Το 1983, ο Ιάπωνας σχεδιαστής Issey Miyake δήλωσε στο New Yorker ότι φιλοδοξούσε «να προχωρήσει μπροστά, να σπάσει το καλούπι». Oι σχεδιαστικές του γραμμές αψήφησαν τα όρια και όχι μόνο έσπασαν τα καλούπια, αλλά αναδιαμόρφωσαν συνολικά τα ρούχα. Με ένα μοναδικό κράμα ποίησης και πρακτικότητας, οι δημιουργίες του θολώνουν τα όρια μεταξύ της παράδοσης, της σύγχρονης τεχνολογίας και της καθημερινής λειτουργίας.
Η επιμονή του, ότι τα ρούχα ήταν μια μορφή σχεδιασμού, θεωρήθηκε πρωτοποριακή στα πρώτα χρόνια της καριέρας του και με τον καιρό κατέκτησε όλες τις κορυφές. Τα σχέδια του εμφανίζονταν παντού, από το πρωί ως το βράδυ, από εργοστασιακές στολές -σχεδίασε μια στολή για τους εργαζόμενους στον ιαπωνικό γίγαντα των ηλεκτρονικών Sony- μέχρι μεγάλα gala και επίσημους χορούς.
Συνεργάστηκε με σπουδαίους φωτογράφους και αρχιτέκτονες, ενώ τα σχέδιά του βρέθηκαν το 1982 στο εξώφυλλο του Artforum – πράγμα πρωτάκουστο για σχεδιαστή μόδας εκείνη την εποχή – αλλά και στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Ένα διαχρονικό αφιέρωμα σε έναν από τους πιο καινοτόμους δημιουργούς της εποχής μας
Η ιστορία των ρούχων του Miyake αλλά και η καινοτόμα συμβολή του στον χώρο της μόδας τις τελευταίες δεκαετίες, από το 1960 έως το 2022 παρουσιάζεται σε ένα νέα βιβλίο με τίτλο Issey Miyake, προσφέροντας εξειδικευμένη γνώση του οράματος και της τόλμης του σχεδιαστή. Με πρωτοβουλία και σύλληψη της Midori Kitamura, το βιβλίο εξετάζει την πρωτοτυπία των υλικών και των τεχνικών του Miyake που καθοδηγείται από την υφή, από τις πρώτες κιόλας ημέρες της καριέρας του, πριν καν ιδρύσει το Miyake Design Studio.
Βασιζόμενη σε σχεδόν 50 χρόνια συνεργασίας με τον Miyake, η Kitamura δημιουργεί μια εγκυκλοπαιδική αναφορά των υλικών και των τεχνικών καινοτομιών του μέσα από τα ρούχα που βασίζονται στην ιδέα A Piece of Cloth, τη σειρά Body Series της δεκαετίας του 1980, τη σειρά Miyake Pleats, και πρακτικά, καθημερινά σχέδια όπως τα Pleats Please pieces.
Οι εκπληκτικές φωτογραφίες των Irving Penn, Yuriko Takagi και πολλών άλλων, αποτυπώνουν τα ρούχα του αποθεώνοντας την ιδιαίτερη καθημερινή τους πρωτοτυπία. Στο εκτενές δοκίμιό της, η Kazuko Koike προσφέρει τόσο μια πλήρη χρονολόγηση του έργου του Miyake, όσο και ένα πρωτοφανές προσωπικό προφίλ, εξετάζοντας τις φιλοδοξίες και τις εμπνεύσεις πίσω από τα σχέδιά του από τα τρυφερά ακόμα εφηβικά του χρόνια.
Ένας καινοτόμος και τολμηρός οραματιστής της σύγχρονης μόδας
Ο Issey Miyake, γεννήθηκε ως Kazunaru Miyake στη Χιροσίμα, στις 22 Απριλίου του 1938 (το Kazunaru στην ιαπωνική γραφή διαβάζεται επίσης ως Issey, που σημαίνει μία ζωή). Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός του στρατού και η μητέρα του δασκάλα. Στα επτά του χρόνια ένα τραυματικό γεγονός θα σταθεί καθοριστικό για την υπόλοιπη ζωή τους. Στις 08.15 το πρωί της 6ης Αυγούστου 1945, βρισκόταν στο δημοτικό σχολείο όταν είδε τη λάμψη της ατομικής βόμβας που κατέστρεψε τη Χιροσίμα. Ο επτάχρονος Miyake ξεκίνησε μόνος του για το σπίτι της οικογένειας, 2,3 χιλιόμετρα από το κέντρο της έκρηξης, ψάχνοντας ανάμεσα στους στοιβαγμένους νεκρούς και τους ετοιμοθάνατους, τη μητέρα του.
Είχε επιζήσει, με βαριά εγκαύματα, αλλά πέθανε τρία χρόνια αργότερα, αφού την περιέθαλψε από την οστεομυελίτιδα, την ασθένεια που προσβλήθηκε από τη ραδιενέργεια. Ο Miyake σπάνια συζητούσε για εκείνη την ημέρα – ή άλλες πτυχές της προσωπικής του ιστορίας – «προτιμώντας να σκέφτεται πράγματα που μπορούν να δημιουργηθούν, όχι να καταστραφούν, και που φέρνουν ομορφιά και χαρά», ανέφερε σε άρθρο που έγραψε στους New York Times το 2009. Αυτό το άρθρο ήταν μια από τις σπάνιες δημόσιες τοποθετήσεις του, στο οποίο εξιστόρησε πόσο πολύ εκείνη η μέρα και ο επακόλουθος θάνατος της μητέρας του επηρέασαν τη δημιουργικότητά του. «Δεν ήθελα να με χαρακτηρίσουν ως τον σχεδιαστή που επέζησε από την ατομική βόμβα».
Αυτό που στήριξε τον Miyake μεγαλώνοντας σε μια φτωχή, αργά ανοικοδομούμενη πόλη ήταν η ζωγραφική – πολύ φτωχός για να αγοράσει πινέλα, δούλευε με τα δάχτυλά του.
Οι εικόνες στα περιοδικά μόδας της αδελφής του θα του τραβήξουν την προσοχή και τα ρούχα θα τον γοητεύσουν από πολύ νωρίς. Εκείνη την εποχή, τη δεκαετία του 1950 παρόμοιες σπουδές δεν υπήρχαν στην Ιαπωνία και έτσι θα αρχίσει να παρακολουθεί μαθήματα γραφιστικής στο Tama Art University στο Τόκιο. Ακολουθωντας το πάθος του για τη σχεδίαση και τη ραπτική θα βρεθεί στο Παρίσι το 1965 παρακολουθώντας μαθήματα στο Chambre Syndicale de la Haute Couture και στη συνέχεια δίπλα στον Guy Laroche και τον Hubert de Givenchy θα ολοκληρώσει την πρακτική του.
Οι φοιτητικές διαμαρτυρίες του 1968, κατά της υψηλής αστικής τάξης, πελάτες της υψηλής ραπτικής θα τον βρουν στο πλευρό τους. Ο Miyake ονειρεύεται να δημιουργήσει λειτουργικά ρούχα, για τους απλούς ανθρώπους, χωρίς περιορισμούς από την ηλικία, το μέγεθος, το φύλο ή την εφαρμογή.
Τον ενδιαφέρει η σχέση ανάμεσα στο σώμα και το υλικό που το τυλίγει, τον ενδιαφέρει η αίσθηση, η άνεση και η λειτουργικότητα, η απαλότητα του υφάσματος που παραπέμπει πίσω, στις αρχαίες αρχές της ιαπωνικής ένδυσης.
Ο Miyake θα βρεθεί στη Νέα Υόρκη το 1969 ως βοηθός του Geoffrey Beene, ώστε δίπλα του να μάθει τα μυστικά της μαζικής παραγωγής. Μια κρίση της υγείας του αποτέλεσμα της ακτινοβολίας που είχε απορροφήσει, θα τον αναγκάσουν να επιστρέψει στη χώρα του το 1970 για θεραπεία. Παρά τη δύσκολη αυτή στιγμή, φίλοι που πιστεύουν σε εκείνον και στο όραμά του, θα σταθούν δίπλα του, θα του δανείσουν χρήματα και το Miyake Design Studio θα ξεκινήσει τη λειτουργία του.
Συχνά τόνιζε ότι δεν θεωρούσε τον εαυτό του «σχεδιαστή μόδας». «Οτιδήποτε είναι ‘στη μόδα’ φεύγει από τη μόδα πολύ γρήγορα», δήλωσε στο περιοδικό Paris voice το 1998. «Δεν φτιάχνω μόδα. Φτιάχνω ρούχα».
Ο Mikyake οικειοποιήθηκε την τεχνολογία και την έκανε σύμμαχό του προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της μόδας μαζικής παραγωγής καταργώντας τους βασικούς μέχρι τότε κανόνες της ραπτικής. Η ιδέα του One Piece of Cloth στα τέλη της δεκαετίας του ’90 (αργότερα γνωστή ως A-POC), πρωτοπόρα και καινοτόμα αποτυπώνει τη σχεδιαστική του τόλμη. Πρόκειται για την ιδέα κατασκευής ρούχων από ένα μόνο κομμάτι ενιαίου υφάσματος, δίχως πολλές ραφές, μειώνοντας τη σπατάλη και δείχνοντας ακριβώς τι μπορεί να γίνει με μια πλεκτομηχανή, έναν υπολογιστή και τη σωστή τεχνογνωσία.
Σε συνέντευξή του στην ιαπωνική εφημερίδα The Yomiuri Shimbun το 2015, είπε: «Αυτό που ήθελα να φτιάξω δεν ήταν ρούχα μόνο για ανθρώπους με χρήματα. Ήταν σχέδια όπως τα τζιν και τα μπλουζάκια, οικεία σε πολλούς ανθρώπους, εύκολα στο πλύσιμο αλλά και στη χρήση».
Ο Miyake αντιμετώπιζε τις δεξιότητες χειροτεχνίας και την αναπτυσσόμενη χημεία και τεχνολογία με την ίδια περιέργεια – οι τσάντες του Bao Bao από πολυεστέρα είναι πλάκες πάνω σε πλέγμα, σκληρές αλλά εύκαμπτες σαν πανοπλία σαμουράι. Υπήρξε ένας από τους πρώτους που υιοθέτησε τον ψηφιακό σχεδιασμό για την κατασκευή μεγάλης κλίμακας.
Πάνω απ’ όλα, είχε ασυνήθιστο σεβασμό για τα υλικά που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα, βλέποντας το πλαστικό, το νάιλον και όλα τα πολυμερή όχι ως φτηνά υποκατάστατα φυσικών ουσιών μιας χρήσης, αλλά ως τα ίδια που έχουν μοναδικές ιδιότητες – οι πολυΐνες που ανέπτυξε μπορούσαν να μπουν στο πλυντήριο, ήταν μη θρυμματισμένες, ελαστικές και φιλικές προς το δέρμα.
Αποθέωση του μινιμαλισμού και της χρηστικότητας, τα ζιβάγκο του, απέκτησαν μια νέα πνοή και λατρεύτηκαν από τον Steve Jobs που μαζί με τα Levi’s 501 και τα New Balance 991 του Jobs, αποτέλεσαν τη στολή της Silicon Valley στα τέλη της δεκαετίας του ’90, βασισμένη στην ιδέα ότι το μυαλό των πολυάσχολων ανθρώπων σίγουρα έχουν πιο σημαντικά πράγματα από το να διαλέγουν γραβάτες.
Η πιο επιτυχημένη ιδέα του, Pleats Please, οφείλει την πτυχωτή, δενδροειδής αισθητική της στα αρχαία ελληνικά λινά ενδύματα, όπως τα μιμήθηκε ο Mariano Fortuny, με τα ντραπέ φορέματα του 1910, και τη σχετικά προσιτή τιμή.
Πολλά από τα σχέδιά του βρίσκονται σε μουσεία, συμπεριλαμβανομένης της μόνιμης συλλογής του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης. Το 2010, έλαβε το Τάγμα Τεχνών και Γραμμάτων και το 2016 παρασημοφορήθηκε ως Commandeur de l’Ordre National de la Légion d’honneur.
