Μια πρώτη γεύση από το 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

«Ίσως καθετί τρομακτικό να είναι, στο απώτατο βάθος του, έρημο και αβοήθητο και να χρειάζεται την αγάπη μας»

Στιγμιότυπο από την ταινία «White God» του Ούγγρου σκηνοθέτη Κόρνελ Μούντρουτσο

Η φράση του Ρίλκε με την οποία ξεκίνησε η ταινία έναρξης του 55ου Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης “White God” συνόψιζε ακριβώς αυτό που ήθελε να πει η ταινία: Τη βία που γεννά βία, την αγάπη που θα μπορούσε να φέρει την ειρήνη, την κοινωνική αδικία και την εξέγερση που γεννά. Η αλληγορική ταινία του Ούγγρου σκηνοθέτη Κόρνελ Μούντρουτσο, ο οποίος μας έστειλε τον (δυστυχώς δυσανάλογα πρόχειρα σκηνοθετημένο) χαιρετισμό του μέσω Skype, περιείχε αναφορές στην άνοδο του νεοναζισμού και στο καζάνι που βράζει και οι συσχετισμοί δεν μπορούσαν να αποφευχθούν. Πάμε όμως από την αρχή:

Η άφιξη στο Φεστιβάλ έχει πάντα κάτι από ένα οικογενειακό καλωσόρισμα. Οι άνθρωποί του μετατρέπουν μια κινηματογραφική εμπειρία σε γιορτή και σε κάνουν να νιώθεις ότι επιστρέφεις κοντά σε παλιούς, καλούς φίλους. Σε αυτό εναρμονίζεται και το κλίμα της τελετής έναρξης. Φέτος ειδικά η τελετή ήταν ένα πολύ απλό καλωσόρισμα. Η πιο επίσημη, και ίσως γι’ αυτό ελαφρώς παράταιρη, ήταν η ενδυματολογική επιλογή της ηθοποιού Πηνελόπης Τσιλίκα (Μικρά Αγγλία) που παρουσίασε την τελετή. Θα περιμέναμε βέβαια να εμφανιστεί πολιτικός εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού, όταν η υφυπουργός έχει χαιρετίσει πχ. στην εβδομάδα Κινεζικού κινηματογράφου στην Αθήνα ή στο Φεστιβάλ Δράμας. Αλλά και πάλι οι συμβολικές κινήσεις δεν θα πρόσθεταν κάτι στα πραγματικά δεδομένα. Ο διευθυντής του φεστιβάλ Δημήτρης Εϊπίδης έκανε μια σύνοψη του προγράμματος κλείνοντας, χωρίς να αφήνει και πολλά περιθώρια, με τη φράση «Ήρθαμε εδώ για να τιμήσουμε το σινεμά, ας δούμε λοιπόν σινεμά». Ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης ήταν λιγότερο φειδωλός στα λόγια του, μίλησε για τη σημασία του Φεστιβάλ για την πόλη και τον πολιτισμό και για τη στήριξη του δήμου στο φεστιβάλ και στον Εϊπίδη σε μια περίοδο κρίσιμη και δύσκολη. Και ο νοών νοήτω. Αργότερα πάντως, στο καθιερωμένο πάρτι έναρξης στην Αποθήκη, ο δήμαρχος έκανε τις μουσικές και χορευτικές του παρεμβάσεις δίπλα στο dj booth.

{youtube}ZeYO_EoHP0k{/youtube}
Το τρέιλερ της ταινίας «The Tribe» (Η Φυλή) του ουκρανού Μίροσλαβ Σλαμποσπίτσκιι

Τα ταμεία φέτος έχουν μεγάλες ουρές και οι αίθουσες όπως πάντα είναι γεμάτες. Το φεστιβάλ περιλαμβάνει φέτος ιδιαιτέρως πολλές ταινίες για τη μετάβαση στην ενηλικίωση και ό,τι δεινό αλλά και όμορφο μπορεί αυτή να εμπεριέχει. Η διακεκριμένη ταινία που έκανε μεγάλη αίσθηση στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα ήταν το The Tribe (Η Φυλή) του ουκρανού σκηνοθέτη Μίροσλαβ Σλαμποσπίτσκιι. Γυρισμένη με κωφάλαλους εφήβους τοποθετημένη σε σχολείο κωφαλάλων, μιλά για έναν παράλληλο μικρόκοσμο τόσο γνωστό και ταυτόχρονα τόσο άγνωστό μας, για τον φαύλο κύκλο της βίας και τον κλοιό του εκφοβισμού. Με την εκκωφαντική σιωπή της στην προβολή του πόνου υπήρξε ίσως η πρώτη ταινία που παρατήρησα να  προκαλεί μαζικά σωματική δυσφορία στο κοινό. Να τι μπορεί να κάνει το σινεμά: Σε μια χαρακτηριστική σκηνή όλο το Ολύμπιον, από την πρώτη σειρά ως το θεωρείο δονήθηκε όχι από φωνές ή σχόλια, αλλά από ένα βουητό που ολοένα δυνάμωνε, καθώς οι θεατές έβγαζαν, επίσης βουβά, το συναίσθημά τους.

Στο διαγωνιστικό επίσης συμμετείχε η ταινία Εκτός Ελέγχου, της Άνια Μάρκαρτ, που εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη και αφορά την προσπάθεια για ενσυναίσθηση μιας αρκετά αντιδεοντολογικής και αμφιλεγόμενης στις μεθόδους της σεξουαλικής θεραπεύτριας. Ταινία ενηλικίωσης ήταν και το Speed Walking, (Με βήμα γοργό)  του δανού Νιλς Άρντεν Όπλεφ (Το κορίτσι με το τατουάζ) που προβλήθηκε στους Ανοιχτούς Ορίζοντες. Τοποθετημένη το 1976 με την αισθητική, τις μουσικές της εποχής και τα αγαπημένα παντελόνια- καμπάνες δείχνει με τρυφερό,  χιουμοριστικό αλλά και σκληρό τρόπο πώς ο 14 χρονος Μάρτιν πρέπει να μεγαλώσει σε όλα τα επίπεδα, όταν η μητέρα του ξαφνικά πεθαίνει. Ή πώς πρέπει επιτέλους να ωριμάσουν όλοι οι υπόλοιποι ενήλικες.

Ο Αντρέι Γκρουσνίτσκι, σκηνοθέτης της ταινίας «Quod Erat Demonstrandum» (Όπερ έδει δείξαι), στην προβολή της ταινίας του στο Φεστιβάλ

Από τις Ματιές στα Βαλκάνια, που επιμελείται ο Δημήτρης Κερκινός, είδαμε την ταινία «Σίβας» του τούρκου σκηνοθέτη Κάαν Μυζντετζί. Άλλη μια ταινία για την πορεία ενηλικίωσης, που όμως κάπου χάνει το νήμα, ανάμεσα σε κυνομαχίες και σε μια σχολική παράσταση και δεν το ξαναβρίσκει ποτέ. Είδαμε επίσης την ταινία «Quod Erat Demonstrandum» (Όπερ έδει δείξαι) του Αντρέι Γκρουσνίτσκι: Τοποθετημένη το 1984 στη Ρουμανία επί καθεστώτος Τσαουσέσκου, διαποτισμένη από το ήσυχο, σαφές και πικρό καταγγελτικό ύφος που μόνο οι σκηνοθέτες του πρώην ανατολικού μπλοκ μπορούν να αποδώσουν τόσο πετυχημένα, δείχνοντας μια κοινωνία όπου ο καθένας γίνεται προδότης του διπλανού του προσπαθώντας να επιβιώσει.

Με το φεστιβάλ φέτος να ξεκινά νωρίς, είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου να μην κουβαλήσω τα συνηθισμένα σκουφάκια, κασκόλ και γάντια και δεν το μετάνιωσα. Ο ήλιος έλαμπε το σαββατοκύριακο, ο Θερμαϊκός ήταν πολύ πιο καθαρός από άλλες φορές, οι προβλήτες στην αποθήκη και στη νέα παραλία, φτιαγμένες έτσι που να φιλοξενούν καθιστούς ή και ξαπλωμένους, μικρούς και μεγάλους. Και ένα σωρό καινούρια μέρη για να πας, μαγαζάκια από αυτά που χαρακτηρίζουν την πόλη γιατί είναι προσεγμένα, αλλά όχι πια τόσο δήθεν όσο παλιότερα.  Η έναρξη του φεστιβάλ συνέπεσε και με την Κυριακή των εκπτώσεων και των ανοικτών καταστημάτων. Δεν ξέρω αν αυτό είναι προς όφελος του καταναλωτή, όπως εξαγγέλθηκε, πάντως κάτι παιδάκια σε καρότσια που ούρλιαζαν φασκιωμένα μέχρι το κεφάλι μέσα σε γεμάτα κεντρικά καταστήματα, σίγουρα θα περνούσαν πιο ωραία σε μια χαλαρή κυριακάτικη βόλτα με τους γονείς τους. Συνέπεσε επίσης με την Παγκόσμια Ημέρα Ολικής Χορτοφαγίας (1 Νοεμβρίου), γι’ αυτό και κάποιες ήσυχες διαμαρτυρίες με πλακάτ στην πλατεία Αριστοτέλους. Το μουσικό σχολείο ήταν επίσης εκεί, στην πλατεία, με τις μουσικές διαμαρτυρίες των μαθητών και με το σύνθημα «Κάτω τα χέρια σας από τα μυαλά μας».

Κι ενώ το φεστιβάλ έχει προ πολλού ενηλικιωθεί, ας ευχηθούμε τουλάχιστον να μείνει όσο γίνεται δυναμικό και ασυμβίβαστο, σαν να είναι στην ίδια ηλικία με αυτά τα παιδιά.

—

Info: Η Θεσσαλονίκη θα φιλοξενεί την 55η διοργάνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου μέχρι και τις 9 Νοεμβρίου

Διαβάστε επίσης:
– Τρεις ελληνικές πρεμιέρες του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσ/νίκης, της Άννας Ρούτση
– Το ελληνικό σινεμά στο 55ο ΦΚΘ
– Τα τιμώμενα πρόσωπα του 55ου ΦΚΘ
– Βραβείο σε 4 έλληνες δημιουργούς από το ΦΚΘ
– Ανοιχτοί Ορίζοντες… στο ΦΚΘ