Το KKE για τον πολιτισμό

Βαδίζοντας στην τελική ευθεία πριν από τις εκλογές, σας παρουσιάζουμε τις θέσεις του ΚΚΕ για τον πολιτισμό και την πολιτιστική παιδεία. Το ελculture.gr συνομίλησε με την κ. Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος και υπεύθυνη για τον τομέα του πολιτισμού.

ελc: Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας στο πεδίο του πολιτισμού;
Ελένη Μηλιαρονικολάκη: Κατ’ αρχάς, ο πολιτισμός, η σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή και η πολιτιστική μας κληρονομιά δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται χυδαία ως εμπόρευμα. Αυτός είναι θεμελιακός όρος για να μπορέσει η πολιτιστική-καλλιτεχνική δημιουργία να αναπνεύσει ελεύθερα, απαλλαγμένη από τις απαιτήσεις και την οικονομική λογοκρισία κάθε είδους εμπόρων, παραγωγών και μεσαζόντων. Η πραγματική κοινωνική λειτουργία του πολιτισμού δεν είναι να «φέρει τζίρο και χρήμα» σε αυτούς που έχουν χρήμα, ούτε να κάνει ευχάριστη και ελκυστική τη στασιμότητα ενός κόσμου που σαπίζει. Ο αληθινός σκοπός του πολιτισμού είναι να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες του λαού και να καλλιεργήσει τις αναγκαίες πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις που θα τον βοηθήσουν να ανέβει σε ανώτερες, εξανθρωπισμένες μορφές κοινωνικής ζωής. Γι’ αυτό στόχος του ΚΚΕ είναι, στο πλαίσιο της λαϊκής εξουσίας και διακυβέρνησης, να καταργήσει τη μονοπωλιακή ιδιοκτησία και στους τομείς παραγωγής και διανομής των πολιτιστικών αγαθών. Η λαϊκή εξουσία θα προχωρήσει στη συγκρότηση Ενιαίου Δημόσιου (κοινωνικοποιημένου) Φορέα Τέχνης και Πολιτισμού, που αξιοποιώντας τις υπάρχουσες υποδομές και τα καταξιωμένα καλλιτεχνικά σχήματα και με την καθοριστική συμμετοχή των καλλιτεχνών-δημιουργών θα οργανώσει σταδιακά την παραγωγή και τη διανομή του καλλιτεχνικού έργου, παρέχοντας στους συντελεστές του τα απαραίτητα μέσα, όπως είναι ο κοινωνικός μισθός και οι αναγκαίες υποδομές, για να υπηρετήσουν ελεύθερα και συνειδητά την τέχνη τους.

ελc: Πώς θα ενισχυθεί ο ελληνικός πολιτισμός, ώστε να αποτελεί ένα εξαγώγιμο προϊόν που θα αποτελεί πηγή εσόδων αλλά και θα αναδεικνύει την εικόνα μας στο εξωτερικό;
Ε.Μ.: Η ενίσχυση του ελληνικού πολιτισμού προϋποθέτει πρώτα και κύρια την εξασφάλιση μεγάλου λαϊκού κοινού μέσα στην ίδια τη χώρα μας. Ένας λαός, που η ανέχεια και το άγχος της επιβίωσης κατατρώγουν την καθημερινότητά του, δεν μπορεί παρά να θεωρεί τον πολιτισμό «περιττή πολυτέλεια» και να μετατρέπεται σε παθητικό καταναλωτή των πολιτιστικών απόβλητων της εμπορευματοποίησης. Με λίγα λόγια, για να διασωθεί ο πολιτισμός πρώτα πρέπει να διασωθούν οι άνθρωποι που τον δημιουργούν και τον απολαμβάνουν. Γι’ αυτό, κύριο μέλημα του ΚΚΕ είναι η καταπολέμηση των αιτιών που οδηγούν στην εξαθλίωση, υλική και πνευματική. Παράλληλα, στόχος είναι να διευρυνθούν οι δημόσιες υποδομές καλλιτεχνικής έκφρασης και ερασιτεχνικής δημιουργίας με μέτρα όπως η συγκρότηση πανελλαδικού δικτύου δημόσιων πολιτιστικών κέντρων σε κάθε συνοικία και χωριό, με βιβλιοθήκες, θεατρικές σκηνές, αίθουσες κινηματογραφικών προβολών, συναυλιών, εκθέσεων κ.ά, η κρατική στήριξη όλων των καταξιωμένων καλλιτεχνικών σχημάτων και των νέων πειραματικών προσπαθειών, η διευκόλυνση της λαϊκής πρόσβασης στην πολιτιστική δραστηριότητα με ελεύθερη είσοδο σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, χαμηλό εισιτήριο για θεάματα, χαμηλή τιμή στο βιβλίο κτλ.

ελc: Τι θα κάνετε για να ενισχύσετε την πολιτιστική επιχειρηματικότητα και την εξωστρέφειά της;
Ε.Μ.: Πολιτιστική επιχειρηματικότητα σημαίνει ελαχιστοποίηση έως και μηδενισμός της κρατικής χρηματοδότησης των πολιτιστικών φορέων στο όνομα της οικονομικής κρίσης, με σκοπό να πέσουν στα χέρια διάφορων κερδοσκοπικών συμφερόντων μέσω μη κυβερνητικών οργανώσεων και μονοπωλιακών ομίλων, όπως έγινε, π.χ., σχεδόν με το σύνολο των δημοτικών βιβλιοθηκών που ελέγχονται πλέον από την ΜΚΟ Future Library του ιδρύματος Σ. Νιάρχου σε διασύνδεση με τον αντίστοιχο οργανισμό της Google, την εταιρία ΔΙΑΖΩΜΑ του πρώην υπουργού Πολιτισμού Σταύρου Μπένου, που διαχειρίζεται κατ’ αποκοπή τα αρχαία θέατρα κτλ. Οι άμεσες και πιο ορατές επιπτώσεις αυτής της πολιτικής θα είναι η συρρίκνωση, η συγχώνευση και η κατάργηση πολιτιστικών οργανισμών καθώς και η κατηγοριοποίησή τους με βάση την ικανότητά τους για «αυτοχρηματοδότηση», «ιδιοσυντήρηση» και κερδοφορία. Η χειρότερη, ωστόσο, συνέπεια του εγχειρήματος θα είναι η ολοσχερής πια εξάρτηση των σοβαρότερων εγχώριων πολιτιστικών δομών από τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των «χρηματοδοτών» τους. Μια προοπτική που θα επιφέρει νέο καίριο πλήγμα στα όποια λιγοστά υπολείμματα ελευθερίας έκφρασης και ποιότητας έχουν απομείνει στην καλλιτεχνική παραγωγή.

ελc: Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας όσον αφορά τις διακρατικές συνεργασίες και την εισαγωγή πολιτιστικών προϊόντων και παραγωγών από το εξωτερικό;
Ε.Μ.: Οι διακρατικές επιχειρηματικές συνεργασίες μέχρι σήμερα είχαν αποτέλεσμα η χώρα μας να αποτελεί συνήθως υποδοχέα ακριβοπληρωμένων πολιτιστικών προϊόντων δεύτερης και τρίτης διαλογής, με ανούσια ή βλαβερά για το λαό μηνύματα σε ελιτίστικη ή λαϊκίστικη μορφή. Αυτή η κατάσταση μπορεί να αλλάξει και να αναπτυχθούν ισότιμες σχέσεις διακρατικής συνεργασίας, μόνον αν η χώρα μας απαγκιστρωθεί από την ΕΕ και τους ανισότιμους όρους ή συμφωνίες που απορρέουν αναγκαστικά από τη συμμετοχή της σε αυτήν και σε άλλους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς. Μόνον αν ο λαός μας γίνει πραγματικός ιδιοκτήτης στον πλούτο που παράγει υλικό ‒πνευματικό και πολιτιστικό‒, ώστε χωρίς εμπόδια και κάθε φύσης περιορισμούς να μπορεί να απευθύνεται, να επικοινωνεί και να προσεγγίζει τα καλύτερα και κοινωνικά χρήσιμα επιτεύγματα των πολιτισμών όλων των λαών της γης.

ελc: Ποια προγράμματα και ποιοι πόροι μπορούν να αξιοποιηθούν στη χώρα μας για την παραγωγή και τη διάδοση του πολιτισμού;
Ε.Μ.: Τα πιο εξελίξιμα στοιχεία της πνευματικής και υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς μας εξαιτίας της εμπορευματοποίησής της παραμένουν άγνωστα στο μεγαλύτερο μέρος του λαού μας καθώς και το καλλιτεχνικό μας δυναμικό στην πλειονότητά του βρίσκεται σήμερα στο περιθώριο και δεν έχει τα μέσα για τη δημιουργία και τη διάδοση του έργου του. Αυτοί όμως είναι οι βασικοί πόροι ανάπτυξης του σύγχρονου πολιτισμού μας. Τα ευρωπαϊκά προγράμματα εκμεταλλεύονται τις πολιτιστικές μας δυνατότητες για «εξωπολιτιστικούς» οικονομικούς και επιχειρηματικούς σκοπούς. Η αποδέσμευση από την ΕΕ θα απελευθερώσει πόρους και δυναμικό και έτσι θα μπορέσουμε να αναπτυχθούμε πολιτιστικά. Η νέα αποστολή του πολιτισμού θα είναι να συντελεί στη διαμόρφωση ανθρώπων με τέτοια κουλτούρα ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στο ρόλο των νέων ιδιοκτητών του πλούτου. Ανθρώπους ικανούς να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση του κράτους και στη διεύθυνση της παραγωγής και οικονομίας, να ασκούν συνειδητό και ουσιαστικό λαϊκό έλεγχο.

ελc: Τι θα κάνει το ΚΚΕ για την ενίσχυση του πολιτισμού σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης της χώρας;
Ε.Μ.: Ο τομέας της παιδείας χρειάζεται ριζική αναδόμηση, αφού σε αυτόν κυριαρχεί πια η υποκατάσταση της γενικής μόρφωσης από μια εκγύμναση σε ασυνάρτητες «δεξιότητες» που απαιτεί η αγορά. Το χάλι της δημόσιας παιδείας αποκαλύπτεται τρισχειρότερο στον τομέα του πολιτισμού. Γι’ αυτό το ΚΚΕ προτείνει τα παρακάτω: Ενιαία δημόσια και δωρεάν καλλιτεχνική παιδεία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Πρόκειται για τη βασική προϋπόθεση προκειμένου να εξαλειφθεί η κατάτμηση και η υστέρηση της καλλιτεχνικής παιδείας και να μπορούν όλοι οι νέοι να έχουν ισότιμα πρόσβαση σε αυτήν. Αναγκαία είναι η οικοδόμηση γερών θεμελίων γενικής παιδείας και η συστηματική καλλιέργεια της αισθητικής αγωγής ως αναπόσπαστου στοιχείου της γενικής μόρφωσης μέσα από το συνολικό περιεχόμενο της δωδεκάχρονης γενικής εκπαίδευσης με τη συμβολή και των μαθημάτων καλλιτεχνικής παιδείας. Τα νέα φανταχτερά «πιλοτικά προγράμματα σπουδών» για την καλλιτεχνική παιδεία στο σημερινό σχολείο αποτελούν τυχαίες και ασυνάρτητες συγκολλήσεις για εκγύμναση των μαθητών σε στοιχειώδεις δεξιότητες. Όσο για τα ειδικά μουσικά και καλλιτεχνικά σχολεία, εκτός από την αδυναμία τους να καλύψουν τις ανάγκες όλων των μαθητών που επιθυμούν να αναπτύξουν καλλιτεχνικές ικανότητες, αποτελούν ένα ακόμη πλήγμα στη γενική παιδεία, καθώς επιχειρούν να στριμώξουν αναποτελεσματικά την εκπαίδευση «ειδικών» μέσα στο πρόγραμμα του κοινού σχολείου. Σύμφωνα με την πρόταση του ΚΚΕ, κάθε μαθητής της γενικής εκπαίδευσης που ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με οποιοδήποτε συγκεκριμένο είδος τέχνης θα μπορεί με την παρακίνηση και τη συνεργασία του σχολείου του να φοιτήσει σε δημόσια κέντρα καλλιτεχνικής παιδείας, τα οποία θα δημιουργηθούν σε επίπεδο δήμων και θα καλύπτουν μια ομάδα σχολείων και θα παρέχουν δωρεάν καλλιτεχνική εκπαίδευση τις απογευματινές ώρες (μουσικά όργανα, εικαστικά, θέατρο, κινηματογράφο, χορό, γραφιστική κτλ.). Τέλος, αποτελεί αδήριτη ανάγκη των καιρών η ίδρυση Ανώτατων Καλλιτεχνικών Σχολών, με δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα, στο πλαίσιο μιας Ενιαίας Ανώτατης Εκπαίδευσης για την επιστημονική μόρφωση των καλλιτεχνών και των δημιουργών κάθε ειδικότητας. Αυτές οι σχολές θα παρέχουν υψηλού επιπέδου καλλιτεχνική μόρφωση για όλους τους σπουδαστές, διαμορφώνοντας βαθιά καλλιεργημένους καλλιτέχνες, ικανούς να σκέφτονται και να δημιουργούν με επιστημονική αντίληψη, οργανωτές του κοινωνικού συναισθήματος και των διαθέσεων για αλλαγή της πραγματικότητας και όχι απλούς δεξιοτέχνες, μίζερους μικρέμπορους του «πολιτισμού» της αγοράς και διαχειριστές των αδιεξόδων του. Οι προτάσεις για Ακαδημίες Τεχνών που έρχονται και ξαναέρχονται από τις διάφορες κυβερνήσεις έχουν στόχο να παραδώσουν την καλλιτεχνική εκπαίδευση στα χέρια των μονοπωλιακών συγκροτημάτων της πολιτιστικής βιομηχανίας και στα κάθε λογής ιδρύματα/σχήματα και τις ελιτίστικες ομάδες που δημιουργούν, ώστε να παραμείνει υποβαθμισμένη, αδιαβάθμητη και προπαντός ιδεολογικά χειραγωγημένη.