Όταν ο συλλέκτης Γιώργος Κωστάκης επισκέφθηκε το σπίτι του Σεργκέι Νικολάεβιτς Χόλνμπεργκ, θετού γιου του Πάβελ Σεργκέεβιτς Ποπόφ (αδερφού της Λιουμπόβ Ποπόβα) στο Ζβενίγκοροντ, έξω από τη Μόσχα, αντίκρισε για πρώτη φορά ένα έργο με τίτλο ‘Χωροδυναμική Κατασκευή’ που σήμερα βρίσκεται στη συλλογή του MOMus. Το είδε ανεβαίνοντας τη σκάλα του σπιτιού του και πάνω στο έργο κρεμόταν μια σκάφη. «Αργότερα περπατήσαμε στον κήπο. Διέκρινα το παράθυρο της αποθήκης που ήταν καρφωμένο μ’ ένα κόντρα πλακέ. Πάνω στο κόντρα πλακέ ήταν γραμμένος ένας αριθμός κι από κάτω η υπογραφή: Ποπόβα. Μπήκα στην αποθήκη και είδα από την άλλη πλευρά του κόντρα πλακέ έναν εξαιρετικό πίνακα της ζωγράφου: “Όχι, δεν μπορώ, εάν βρέξει θα γίνει μούσκεμα η αποθήκη. Φέρε μου πρώτα ένα κόντρα πλακέ και μόνο τότε θα σου δώσω τον πίνακα”. Χρειάστηκε να πάω στη Μόσχα και να ψάξω για κόντρα πλακέ. Δεν βρήκα στις διαστάσεις που έπρεπε κι έτσι αγόρασα δύο μικρότερα φύλλα και τα μετέφερα στο Ζβενίγκοροντ. Ως αντάλλαγμα ο σπιτονοικοκύρης μου έδωσε τον υπέροχο πίνακα. Μου πούλησε και τους υπόλοιπους ζωγραφικούς πίνακες και μάλιστα σε πολύ χαμηλή τιμή. Έτσι, τα περισσότερα έργα της Ποπόβα τα αγόρασα από την οικογένεια της καλλιτέχνιδος», γράφει στο βιβλίο του Απομνημονεύματα ενός συλλέκτη, ο Γιώργος Κωστάκης.
Περισσότερα από 200 έργα της «αμαζόνας» της ρωσικής πρωτοπορίας σχεδόν το σύνολο των έργων και του αρχειακού υλικού που κατέχει στη συλλογή του το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, όλα προερχόμενα από τη συλλογή Κωστάκη, αποτελούν το υλικό της έκθεσης Λιουμπόβ Ποπόβα. Φόρμα. Χρώμα. Χώρος που φιλοξενείται στους δύο ορόφους της Μονής Λαζαριστών, έως την 1η Μαρτίου 2020, στη Θεσσαλονίκη.
Ζωγράφος, θεωρητικός, δασκάλα, σχεδιάστρια, η γυναίκα που δεν φοβήθηκε ποτέ να ταξιδέψει, να αναζητήσει και να πειραματιστεί με νέες καλλιτεχνικές πρακτικές στις αρχές του 20ού αιώνα, η Λιουμπόβ Ποπόβα, γεννήθηκε το 1889 στο Ιβανόφσκι σε μια πλούσια οικογένεια που διέθετε ιδιόκτητη βιομηχανία υφασμάτων. Η Ποπόβα μετακόμισε οικογενειακώς πρώτα στη Γιάλτα (1902) και έπειτα στη Μόσχα. Σπούδασε για δύο χρόνια στη σχολή Αλφιέροφ από την οποία έλαβε πτυχίο λογοτεχνίας, ενώ από το 1907 μέχρι το 1909 παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής σε καλλιτεχνικά εργαστήρια της Μόσχας.
H Λιουμπόβ Ποπόβα, επηρεάστηκε στα σπουδαστικά της χρόνια από τον Ιμπρεσσιονισμό και τον Σεζανισμό, ενέταξε στο πρώιμο έργο της στοιχεία από τον γαλλικό Φωβισμό, μελέτησε σε βάθος τις νέες φόρμες και τεχνικές και συνέβαλε σημαντικά και ουσιαστικά στην ανάπτυξη καλλιτεχνικών κινημάτων όπως αυτά του Κυβοφουτουρισμού, του Σουπρεματισμού και εν τέλει του Κονστρουκτιβισμού. Το 1912 εργάστηκε στο εργαστήριο του Τάτλιν στη Μόσχα και συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι, μαζί με άλλους Ρώσους καλλιτέχνες όπως η Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα και η Βέρα Πέστελ, στην Ακαδημία Λα Παλέτ. Από το 1914 συμμετείχε στις εκθέσεις της ομάδας ‘Βαλές Καρό’ και ακολούθησε μια σταθερή εκθεσιακή πορεία, συμβάλλοντας σημαντικά στα κινήματα του Κυβοφουτουρισμού, του Σουπρεματισμού – ως ενεργό μέλος της ομάδας ‘Σουπρέμους’ του Καζιμίρ Μαλέβιτς για το διάστημα 1916-1917- και στη συνέχεια του Κονστρουκτιβισμού.
Δημιούργησε κονστρουκτιβιστικά έργα χρησιμοποιώντας ένα ιδιαίτερο προσωπικό ύφος και οδήγησε την τέχνη στην παραγωγή και στην δημιουργία μοναδικών προτάσεων ντιζάιν, γραφιστικού σχεδιασμού, σκηνικών για το θέατρο, υφασμάτων και κοστουμιών όπου δημιούργησε τα πρωτοποριακά σκηνικά για τα έργα «Ο Μεγαλόψυχος Κερατάς» του Κρόμελινκ και «Γη σε Αναβρασμό» του Τρετιακόφ, σε παραγωγή του Βσέβολοντ Μέγιερχολντ, ενώ εργάστηκε στο σχεδιασμό υφασμάτων για το Πρώτο Κρατικό Εργοστάσιο Εκτύπωσης Υφασμάτων της Μόσχας.
Παράλληλα ενδιαφέρθηκε για τη γραφιστική και παρήγαγε σχέδια για αφίσες, εξώφυλλα περιοδικών, βιβλία και πορσελάνες. Υπήρξε μέλος του Ινστιτούτου Καλλιτεχνικής Παιδείας (ΙΝΧΟΥΚ) και δίδαξε στα Ανώτατα Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) της Μόσχας, πρωτοστατώντας στην οργάνωση ενός νέου συστήματος καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Πέθανε από οστρακιά, την ίδια χρονιά με το γιο της, το 1924, σε ηλικία 35 ετών, έξι χρόνια μετά τον θάνατο του συζύγου της ιστορικού τέχνης Μπόρις φον Έντινγκ. Έμεινε στην ιστορία της τέχνης ως μια από τις σπουδαιότερες εκπροσώπους της ρωσικής πρωτοπορίας.
Η έκθεση σε επιμέλεια Μαρίας Τσαντσάνογλου, Andrei Sarabianov, Kristina Krasnyanskaya συμπληρώνεται με ορισμένα σπάνια έργα από ιδιωτικές συλλογές ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας έκθεση έργων της Ποπόβα που διοργανώνεται τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, διεθνώς και παρουσιάζει σειρές σχεδίων της καλλιτέχνιδος που δεν είχαν έως τώρα ποτέ εκτεθεί. Η έκθεση αποτελεί επίσης την πρώτη στη σειρά του νέου εκθεσιακού προγράμματος του Μουσείου που αφορά εκθέσεις οι οποίες θα είναι αφιερωμένες στους κεντρικούς καλλιτέχνες της ρωσικής πρωτοπορίας, τα έργα των οποίων βρίσκονται στη συλλογή του.
©MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη
