Οδηγήθηκε στη συγγραφή επειδή ένιωθε την ανάγκη ν’ αλλάξει τον κόσμο. Γι’ αυτό γράφει βιβλία η Λένα Διβάνη. Γι’ αυτό έγραψε και το «Εργαζόμενο Αγόρι», ένα μυθιστόρημα, στο οποίο αντιστρέφει την πραγματικότητα φέρνοντας τα πάνω κάτω. Σε μια κοινωνία, όπου οι γυναίκες έχουν την εξουσία και οι άντρες παλεύουν με τα οικιακά και τα παιδιά, ο δεκαοχτάχρονος Χάρης αγωνίζεται για την ανεξαρτησία του. Το σκάει νύχτα λοιπόν από το χωριό του στην Κρήτη με προορισμό την Αθήνα για να γλιτώσει από τη σαραντάρα βουλευτίνα που του προξενεύει η μάνα του.
Χτίζοντας μία ευφάνταστη, αστεία και ίσως λίγο δραματική ιστορία, η Λένα Διβάνη γελοιοποιεί τα έμφυλα στερεότυπα που εξακολουθούν να επιβιώνουν στις μέρες μας φυλακίζοντας τις γυναίκες αλλά και τους άντρες. Είκοσι τρία χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία, σήμερα που αρχίζουν κάπως ν’ αλλάζουν τα πράγματα, το «Εργαζόμενο Αγόρι» επανασυστήνεται στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις Εκδόσεις Πατάκη. Γιατί «τώρα είναι η στιγμή του», όπως τονίζει η ίδια η συγγραφέας.
Πώς γεννήθηκε το «Εργαζόμενο Αγόρι»;
Η σύλληψη της κεντρικής ιδέας του βιβλίου έγινε μια νύχτα του τέλους του 20ου αιώνα, την ώρα που κοιμόμουν με τον καλό μου σ΄ ένα αντίσκηνο κάπου κοντά στην παραλία της Ζαχάρως. Το υποσυνείδητό μου αγκάλιασε όλες τις αγωνίες μου και μου πρότεινε να γράψω για έναν κόσμο ανάποδο, όπου η πατριαρχία έχει γίνει μητριαρχία, όπου οι γυναίκες έχουν την εξουσία και το χρήμα και οι άντρες νοιάζονται για την ομορφιά τους. Ξύπνησα όλο ενθουσιασμό και στρώθηκα να γράψω ένα κωμικό μυθιστόρημα ελπίζοντας ότι μ΄ ένα γέλιο θα καταλάβουμε όλοι, άντρες και γυναίκες, σε τι γελοία στερεότυπα είμαστε φυλακισμένοι και δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε.
Γιατί αποφασίσατε να προχωρήσετε στην επανακυκλοφορία του; Γιατί τώρα;
Γιατί όπως αποδείχτηκε το 2000 που πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο αυτό ήταν πάρα πολύ μπροστά από την εποχή του. Το βιβλίο διαβάστηκε πολύ, πήρε καλές κριτικές αλλά το μήνυμα που ήθελα να μεταφέρω δεν έγινε αντιληπτό. Ξέχασα κι εγώ από τον πολύ ενθουσιασμό ότι στη χώρα μας η συζήτηση για το έμφυλο της κοινωνίας και τον τρόπο που καθορίζει τις ζωές μας δεν άρχισε παρά πολύ πρόσφατα, μετά το #ΜeΤoo -που κι αυτό «εισαγόμενο» από το Χόλιγουντ ήταν. Οπότε τώρα είναι η στιγμή του.
Έχουν αλλάξει τα πράγματα από τότε;
Ευτυχώς έχουν αρχίσει να αλλάζουν πολλά πράγματα. Η συζήτηση άνοιξε με τη σεξουαλική παρενόχληση των ηθοποιών και με τη βοήθεια του κινήματος των γυναικείων οργανώσεων και των ΛΟΑΤΚΙ+ όλα τα θέματα είναι πια στο τραπέζι. Είμαι σίγουρη πως σήμερα το «Εργαζόμενο Αγόρι» θα διαβαστεί με το επαναστατικό πνεύμα και τον ενθουσιασμό που το έγραψα.
Πώς θα απελευθερωθούν οι γυναίκες αλλά και οι άντρες από τα έμφυλα στερεότυπα που τους φυλακίζουν;
Το πρώτο βήμα είναι πάντα η συνειδητοποίηση ότι έχουμε πέσει θύματα των στερεοτύπων. Είχα μια τέτοια επιφοίτηση όταν έκανα το διδακτορικό μου στο Λονδίνο: Είχαμε πάει σ΄ ένα κλαμπ με φίλους και χορεύαμε κάθιδροι σαν παλαβοί όλο το βράδυ. Κάποια στιγμή πήγα στην τουαλέτα κι αυτό που είδα ξαφνικά με συγκλόνισε: Τέσσερα κορίτσια που πριν από λίγο χτυπιόταν μαζί μου μισομεθυσμένα στην πίστα τώρα κοίταγαν με αγωνία τον εαυτό τους στον καθρέφτη και διόρθωναν όπως όπως το μακιγιάζ τους και το μαλλί. Μου ήρθε να κλάψω, αλήθεια. Τόσο μας έχουν ρημάξει με την εκ γενετής υποχρέωση να είμαστε όμορφες που δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να χορέψει χαλαρά, ξέγνοιαστα χωρίς να νοιάζεται αν το μαλλί κατσάρωσε από τον ιδρώτα; Ούτε ένα βράδυ δεν μπορούμε να βγούμε από τη φυλακή της επιβεβλημένης ομορφιάς;
Έχετε αφιερώσει το «Εργαζόμενο αγόρι» στους γονείς σας που «προσπαθούσαν πάντα να αφήσουν τις πόρτες και τα παράθυρα του μυαλού σας ανοιχτά». Στη ζωή σας πορευτήκατε μακριά από περιορισμούς και πρέπει;
Αυτό με ανέθρεψαν οι γονείς μου να κάνω κι αυτό κάνω- όσο γίνεται φυσικά γιατί οι άνθρωποι συνομιλούμε με το περιβάλλον μας συνεχώς, μας πλάθει και το πλάθουμε. Καταλαβαίνετε λοιπόν τι καθημερινό αγώνα θέλει από τις γυναίκες κυρίως να σκέφτονται και να δρουν έξω από το στερεοτυπικό κουτί…
Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην ελληνική κοινωνία του σήμερα;
Για την πλειονότητα σημαίνει κυρίως να είσαι στην υπηρεσία των άλλων και όχι του εαυτού σου. Αν μια γυναίκα κοιτάξει τον εαυτό της αυτομάτως στιγματίζεται ως φιλόδοξη και εγωίστρια. Αντίθετα ο άντρας που κάνει του κεφαλιού του αγνοώντας τις ανάγκες των άλλων θαυμάζεται ως αρχηγικός και γοητευτικός. Το λέει και το τραγούδι άλλωστε, «Είναι άντρας και το κέφι του θα κάνει…».
Το ταξίδι σας στον κόσμο της συγγραφής πώς ξεκίνησε; Τι σας ώθησε να γίνετε από απλή αναγνώστρια συγγραφέας;
Η ανάγκη ν΄ αλλάξω τον κόσμο. Είχα μια αμάχη από παιδί με τον κόσμο, είχα τα μάτια που βλέπουν πίσω από την επιφάνεια κι αυτό που έβλεπα δεν το άντεχα. Στην αρχή διάβαζα, έψαχνα καταφυγή στους κόσμους που έφτιαχναν άλλοι και άλλες σαν κι εμένα. Μετά ένιωσα πως μπορούσα να συνεισφέρω κι εγώ, να φτιάξω κι εγώ δικό μου σύμπαν και να καλέσω εκεί όσους έχουν τα ίδια μυαλά. Ο καθείς και τα όπλα του σ΄ αυτόν τον αέναο πόλεμο και τα δικά μου όπλα παιδιόθεν ήταν οι λέξεις.
Πιστεύετε δηλαδή ότι τα βιβλία μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο;
Εγώ προσπαθώ πάντως. Αν αποδειχτεί ότι δεν μπορούν εγώ θα σκάσω απ’ το κακό μου, σας το λέω.
