραφικές αποτυπώσεις λαϊκών στρωμάτων (Βασικά με λεν Θανάση, Τα παιδιά της πιάτσας). Το λαϊκό γίνεται λαϊκίστικο, για να ανταποκριθεί στο υποτιθέμενο επίπεδο των θεατών. Άραγε, η ταξική ταυτότητα είναι εκείνη που καθορίζει την καλλιέργεια του κοινού και την προσδοκία του από το θεατρικό γίγνεσθαι; Ποιες στατιστικές έρευνες, ακριβώς, το ορίζουν; Να υποθέσω ότι το Διαμάντια και μπλουζ δεν είναι λαϊκό έργο και δεν παίζεται στη Λαϊκή Σκηνή του Κρατικού, επειδή περιστρέφεται γύρω από τους υπαρξιακούς προβληματισμούς μιας αστής; Η θεατρική πράξη, ωστόσο, είναι συνυφασμένη όχι με το τι αλλά με το πώς, με την ερμηνεία. Φαίνεται ότι ο νυν διευθυντής έχει ξεχάσει την ουσιαστική λαϊκή πρόταση που έκανε πριν από δέκα χρόνια με την παράσταση του Νεκρού αδελφού στον ίδιο χώρο. Θυμίζω, επίσης, ότι η Φυγή του Μπουλγκάκωφ σε σκηνοθεσία Μιλιβόγιεβιτς υπήρξε η λαϊκότερη παράσταση που ανέβηκε ποτέ στη Μονή Λαζαριστών με την αθρόα ανταπόκριση του κοινού. Και, άραγε, πόση εμπιστοσύνη δείχνει το Κρατικό στη «λαϊκότητα» των δύο μονόπρακτων του Τσέχωφ που θα παρουσιαστούν σε περιοδεία, όταν δεν επιλέγει η σκηνική τους ερμηνεία να γίνει μέσα από τη νεανική ματιά π.χ του Σίμου Κακάλα, αλλά προτιμά την προβλέψιμη ηθογραφική τους ενίσχυση από έναν σκηνοθέτη σαν τον Γιάννη Καλαντζόπουλο;

Στην ίδια λογική της «λαϊκής και κατανοητής» γλώσσας που χρησιμοποιεί τελευταία το Κρατικό ανήκει και η ατυχής ονομασία της καινούργιας σκηνής που εγκαινιάζει. «Τα δικά μας παιδιά», ονομάζει την εναλλακτική σκηνή που θα αποτελείται από αποφοίτους των τελευταίων χρόνων της Δραματικής Σχολής του Κ.Θ.Β.Ε.. Στη διχαστική νοοτροπία των δικών μας παιδιών και των ξένων παιδιών στηρίχτηκε, λίγο πολύ, η δημοσιονομική κατάντια του ελληνικού κράτους που πληρώνουμε σήμερα. Η Ελληνική νομαρχία και το «θέαμα» —αναρωτιέμαι τι εννοεί κανείς με τη λέξη αυτή— Πορεία προς τον ήλιο, σίγουρα προκαλούν το ενδιαφέρον. Αλλά το ξεκίνημα ενός πειραματικού και εκπαιδευτικού εργαστηρίου δεν οφείλει, με ένα από τα κείμενα που θα επιλέξει, να νοιαστεί και για τη διερεύνηση ρόλων σε θεατρικά έργα από τους μετέχοντες νέους ηθοποιούς του;

Ποτέ δε με ενοχλούσε η Μαρία Αλιφέρη της δεκαετίας του ‘80, όταν αγαπούσε όλον τον κόσμο. Αντιθέτως, με ενοχλούσαν όσοι τυφλώνονταν από το αστραφτερό της χαμόγελο. Μονίμως υπόδουλη της ανάγκης της για κολακεία αυτή η πόλη, αρέσκεται σε συναισθηματικά, και άλλου τύπου, αλισβερίσια, σιωπά εκκωφαντικά στα κακώς κείμενα και συναινεί εγκληματικά, εδώ και χρόνια, στο λαϊκισμό. Το Υπουργείο Πολιτισμού ανέλπιστα συνέβαλε, με την ανανέωση της θητείας του Σωτήρη Χατζάκη σε αυτή την οραματική κατάσταση. Και κάτι ακόμη: γνωρίζω ότι το υπουργείο έψαχνε για νέο διευθυντή. Γιατί κανείς από την πόλη δε βρέθηκε να επωμιστεί αυτό το ρόλο, λίγο πριν βρεθούμε θεατές-κομπάρσοι με κόκκινα λάβαρα, και κεριά, στην αναπαράσταση της δολοφονίας του Λαμπράκη στη δράση Ζ;

Θα το επαναλάβω, το Κρατικό δεν έχει αρμοδιότητες πολιτιστικού συλλόγου, αλλά υπουργείου θεατρικού πολιτισμού. Οφείλει να έχει παιδευτικό χαρακτήρα, θέση πολιτική, όραμα καλλιτεχνικό· να παρουσιάζει νέες τάσεις στη δραματουργία, να προτείνει ανήσυχους συνδυασμούς κειμένων, σκηνοθετών και ηθοποιών· να ανατρέψει τη θεατρική απομόνωση της Θεσσαλονίκης μετά το τελευταίο Premio· κυρίως, χρειάζεται παραστάσεις υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου.

Αν ψάχνετε τι κρύβεται πίσω από τους υπότιτλους του κειμένου και ποια η σχέση τους με τη φωτογραφία, αδίκως μπαίνετε στον κόπο. Εναγωνίως σπαταλάμε το χρόνο μας να ανακαλύψουμε τι έχουν οι άνθρωποι στο μυαλό τους, στα λόγια και τις πράξεις τους… και δεν έχουν τίποτα· η λογική του ανασχηματισμού…, η εξήγηση της ανανέωσης της θητείας του Σωτήρη Χατζάκη…, η σκέψη πίσω από το ρεπερτόριο του Κρατικού. Καμία. Αρκεί να διατηρείται η άσκοπη κίνηση του κόσμου και όλοι να έχουμε την ψευδαίσθηση ότι την ακολουθούμε. Ο κόσμος, όμως, έχει σταματήσει από καιρό να γυρίζει, απλώς δεν το έχουμε ακόμη αντιληφθεί.

Καλό θεατρικό χειμώνα μας εύχομαι, μακάρι να διαψευσθώ σε όλα και να απολαύσουμε, φέτος, πλείστα σκηνικά ποιήματα.