Ο ρόλος του ηθοποιού από τον μεσαίωνα μέχρι σήμερα
Ο ηθοποιός είναι το επίκεντρο της θεατρικής πράξης, είτε αυτή συντελείται στη σκηνή είτε στο δρόμο ανάμεσα στο πλήθος. Με ή χωρίς σκηνικό φορτίο, είναι ταυτοχρόνως παρατηρητής και παρατηρούμενος, εκθέτης και έκθεμα, ένα ευαίσθητο όργανο πρόσληψης και εκπομπής ερεθισμάτων και μηνυμάτων. Στα χρόνια της Αναγέννησης ο ηθοποιός ήταν η εκκίνηση και ο τερματισμός της θεατρικής πράξης‧σήμερα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο δημιουργικός διαμεσολαβητής ανάμεσα στον συγγραφέα, το σκηνοθέτη και το κοινό.
Κύριο εκφραστικό μέσο είναι το σώμα του. Αυτή τη σωματική γλώσσα οφείλει να την επανασυνειδητοποιήσει, με άλλα λόγια να την απαλλάξει από τη δυνάστευση του λόγου, να την ενσωματώσει στην τέχνη του, να της δώσει ζωή και να την επαναφέρει σε λειτουργία. Για να το καταφέρει, πρέπει να ασκεί αδιάλειπτα τη γλωσσική και εκφραστική δύναμη του σώματος του, να επεξεργάζεται συνεχώς πραγματικούς τύπους που βρίσκονται γύρω του, και να επιδιώκει να παραμείνει άνθρωπος.
Πρότυπο ενός τέτοιος σωματικού ηθοποιού είναι, χωρίς αμφιβολία, ο ηθοποιός του αναγεννησιακού λαϊκού θεάτρου, της Κομμέντια ντελλ άρτε, τότε που το παίξιμο δεν ήταν απλά και μόνο μια ακόμη εκφραστική τεχνική, αλλά ο ηθοποιός-μάστορας ήταν ο αποκλειστικός φορέας του αδιαμεσολάβητου θεατρικού γίγνεσθαι, ο μόνος δημιουργός της τέχνης του, ένας πλανόδιος “καλλιτεχνίτης” που μάχεται με τις αντιξοότητες της καθημερινής του επιβίωσης.
Σήμερα, στον αιώνα του σκηνοθέτη, οι ισορροπίες άλλαξαν και ο ηθοποιός έχασε πολλές απ’ τις παλαιότερες ιδιότητες του. Μήπως όμως ο ηθοποιός οφείλει να αντιπαλέψει αντιξοότητες και να ενσωματώσει οργανικά στην τέχνη του την κληρονομιά των μίμων, των παραμυθάδων, των Τζάννι, των παλιάτσων; Τέτοια ερωτήματα και άλλους προβληματισμούς θα αντιμετωπίσουμε μέσα από την άσκηση και την γνωριμία των χαρακτήρων, και μέσα από τον τρόπο παιξίματος της Κομμέντια αλά ιμπροβισάτα.
Η χρήση της μάσκας
Η χρήση της μάσκας δίνει στον ηθοποιό την δυνατότητα να μιλήσει άμεσα για τις κοινωνικές σχέσεις. Έτσι γεννιέται ο κωμικός ηθοποιός και προκύπτουν οι τύποι της commedia. Η κοινωνική πυραμίδα εισάγεται και διαμορφώνει τους τύπους και τις σχέσεις τους. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να αντιστραφεί η πραγματικότητα πηγαίνοντας τους κάτω πάνω, και τους πάνω για λίγο κάτω.. Ενας σαλτιμπάγκος, ένας μουσικός, ένας μισθοφόρος, ένας μάστορας, μια κυρία “ελαφρών ηθών” συσπειρώνονται για να αντιμετωπίσουν την πείνα.
Προσπαθούν να επιβιώσουν ανάμεσα στα ψηλά κάστρα της εξουσίας. Δεν ξέρουν να γράφουν ούτε να διαβάζουν. Καμμένα βιβλία, κυνήγι του παγανισμού, ο Διόνυσος κρύβεται. Μέσα από την δράση θιάσων που συσπειρώνονται αυτήν την εποχή, επανέρχoνται ο Σάτυρος και η μάσκα, ξεκινάει η commedia. Η μοναδική ελπίδα είναι να νικήσει η αγάπη.
Λίγα λόγια για το σεμινάριο
Δύο φορές την εβδομάδα θα ασκούμαστε, θα προπονούμαστε και θα παίζουμε πάνω στις βασικές αρχές της σκηνικής παρουσίας και του διαλόγου μεταξύ θεατή και συμπαίκτη. Ερευνώντας εμπειρίες του παλιού τρόπου παιξίματος των θιάσων της μεσαιωνικής εποχής, θα μοιραστούμε διάφορες τεχνικές.
Θα μάθουμε να χρησιμοποιούμε την μάσκα για να φτιάξουμε τους ρόλους, θα παίξουμε τους ρόλους για να φτιάξουμε το καναβάτσιο και όλα αυτά με σκοπό να αυτοσχεδιάσουμε μία δραματουργία: να παίξουμε commedia, (που θα παρουσιαστεί στις 10 Ιουλίου, στο πλαίσιο του Αττικού Σχολείου Αρχαίου Δράματος στην Ελευσίνα).
Το σώμα, η φωνή κι ο χώρος θα είναι τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουμε για να αυτοσχεδιάσουμε τους ρόλους. Η εκπαίδευσή μας στο θέατρο, το χορό και την μουσική είναι το υλικό που θα προσφέρει στο μάθημα ο καθένας, με την τέχνη που υπηρετεί, γι’ αυτό, το σεμινάριο απευθύνεται σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς, χορευτές, μουσικούς και ακροβάτες.
