Κείμενο: Μαρία Μιραχτσή
Στη σειρά του Netflix ”Pretend It’s a City” / «Προσποιήσου ότι είναι μια πόλη», η Φραν Λίμποβιτς το ‘χε πει. Στους δρόμους της Νέας Υόρκης, οι άνθρωποι οδηγάνε ποδήλατα τρώγοντας πίτσα ή περπατάνε στέλνοντας μηνύματα και κοιτώντας τους χάρτες του κινητού, αλλά λίγοι είναι αυτοί που κοιτάνε στο δρόμο και μάλιστα όχι απλά το δρόμο μπροστά τους αλλά το έδαφος που πατάνε. Εκεί λοιπόν στον δρόμο, υπάρχουν πολλά για να δεις. Από γκράφιτι και διαφημίσεις, μέχρι πλακέτες με μηνύματα ποικίλης φύσεως. Αυτό είναι κάτι που μ’ αρέσει, είχε σχολιάσει σαρκαστικά η Λίμποβιτς, διότι ελπίζουν ότι κάποιος θα τις δει.
Είναι Κυριακή πρωί και δεν υπάρχουν πολλοί ακόμα έξω. Έχει ήλιο, ωστόσο, άρα είναι ζήτημα λίγων ωρών να γεμίσει κόσμο. Είναι η τελευταία μέρα μου στη Nέα Υόρκη και έχω βγει από νωρίς. Στο γυρισμό για το ξενοδοχείο, έχω χάσει τον προσανατολισμό μου και αναρωτιέμαι πώς θα βρεθώ στην πέμπτη λεωφόρο. Γυρνώντας το κεφάλι μου, βλέπω στο βάθος τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης και ηρεμώ. Από τη βιβλιοθήκη περνούσα καθημερινά τις προηγούμενες ημέρες άρα ήξερα πώς να επιστρέψω ακόμα και από άλλη κατεύθυνση.
Aπό τη λεωφόρο Παρκ στρίβω στον 41ο δρόμο και αρχίζω να περπατάω προς τη βιβλιοθήκη. Λίγο η απουσία άλλων γύρω μου, λίγο η τελευταία μέρα εκεί, άρχισα να επιβραδύνω το βήμα μου και τότε είναι που βλέπω μια μπρούτζινη πλάκα να ξεκινάει μπροστά στη μύτη του παπουτσιού μου με το απόφθεγμα του Ντεκάρτ «Το να διαβάζεις καλά βιβλία, είναι σα να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων».
Τόσες φορές πέρασα από τη βιβλιοθήκη αλλά ούτε μια φορά δε διέσχισα τον 41ο δρόμο. Βρισκόμουν τώρα, λοιπόν, στο λεγόμενο Library way που περιλαμβάνει αποφθέγματα σπουδαίων έργων, φιλοτεχνημένα σε 97 μπρούτζινες πλάκες οι οποίες έχουν τοποθετηθεί και στις δυο πλευρές του δρόμου της 41ης οδού. Έχω ήδη βγάλει κινητό και αρχίζω να φωτογραφίζω. Φτάνω στην επόμενη πλάκα που είναι απόσπασμα από το ποίημα του Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς (μτφρ Σπύρου Ηλιόπουλου): «Γκριζομάλλα γερασμένη όταν θα ‘σαι- νυσταγμένη πλάι στο τζάκι- στα χέρια πάρε τούτο το βιβλίο, κι ονειρέψου- αργοδιαβάζοντας, τη γλύκα εκείνη- που τα βαθύσκιωτά σου μάτια, άλλοτε, είχαν-Πόσοι εκείνες τις στιγμές της γελαστής σου χάρης δεν ελάτρεψαν- και πόσοι, μ’ έρωτα αληθινό, ή ψεύτικο, την ομορφιά σου- όμως, την προσκυνήτρα την ψυχή σου- αγάπησε ένας μόνο- κι αγάπησε τις λύπες που αλλάζαν τη μορφή σου.»
Ο Gregg LeFevre είναι ο γλύπτης πίσω από τη δημιουργία των μπρούτζινων πλακών οι οποίες τοποθετήθηκαν όχι μόνο για τον εξωραϊσμό του δρόμου αλλά και ως τρόπος τίμησης και εορτασμού της λογοτεχνίας στην πορεία των πεζών προς τη Δημόσια βιβλιοθήκη. Τον επόμενο που συναντώ είναι ο Σάμιουελ Μπέκετ και το διάσημο θεατρικό του έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό»: «Τι λένε;- Μιλάνε για τις ζωές τους-Το να έχεις ζήσει, δεν είναι αρκετό γι’αυτούς . – Πρέπει να μιλάνε γι’αυτό. – Το να είσαι νεκρός δεν είναι αρκετό γι’αυτούς. – Δεν αρκεί.»
Ακολουθεί η Gwendolyn Elizabeth Brooks, Αμερικανίδα ποιήτρια, συγγραφέας και δασκάλα και το απόσπασμα από το ποίημα της ”Song of Winnie”: «Eνα ποίημα δεν κάνει τα πάντα για σένα-Υποτίθεται ότι πρέπει να συνεχίσεις να σκέφτεσαι-Υποτίθεται ότι πρέπει να εμπλουτίσεις το ποίημα του άλλου με τις δικές σου προεκτάσεις με τις μοναδικές προσωπικές σου αντιλήψεις κάνοντας έτσι το ποίημα να σε εξυπηρετεί.»
Πώς όμως επιλέχθηκαν αυτά τα αποσπάσματα για την κατασκευή αυτών των πλακετών, έναντι τόσων άλλων; Το 1996, η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, μαζί με το Grand Central Partnership (GCP) και το εβδομαδιαίο περιοδικό ”The New Yorker”, δημιούργησαν μια ομάδα ειδικών σε θέματα λογοτεχνίας και βιβλιοθηκονόμων, με στόχο να επιλέξουν οι ίδιοι τα βιβλία αλλά και τα αποσπάσματα αυτά που αναδεικνύουν τη σημασία και την επίδραση της λογοτεχνίας και της ανάγνωσης. Συνολικά επιλέχθηκαν αποσπάσματα από έργα 45 συγγραφέων, από 11 διαφορετικές χώρες. Στον περίπατο αυτό περιλαμβάνονται κείμενα και αφορισμοί από συγγραφείς όπως ο Mark Twain, η Gertrude Stein, ο Langston Hughes, η Emily Dickinson, ο Albert Camus, η Virginia Woolf, ο Dylan Thomas και πολλοί άλλοι.
Από το θεατρικό έργο του Garbbson Kanin «Γεννημένη χθες», διαβάζω «Θέλω όλοι να είναι έξυπνοι. Όσο πιο έξυπνοι μπορούν. Ένας κόσμος με αδαείς ανθρώπους είναι πολύ επικίνδυνος για να ζεις», για να προχωρήσω στην ΈμιλιΝτίκινσον και το ποίημα της: «Μια λέξη είναι νεκρή όταν λέγεται-κάποιοι λένε-εγώ λέω ότι απλά αρχίζει να ζει εκείνη την ημέρα».
Το Library Way έχει τιμηθεί με το βραβείο “Excellence in Design” από την Επιτροπή Τεχνών της Νέας Υόρκης και οδηγεί με τον πιο εμπνευστικό τρόπο στη Δημόσια βιβλιοθήκη η οποία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη στον κόσμο και παρέχει ελεύθερη πρόσβαση στους πόρους και τις εγκαταστάσεις της στους πολυάριθμους επισκέπτες που την τιμάνε κάθε χρόνο. Αντικρίζω ήδη τη βιβλιοθήκη απέναντι μου όταν διαβάζω το απόφθεγμα της Βιρτζίνια Γουλφ: «Εάν δεν λες την αλήθεια για τον εαυτό σου, δε μπορείς να την πεις για τους άλλους ανθρώπους», και έχω πλέον βρει την γνώριμη διαδρομή προς το ξενοδοχείο όταν σκέφτομαι το τελευταίο απόφθεγμα του Francis Bacon «Κάποια βιβλία πρέπει να τα δοκιμάσεις, άλλα είναι για να τα καταπιείς, και κάποια λίγα για να τα μασήσεις και να τα χωνέψεις». Το Library Way είναι η επιβεβαίωση ότι στη Νέα Υόρκη δεν αρκεί μόνο να κοιτάς ψηλά κτίρια και ουρανοξύστες.
