Σε ένα όχι και τόσο μακρινό σημείο του πλανήτη, αλλά πάντως κάπου αλλού, ένα κράτος πραγματοποιεί πολεμική εισβολή σε ένα γειτονικό και οι στρατιωτικές δυνάμεις του εισβολέα φτάνουν μέσα σε λιγότερο από μια μέρα στην πρωτεύουσα του υπό εισβολή κράτους.
Μα μπορούν να γίνονται ακόμα τέτοια πράγματα στην Ευρώπη στις μέρες μας; Όπως μόλις αποδείχθηκε, προφανώς και μπορούν. Μένει να αποδειχθεί το τι λογής μέρες είναι οι μέρες μας. Μένει δηλαδή να αποδειχθεί αν μπαίνουμε πια σε μια νέα εποχή γεμάτη από μέρες που θα μας επιφυλάσσουν τέτοιες εκπλήξεις ή -ακόμη χειρότερα- γεμάτη από μέρες που εισβολές και πολεμικές συρράξεις και στην Ευρώπη και όπου αλλού θεωρούσαμε ότι ήταν σχετικά ασφαλές πεδίο δεν θα αποτελούν έκπληξη, αλλά κανόνα και μέρος της νέας κανονικότητας.
Τα σύνορα Ουκρανίας – Ρωσίας ήταν κάπου αλλού λοιπόν και η δυνατότητά μας (η δυνατότητα η δική σου και η δική μου) να έχουμε τον οποιονδήποτε λόγο για το αν πρέπει να γίνουν σεβαστά ή να παραβιαστούν ήταν περίπου μηδενική. Ο λόγος που εκ των υστέρων παράγουμε στα σόσιαλ μίντια ή σε προφορικές συζητήσεις γύρω από το θέμα, είναι ένας λόγος που ό,τι άλλα χαρακτηριστικά κι αν έχει (κριτικός, καταγγελτικός, τρομαγμένος, θυμωμένος κλπ) έχει πάντως ρόλο σχολιαστικό μιας πραγματικότητας που δεν ζήτησε την έγκρισή μας πριν γίνει πραγματική, έχει πάντως ρόλο θεατή μιας γεωπολιτικής παράστασης που άλλοι ανεβάζουν, έχει πάντως ρόλο καταναλωτή μιας είδησης. Λόγο για το αν θα γίνει πόλεμος ή όχι, είχαν για μια ακόμη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας άλλοι. Τον λόγο για το αν ο συγκεκριμένος πόλεμος θα έχει περιορισμένα χαρακτηριστικά ή αν θα οδηγήσει σταδιακά και σε μια πολύ ευρύτερη αναταραχή, ακόμα και σε απρόβλεπτα μεγαλύτερους πολέμους, πάλι θα τον έχουν άλλοι.
Είναι λοιπόν ο παθητικός σχολιασμός ο μοναδικός λόγος που μας αναλογεί; Όχι. Αλλά ίσως προϋπόθεση για να αρχίσει να μας αναλογεί κάτι περισσότερο είναι να σταματήσουμε να είμαστε ειρηνιστές α λα καρτ. Μα κανείς δεν είναι έτσι; Μα οι συντριπτικά περισσότεροι είναι. Μα οι συντριπτικά περισσότεροι είναι τα καλά και τα συμφέροντα. Μα οι συντριπτικά περισσότεροι θεωρούν ότι τα δικά τους εθνικά δίκαια είναι ιερά, ενώ τα εθνικά δίκαια των άλλων κατούρησαν στο πηγάδι. Μα οι συντριπτικά περισσότεροι αν τους ρωτήσεις αγαπάνε μεν πάρα πολύ την ειρήνη, αλλά δεν θα βάλουν την ειρήνη πάνω από την πατρίδα τους.
Εισηγούμαι να την βάλουν; Εισηγούμαι να βάλουν την πατρίδα τους σε δεύτερη μοίρα; Όχι. Ιδεατά θα ήθελα να μαθαίναμε όλοι (κι εγώ πρώτος) να κάνω τη διάκριση ανάμεσα στην έννοια «πατρίδα» και την έννοια «κράτος». Μπορούμε να εξακολουθήσουμε να αγαπάμε όσο θέλουμε την Ελλάδα, αλλά θα μπορούσαμε ίσως παράλληλα να έχουμε μια πιο κριτική και λιγότερο οπαδική στάση απέναντι στο Κράτος της Ελλάδας. Τους πολέμους δεν τους κηρύττουν πατρίδες. Τους πολέμους τους κηρύττουν κράτη στο όνομα των πατρίδων. Κράτη που είναι εργοστάσια διατήρησης πολεμικών μηχανών, εργοστάσια διατήρησης διπλωματικών μηχανών, εργοστάσια διαρκούς προώθησης της μιας και μόνης αλήθειας που πουλάνε προς τα έξω και προς τα μέσα, μέχρι τελικά να επικρατήσει διπλωματικά ή στρατιωτικά ο ισχυρότερος.
Τι θα μας αναλογούσε να κάναμε σε αυτό; Δυο παραδείγματα από τον πολύ τελευταίο καιρό: να ήμασταν ξέρω γω ως κοινωνία λίγο πιο επιφυλακτικοί, λίγο λιγότερο ενθουσιώδεις, λίγο λιγότερο συγκινημένοι με τις πανάκριβες νέες αγορές πολεμικών αεροπλάνων και πλοίων. Ή να ήμασταν ξέρω γω μια στάλα περισσότερο ευαισθητοποιημένοι στο θέμα των pushbacks και της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών, για τα οποία μας εγκαλεί πλέον μέχρι και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ.
Ναι, ξέρω τον αντίλογο: οι φρεγάτες και τα ραφάλ δεν απομακρύνουν την ειρήνη, τον πόλεμο απομακρύνουν και την ειρήνη τη διασφαλίζουν. Ναι, ξέρω τον αντίλογο: δεν ζούμε σε κόσμο αγγέλων, τα χρειαζόμαστε. Είμαστε όμως εμείς οι άγγελοι της υπόθεσης; Σύμφωνοι δεν θα απειλούσαμε εμείς την Τουρκία. Αλλά δεν θα την απειλούσαμε επειδή είμαστε φιλειρηνιστές και λαρτζ τύποι ή και επειδή δεν μας παίρνει; Εκεί που μας παίρνει και είμαστε οι ισχυροί της υπόθεσης πώς φερόμαστε; Πώς φερόμαστε στα σύνορά μας στους πρόσφυγες και μετανάστες; Σε πόσες διαδηλώσεις κατεβήκαμε πριν τρια χρόνια για να μην «εκχωρήσουμε ταυτότητα και γλώσσα» στους Σκοπιανούς;
Να συνεχίσουμε να την αγαπάμε την πατρίδα μας. Αλλά κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε την πατρίδα μας ως μηχανισμό αυτοτύφλωσης και καφρίλας, τουλάχιστον ας μην ζητάμε και παγκόσμια ειρήνη. Να σκοτωθούμε όλοι με όλους να ξεμπερδεύουμε πια.
