Η Λένα Διβάνη στο ελculture.gr

Η Λένα Διβάνη είναι ένα ξεχωριστό και χαρισματικό πλάσμα χωρίς σοβαροφάνεια. Στην κουβέντα μας αποκαλύφθηκε ότι η εικόνα της καθηγήτριας-πρότυπο που είχα στο μυαλό μου βασίζεται στο οργανωμένο σχέδιό της να δυναμιτίζει τα στερεότυπα εκ των έσω, προτρέποντάς τους κοστουμαρισμένους φοιτητές της Νομικής «να είναι όπως γουστάρουν και να μη μεταμφιέζονται». Το τελευταίο της βιβλίο «Εγώ ο Ζάχος Ζάχαρης» (εκδ. Καστανιώτη) της βγήκε πολύ συναισθηματικό, κι αυτό ίσως φέρνει και την ίδια σε αμηχανία, γι’ αυτό και σπεύδει να εξηγήσει στον αναγνώστη ότι δεν πρόκειται για παιδικό βιβλίο. Η Λένα βλέπει τον εαυτό της μέσα από τα μάτια ενός μη ομιλούντος πλάσματος, του γάτου της. Το ελculture.gr σας μεταφέρει σε ένα χείμαρρο αυτοσαρκασμού αλλά και στοχασμού για την αγάπη που θεωρούμε αυτονόητη και τους αγαπημένους που κάποτε φεύγουν…

ελc: Ο Ζάχος του βιβλίου τελικά υπήρξε;
Λένα Διβάνη: Ναι, καλέ, υπήρξε! Ήταν ο γάτος μου. Όλα στο βιβλίο είναι απόλυτα αληθινά ούτε ένα ψεύδος, εκτός από το ότι ο Ζάχος διένυε την έβδομη ζωή του! Το βιβλίο γράφτηκε προς τιμήν του Ζάχου και του πατέρα μου. Οι δυο τους εκπροσωπούσαν την ανιδιοτελή αγάπη, εκείνη που συχνά περνάει στο ντούκου. Θεωρούμε αυτονόητο ότι θα μαλώνουμε, θα τα ξαναβρίσκουμε κι έτσι θα είναι πάντα. Είναι ουσιαστικά μια έγγραφη αυτοκριτική για τα όντα δίπλα μας, για εκείνα που δε τους δίνουμε την προσοχή που τους αναλογεί και τους αξίζει.

ελc: Έτσι ένιωθες για τον πατέρα σου;
Λ.Δ.: Ναι, τον είχα για αυτονόητο. Περνούσε καιρός που δεν τον έβλεπα, τα λέγαμε πεταχτά από το τηλέφωνο. Τον έχασα όμως πρόσφατα. Ξεκίνησα λοιπόν το βιβλίο, αλλά όταν έφτασα προς το τέλος, εκεί που έλεγα για τον πατέρα μου που έστυβε πορτοκάλια, το σταμάτησα για πέντε μήνες. Δεν μπορούσα άλλο να περιγράψω την απώλεια. Έγραφα κλαίγοντας. Και οι αναγνώστες που το διαβάζουν ξεφτιλίζονται επίσης! Κλαίνε με μαύρο δάκρυ! Εκεί που ξεκινάει χαρωπά, τρως μετά τη φάπα!

ελc: Οπότε, φαντάζομαι, το βιβλίο λειτούργησε και λυτρωτικά.
Λ.Δ.: Απολύτως λυτρωτικά ‒ η τέχνη μου, ούτως ή άλλως, λειτουργεί λυτρωτικά. Το «Πεινασμένο Στόμα», φερ’ ειπείν, το έγραψα την εποχή που ο πατέρας μου έπαθε ατύχημα και δεν μπορούσε πια να κινείται και να ζει όπως ήθελε. Ήξερα ότι μια τέτοια ζωή δεν την ήθελε, ήταν η αρχή του τέλους. Το βιβλίο λοιπόν ήταν σκληρό, σκοτεινό. Όλα είναι στα δικά σου μάτια, πώς εσύ τα βλέπεις. Όταν είσαι σε σκοτεινή θέση ο ίδιος, μπορείς να δεις τον κυνισμό κατάματα. Έπειτα από αυτό ήθελα κάτι γλυκό και συναισθηματικό, ζαχαρένιο σαν το Ζάχο τον Ζάχαρη.

ελc: Πάντως, παρ’ όλη τη μαυρίλα, νομίζω ότι είσαι αισιόδοξο άτομο.
Λ.Δ.: Είμαι αρρωστημένα αισιόδοξο και χαρούμενο άτομο! Και τώρα με την κρίση κι όλες τις δυσκολίες, όταν με ρωτάνε, απαντάω: «Είμαι πολύ καλά, τηρουμένων των αναλογιών». Γιατί νιώθω πολύ καλά παρ’ όλα αυτά. Δε νιώθω το άγχος μιας επικείμενης καταστροφής. Η ανθρωπότητα πέρασε από πολύ χειρότερες καταστάσεις και τις ξεπέρασε. Θα ζήσουμε και θα βγάλουμε και ενδιαφέροντα πράγματα. Όχι μόνο οι καλλιτέχνες, αλλά ο καθένας μας. Όσοι, τουλάχιστον, δεν καταφύγουμε στην ευκολία να καταλογίσουμε στους άλλους τα παθήματά μας.

ελc: Υποπτεύομαι ότι αποφεύγεις να βλέπεις ειδήσεις!
Λ.Δ.: Τις αποφεύγω όπως ο διάολος το λιβάνι! Με έπιασε μια μανία να τις παρακολουθώ για μία εβδομάδα μετά τις εκλογές και ήταν φοβερό, το έκλεισα! Ενημερώνομαι για το τι γίνεται από το Διαδίκτυο. Η τηλεόραση χτυπά στην καρδιά σου, ενώ το γραπτό στο μυαλό.

ελc: Εξακολουθείς να είσαι μέλος της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου;
Λ.Δ.: Βέβαια, είμαι από τα ιδρυτικά μέλη. Όταν ιδρύθηκε, ήταν ηρωική η Επιτροπή. Ακούστηκαν μεγάλα πράγματα για πρώτη φορά. Καταπιάστηκε με θέματα όπως είναι η θρησκευτική ελευθερία, οι τσιγγάνοι, οι φυλακές… Είχα γοητευτεί από αυτό. Τώρα βέβαια τα πράγματα είναι πιο άγρια και είναι καιρός για δράση πέρα από λόγια. Γι’ αυτό γράφτηκα και εθελόντρια σε μια οργάνωση για τους αστέγους, να δουλέψω με τα χέρια μου, να κάνω κάτι πρακτικό.

ελc: Ως καθηγήτρια νομικής θυμάμαι να έχεις μια τελείως διαφορετική εικόνα από αυτήν του καθηγητικού «κατεστημένου».
Λ.Δ.: Κοίτα, είχα αποφασίσει από την πρώτη στιγμή ότι δεν μπορώ να μεταμφιεστώ. Αυτή είμαι και δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Εξάλλου είμαι κι ένα είδος παραδείγματος για τους φοιτητές μου, τους δίνω με τη στάση μου το μήνυμα: «δικαιούστε να είστε όπως γουστάρετε, μη μεταμφιέζεστε». Αν με σεβαστεί κάποιος, θα είναι για τις γνώσεις μου, γιατί κάνω καλά τη δουλειά μου, όχι γιατί φοράω ταγέρ. Τέτοια στερεότυπα είναι απαράδεκτα και πρέπει να τα δυναμιτίζουμε από μέσα!

ελc: Αλλά πρέπει να είναι δύσκολο να το επιβάλεις αυτό.
Λ.Δ.: Εγώ ήμουν τυχερή, γιατί είχα αυτό το καλλιτεχνιλίκι, δεν αποτελώ πραγματικό πείραμα. Πιστεύω όμως ότι ο άλλος παίζει με τη χαραμάδα αμφιβολίας σου. Αν δεν υποστηρίζεις αυτό που κάνεις, ο άλλος θα το πιάσει. Αν είσαι 100% βέβαιος για σένα, εκείνος θα βρεθεί μπροστά σε τοίχο.

ελc: Παρά το «καλλιτεχνιλίκι» όμως, ξεκίνησες να γράφεις αρκετά αργότερα.
Λ.Δ.: Πάντα έγραφα βιβλιαράκια, τα έδενα, τα ζωγράφιζα κιόλας και τα πούλαγα σε ένα φίλο του πατέρα μου για 2 δραχμές το ένα. Κάποτε τον ευχαρίστησα δημοσίως, εκείνος κι ο πατέρας μου ήταν άλλωστε το πρώτο μου κοινό! Δημοσίευσα όμως σχετικά αργά, γιατί ένιωθα ότι η συγγραφή θέλει ωρίμανση, εμπειρίες, διαβάσματα, μια σκευή. Επίσης, ήθελα πρώτα να έχω μια δουλειά, να βγάζω τα προς το ζην, να καθιερωθώ, να μην περιμένω να μου αποδώσει κέρδη η τέχνη μου. Είναι πολύ πιεστικό να πρέπει να αρέσει και να αποφέρει η τέχνη σου.

ελc: Και από τότε που ξεκίνησες, δε λες να σταματήσεις!
Λ.Δ.: Ναι, έχω γράψει 18 βιβλία. Αυτό που γουστάρω τρελά είναι να γράφω για θέατρο, το έχω ερωτευτεί! Ενώ το συγγραφιλίκι είναι μοναχική δουλειά, είσαι ένας μικρός θεός στο γραφείο σου, το θέατρο από την άλλη είναι όργιο συνεργασίας. Ο καθένας βάζει το δικό του χρώμα. Είναι μέθεξη. Μου αρέσει να δοκιμάζω διαφορετικά είδη και να εξασκώ το μυαλό μου. Η μισητή μου παροιμία είναι: «Δε χωράνε δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη». Όχι, ρε φίλε, χωράνε και δεκατρία. Εξαρτάται τη μασχάλη. Έχουμε όλοι πολλές δυνατότητες κι είναι κρίμα να μην τις εξασκούμε και να αυτοπεριοριζόμαστε.

ελc: Ισχύει η εικόνα του βιβλίου σου, η συγγραφέας κλεισμένη στο γραφείο για ώρες;
Λ.Δ.: Βέβαια! Χρειάζομαι πλήρη συγκέντρωση και μόκο. Ξέρεις πόσοι ήρωες μπαίνουν στο κεφάλι του συγγραφέα; Σου μιλάνε 5-6 πρόσωπα ταυτόχρονα. Όλο αυτό θέλει προστασία. Έχω ιδιαίτερη αυτάρκεια, μπορώ να κάτσω ένα μήνα σε απόλυτη ησυχία για να δουλέψω. Όποιος με συναντήσει έξω, νομίζει ότι είμαι ο κοινωνικάριος όλων των εποχών, δεν είμαι όμως! Όταν τελειώνω το γράψιμο και βγω, π.χ., το βράδυ για διασκέδαση, είμαι εκεί. Ό,τι ακούω και βλέπω το ρουφάω, μπαίνει στο βιβλίο. Οι αισθητήρες σου έτσι πολλαπλασιάζονται, αλλιώς μένουν φτωχοί.

Το βιβλίο της Λένας Διβάνη «Εγώ ο Ζάχος Ζάχαρης» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.