H «Ελένη» του Ευριπίδη, η μεγάλη καλοκαιρινή παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, σε μετάφραση Παντελή Μπουκάλα και σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου, μετά την περιοδεία σε Ελλάδα και Κύπρο και τις παραστάσεις στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, ολοκληρώνει το ταξίδι της στην Αττική. Η παράσταση θα παρουσιαστεί στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» στις 9 Σεπτεμβρίου.
Πρόκειται για μια πολύχρωμη γιορτή Ειρήνης και ταυτόχρονα ένα γοητευτικό παιχνίδι αντίθεσης ανάμεσα στο «φαίνεσθαι» και στο «είναι», που καταδεικνύει με συγκίνηση και χιούμορ τη ματαιότητα του πολέμου, αφού τόσο για τους νικητές όσο και για τους νικημένους οι συνέπειές του διαχρονικά είναι εξίσου ολέθριες.
Η «Ελένη» του ΚΘΒΕ με την Έμιλυ Κολιανδρή στο ομώνυμο ρόλο και έναν 25μελή θίασο ηθοποιών, με ένα Χορό γεμάτο ενέργεια και ζωντάνια σε κεντρικό ρόλο, είναι μία παράσταση συνόλου που ισορροπεί ανάμεσα στο λυρισμό και την ιλαρή διάθεση η οποία διατρέχει το έργο καθοδηγούμενη από την ευθύβολη αλλά και υπαινικτική οπτική του σκηνοθέτη και των συντελεστών της.
«Είναι ευτυχής συγκυρία και νιώθω συγκινημένος που βρήκα ως «προίκα» τη συγκεκριμένη παράσταση. Το ρεπερτόριο μας έχει συγκεκριμένο όραμα και στόχο και η «Ελένη» αποτελεί μέρος της σημειολογικής μας πρότασης», τονίζει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΚΘΒΕ Αστέρης Πελτέκης.
Ταυτότητα παράστασης
Γραμμένο λίγο μετά τη συντριπτική ήττα των Αθηναίων στη Σικελική Εκστρατεία, το έργο Ελένη του Ευριπίδη διακρίνεται τόσο για τον αντιπολεμικό χαρακτήρα του όσο και για την ανάδειξη αρετών όπως η δύναμη του όρκου και η ευφυΐα, που προσωποποιούνται στη μορφή της κεντρικής ηρωίδας.
Αντλώντας όχι από την ομηρική εκδοχή του μύθου, αλλά από αυτήν που δημιούργησε ο λυρικός ποιητής Στησίχορος, ο Ευριπίδης παρουσιάζει τον Τρωικό Πόλεμο σαν μια σφαγή χάριν ενός «ειδώλου» και όχι μιας πραγματικής γυναίκας. Αυτή η σχεδόν καταχρηστικά θεωρούμενη «τραγωδία», καθώς διακρίνεται για τα κωμικά στοιχεία της, παρουσιάζεται από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου.
Σκηνοθετικό Σημείωμα
«Ο 5ος αιώνας π.Χ. οσονούπω τελειώνει. Τελειώνει ο «χρυσούς αιών» του «κλεινού άστεως». Η Αθήνα ολοκληρώνει μια διαδρομή που την οδήγησε από τους ιδρυτικούς θριάμβους στον Μαραθώνα και τη Σαλαμίνα εναντίον των Περσών και την ακτινοβολία της εποχής του Περικλή στον Πελοποννησιακό πόλεμο, τον φονικό λοιμό και την καταστροφή στην Σικελία, προϊόν της γοητείας του Αλκιβιάδη.
Αυτές οι τρεις περίοδοι αντιστοιχούν στις ισάριθμες μορφές των μεγάλων τραγικών ποιητών. Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευρυπίδης. Αν ο πρώτος συμμετέχει και εμπνέεται από την πρώτη περίοδο, που εκτείνεται από την αίγλη των θριάμβων ως την εδραίωση του δημοκρατικού καθεστώτος ως πολιτειακής μορφής, ο δεύτερος συμπλέει με τον βηματισμό του Περικλή και τα ένδοξα έργα της εποχής του. Και ο τρίτος; Ο Ευριπίδης; Αυτός είναι μάρτυρας και συνομιλητής ενός καιρού που βιώνει τη σχετικοποίηση όλων των αξιών. Αν θέλετε είναι ο τραγικός εταίρος της σοφιστικής επανάστασης.
Γράφει την «Ελένη», μια αντιτραγική τραγωδία, μια κωμικοτραγωδία αν προτιμάτε, την επαύριο της πανωλεθρίας στη Σικελία. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγα χρόνια πριν ο Σικελός σοφιστής Γοργίας έχει αφήσει άναυδο το αθηναϊκό κοινό με το κείμενό του «Ελένης εγκώμιον».
Είναι ο τρίτος και φαρμακερός μετά τον Στησίχορο και τον Ηρόδοτο, που τεκμηριώνει με τον τρόπο του, ότι οι Έλληνες, η ένωσή τους δηλαδή, γεννήθηκε από το είδωλο μιας γυναίκας· ότι οι Έλληνες ενώθηκαν χάρη «σ’ ένα πουκάμισο αδειανό» που λέει ο σύγχρονός μας ποιητής, σε «μιαν Ελένη».
«Στην Τροία δεν πήγα εγώ, μόνο το όνομά μου», λέει η Ελένη. Όλοι οι πόλεμοι χρειάζονται τον εξωραϊσμό ενός προσχήματος για να πυροδοτηθούν. Είτε το επίδικο αντικείμενο λέγεται Τροία, είτε Σικελία, η κατακτητική μηχανή χρειάζεται πάντα «ένα πουκάμισο αδειανό», «μιαν Ελένη» για να πάρει μπρος, ένα όνομα που βαφτίζεται κίνητρο. Τα αποτελέσματα είναι αναπόφευκτα κωμικοτραγικά.
Ελένη, λοιπόν. Άλλη μία. Μετά τη μία και μοναδική που μας χαρίζει ο Όμηρος. Για να’ ρθουν μετά οι άλλες, των προαναφερθέντων ποιητών, ιστορικών και ρητόρων αλλά και μεταγενέστερων όπως π.χ ο Ισοκράτης, ο Ρονσάρ, ο Γκαίτε, ο Όφενμπαχ, ο Ζιροντού, ο Ρίτσος και άλλοι, και άλλοι, ων ουκ έστιν αριθμός. Και έπεται συνέχεια.»
