«Η τέχνη δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν», έλεγε ο Γάλλος ζωγράφος, γλύπτης και χαράκτης Edgar Degas. Mε αυτά τα λόγια στη σκέψη, ξεκινάς να περιηγείσαι στο ισόγειο της σχολής Βακαλό και ανακαλύπτεις μια ατμοσφαιρική γωνία καθιστικού. Η κίτρινη πολυθρόνα σε καλεί να καθίσεις, να διαλέξεις ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη και να το ξεφυλλίσεις, να χαλαρώσεις διαβάζοντας με το απαλό φως που έρχεται από τα φωτιστικά. Ρίχνεις μια ματιά από το παράθυρο και βλέπεις τον κήπο, φαίνεται σαν να βρέχει και οι σταγόνες να ποτίζουν τα πολύχρωμα πέταλα των λουλουδιών.
Μέσα από περισσότερα από 350 μοναδικά έργα τέχνης οι σπουδαστές της σχολής Βακαλό δημιουργούν το δικό τους πολυεπίπεδο, ποιητικό σύμπαν και μας βάζουν μέσα σε αυτό. Βασικό υλικό τους ο τελευταίος έντυπος κατάλογος της ΙΚΕΑ και σημαία τους η βιωσιμότητα.
Στο πλαίσιο της συνεργασίας τους η ΙΚΕΑ, εταιρεία του Ομίλου FOURLIS και η ΒΑΚΑΛΟ, η παλαιότερη σχολή design στην Ελλάδα που φέτος συμπληρώνει τα 65 χρόνια της, έδωσαν χώρο σε περίπου 160 φοιτητές από το πρώτο και δεύτερο έτος να εκφραστούν, να δημιουργήσουν και να οραματιστούν μία πιο βιώσιμη καθημερινότητα με έργα τέχνης που έχουν ως πρώτη ύλη και πεδίο έμπνευσης τους τελευταίους έντυπους καταλόγους.
Η Άντα Γιαννεσκή, Communications Director της IKEA Housemarket SA δήλωσε στα εγκαίνια της έκθεσης:
«Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που μέσα από τη συνεργασία μας με τη ΒΑΚΑΛΟ καταφέραμε να δώσουμε μία νέα μορφή στους τελευταίους έντυπους καταλόγους ΙΚΕΑ. Για εμάς, η έννοια της επανάχρησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φιλοσοφία μας. Επιθυμία μας είναι να εμπνεύσουμε ακόμα περισσότερους ανθρώπους μέσα από τις δράσεις μας, τονίζοντας πως χρησιμοποιώντας αυτά που ήδη έχουμε, εξοικονομούμε πρώτες ύλες από το περιβάλλον και στηρίζουμε συνολικά τη βιωσιμότητα του πλανήτη».
Όπως ανέφερε η κα Γιαννεσκή, οι τρεις άξονες πάνω στους οποίους χτίστηκε το project ΙΚΕΑ Χ ΒΑΚΑΛΟ είναι: η βιωσιμότητα, η δημιουργικότητα και η νέα γενιά. Για την ΙΚΕΑ το sustainability βασίζεται στο τρίπτυχο ‘‘Reduce-Reuse-Recycle”. Με οδηγό αυτό λοιπόν, και παρόλο που η παραγωγή του καταλόγου γινόταν με «πράσινο» τρόπο τα τελευταία χρόνια, η ΙΚΕΑ σταμάτησε να τυπώνει τον κατάλογο με στόχο να μειώσει δραστικά τη χρήση του χαρτιού. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα, οι κατάλογοι που είχαν μείνει σε παλέτες να επαναχρησιμοποιηθούν και να γίνουν το βασικό συστατικό για τα έργα των φοιτητών της σχολής Βακαλό, που με τη δημιουργικότητά τους δίνουν μια νέα μορφή σε ένα προϊόν που παραγόταν μέχρι πρόσφατα σε χιλιάδες εκατοντάδες ποσότητες.
«Στον σύγχρονο κόσμο που ζούμε οι καλλιτέχνες και οι designers, αυτό που σπουδάζουν δηλαδή εδώ τα παιδιά, είναι κατά κάποιον τρόπο διαχειριστές σημείων, παίρνουν κάποια δεδομένα και τα μεταμορφώνουν σε κάτι το οποίο είναι άλλοτε καλλιτεχνικό και άλλοτε χρηστικό», σημείωσε ο Κοσμήτωρ της ΒΑΚΑΛΟ Παντελής Τσάβαλος.
«Η διαφορά είναι ότι αυτό συνήθως το κάνουμε με πρωτογενή υλικά με ένα κομμάτι χαρτί, με χρώματα, με σχήματα, με φόρμες. Το ζητούμενο εδώ ήταν πώς θα κάνουμε μία διαδικασία μεταπαραγωγής, πώς θα πάρουμε ένα ήδη διαμορφωμένο προϊόν, όπως είναι ο κατάλογος της ΙΚΕΑ, και θα το χρησιμοποιήσουμε μέσα από διαδικασίες μετα-παραγωγής, μεταστροφής, οικειοποίησης και ιδιοποίησης, με έναν τρόπο που οι κατάλογοι θα είναι η δεξαμενή από την οποία θα αντλήσουμε την πρώτη ύλη για να μπορέσουμε να φτιάξουμε αυτά τα αποτελέσματα.
Ήταν ένα πολύ μεγάλο στοίχημα, και οι καθηγητές αγκάλιασαν με αγάπη την αμηχανία που είχαν στην αρχή τα παιδιά, που για κάποια από αυτά ήταν το πρώτο project που ανέλαβαν στη σχολή, γιατί είναι αλλιώς να τους λες πάρε αυτές τις φόρμες, κόψ ‘τες και δημιούργησε κάτι και αλλιώς να τους λες πάρε ένα έτοιμο υλικό. Με τον καιρό όμως είναι εκπληκτικό το πώς οι καθηγητές καταφέραν μαζί με τους σπουδαστές να ενώσουν τις υποκειμενικές σκέψεις, τις αγωνίες, τις ανησυχίες του κάθε παιδιού μαζί με το πώς μπορώ να πάρω κάτι που να απευθύνεται συλλογικά σε ένα μεγάλο κοινό και να φτιάξω τη δική μου ιστορία κι έπειτα η δική μου ιστορία να συναντήσει τις ιστορίες των άλλων ανθρώπων.»
Οι φοιτητές από τα τμήματα της γραφιστικής, της αρχιτεκτονικής εσωτερικού χώρου και του digital design καταλαμβάνουν με τις δημιουργίες τους το ισόγειο και το υπόγειο της σχολής, τα οποία συνδέονται με ένα άνοιγμα, που έχει αξιοποιηθεί για την τοποθέτησή τους στον χώρο με τρόπο τέτοιο που να μας μεταφέρει νοητά στον χώρο και τον χρόνο που εκείνοι οραματίζονται. Περιηγείσαι ανάμεσα στα έργα και διακρίνεις τον κατάλογο ΙΚΕΑ σε όλες τις μορφές του, ως σχήμα, ως φόρμα, ως χρώμα.
Τα πρώτα έργα που αντικρίζεις σε προσελκύουν από το φως. Τα φωτιστικά σώματα αναμένα και παραταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο χτίζοντας την ατμόσφαιρα στο καθιστικό που δημιουργείται στο ισόγειο της σχολής Βακαλό. Οι σπουδαστές επικεντρώθηκαν στη συνομιλία του αντικειμένου, του σώματος που δημιούργησαν με τον χώρο του, αλλά και με την ουσιαστική λειτουργία του φωτός. Προερχόμενα από ειδική επεξεργασία χαρτιού, όπως το papier-mâché, κάποια φωτιστικά σώματα έχουν αναφορά σε ιαπωνικές τέχνες, όπως origami και kirigami, άλλα και στο Bauhaus και τον Piet Mondrian με την τριπλέτα των χρωμάτων κόκκινο – κίτρινο – μπλε, ενώ άλλα έχουν αναφορά στον κονστρουκτιβισμό με την έννοια του πώς η ύλη μπορεί να μετατραπεί σε ενέργεια.
Προχωρώντας, το spot με την κίτρινη πολυθρόνα και τη βιβλιοθήκη γεμάτη από καταλόγους ΙΚΕΑ, ολοκληρώνει τον ατμοσφαιρικό χώρο του καθιστικού, ενώ βλέπουμε για πρώτη φορά τον κατάλογο να χρησιμοποιείται με τη μορφή του – μια πρόκληση κατά τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας των παιδιών, κρύβοντας όμως στο εσωτερικό του μια νέα αφήγηση. Ξεφυλλίζοντάς τους συναντάμε μια προσωπική ιστορία υπό την καλλιτεχνική ματιά του κάθε σπουδαστή μέσα από κείμενο, φωτογραφίες, σχέδια, και κάπως έτσι μέσα από αυτή τη συνάντηση, όλο αυτό τελικά δεν απέχει πολύ από τη μαγική διαδικασία της επικοινωνίας που γεννιέται μέσα από την τέχνη.
Μια εγκατάσταση – κήπος αναπτύσσεται σε δύο ποιητικά-συμβολικά επίπεδα στήνεται στο άνοιγμα μεταξύ του ισογείου και του υπογείου της σχολής: επάνω η «βροχή», το «χιόνι» και άλλα «φυσικά φαινόμενα», κάτω η γη, η πόλη, τα «ζώα» και τα «φυτά». Οι σπουδαστές δημιουργούν από τμήματα καταλόγων χάρτινα γλυπτικά στοιχεία, ενώ η σκέψη πάνω στην οποία βασίστηκαν είναι ότι αν ανοίξεις ένα βιβλίο αυτό μπορεί και να ανθίσει, όπως σημείωσαν οι καθηγήτριες Μαριγώ Κάσση και Ακριβή Συμεωνίδη.
Ακολουθώντας το δεύτερο επίπεδο της εγκατάστασης συναντάς έργα βασικού σχεδίου εμπνευσμένα από μεγάλους καλλιτέχνες της επιλογής των φοιτητών. Εδώ πρωταγωνιστεί η βασική αρχή που συνδέει την υλικότητα των σχημάτων και των χρωμάτων με τα ανθρώπινα συναισθήματα. Οι σπουδαστές της Βακαλό μέσα από μία πολυεπίπεδη διαδικασία επέλεξαν τμήματα, σχήματα και χρώματα από τους καταλόγους, με σκοπό να συνθέσουν κάτι που να παραπέμπει σε κάποιον καλλιτέχνη και το έργο του.
Στη συνέχεια κατέγραψαν τα συναισθήματα και τις σκέψεις που τους δημιούργησε το αποτέλεσμά τους. Το τελικό έργο για τον καθένα είναι ένα δίπτυχο με κολάζ εμπνευσμένο από έναν συγκεκριμένο καλλιτέχνη στο αριστερό τμήμα και μία ποιητική, αφαιρετική περιγραφή, από αυτό που αισθάνονται κοιτώντας το έργο τους στο δεξί τμήμα.
Η έκθεση με τα έργα τέχνης των σπουδαστών συνεχίζεται σε μία ξεχωριστή αίθουσα που χρησιμοποιείται για τα εργαστήρια της σχολής.
«Πιστεύω ότι ο χρόνος δεν είναι χρήμα, είναι χρώμα και για αυτό σας προσκαλώ να δείτε τα πανέμορφα χρώματα με τα οποία δημιούργησαν τα παιδιά», τα λόγια της καθηγήτριας του πειραματικού σχεδίου Άντζι Καρατζά καλωσορίζοντάς μας σε μία αίθουσα γεμάτη graffiti και αμέτρητα χρώματα που κατακλύζουν το οπτικό σου πεδίο, όπου τα έργα μοιάζουν τόσο ενσωματωμένα στην ενέργεια του χώρου, σαν να ήταν εκεί από πάντα, σαν να συνθέτουν μια ιδιαίτερη αίθουσα – installation.
Γύρω από το κεντρικό θέμα «Ελευθερία και όχι θάνατος» οι σπουδαστές δημιουργούν κορνίζες κόβοντας εσωτερικά, αφαιρώντας το «σώμα» του καταλόγου και δημιουργώντας μια εικαστική κορνίζα που «φέρει» στο νέο σώμα της, σχέδια από οποιαδήποτε φάση της εξέλιξης του θέματος, με τη δυνατότητα της ελεύθερης επεξεργασίας (επιζωγράφιση, κολλάζ, κ.ά.) και πιθανό συνδυασμό με αντικείμενα.
Από τα μη χρησιμοποιημένα κομμάτια της συγκεκριμένης εργασίας δημιουργήθηκαν έργα με την τεχνική του κολλάζ, με τα οποία αποδίδονται οι τέσσερις τόνοι ήδη επεξεργασμένου τονικού σχεδίου. Το μάτι κλέβουν τα 3D στοιχεία καθώς και οι πρωταγωνιστές των πορτρέτων που σε πολλά είναι σημαντικά ονόματα της τέχνης, μεταξύ των οποίων η Φρίντα Κάλο, η Μαντόνα, η Amy Winehouse, o Freddy Mercury.
Τα επιτοίχια έργα συμπληρώνουν και εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο ενός ελεύθερου θέματος σε ό,τι αφορά τη σύνθεση και το μέγεθος, με οδηγό και πάλι τα υλικά του καταλόγου ΙΚΕΑ.
Η έκθεση στο πλαίσιο του project ΙΚΕΑ Χ ΒΑΚΑΛΟ εγκαινιάστηκε στις 30 Μαρτίου και θα είναι προσβάσιμη για το κοινό έως τις 28 Απριλίου κατά τις ώρες λειτουργίας της σχολής, ενώ παράλληλα τα έργα παρουσιάζονται στην ειδική landing page που έχει σχεδιαστεί για αυτό το σκοπό.
Στη συνέχεια κάποια από τα έργα τέχνης των σπουδαστών της σχολής θα μεταφερθούν στα καταστήματα, με την ΙΚΕΑ να συνεχίζει παράλληλα με τα project της να παροτρύνει τους ανθρώπους να προχωρούν σε μικρές αλλαγές, ώστε να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και να απολαύσουν μια βιώσιμη ζωή στο σπίτι.
