Την κωμική όπερα “Η Κρητικοπούλα” του Σπύρου Σαμάρα παρουσιάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης για τέσσερις μόνο παραστάσεις, από τις 22 έως και τις 25 Νοεμβρίου.

Πρόκειται για ένα ξεχασμένο κείμενο, το οποίο ανακαλύφθηκε και αποκαταστάθηκε πρόσφατα. Με απλά υλικά η κωμική αυτή όπερα αυτή μιλά για τον έρωτα και την επανάσταση στα χρόνια της ενετοκρατίας. Μέσα από εκπυρσοκροτήσεις, έρωτες, τραγούδια και πεντοζάλη, η Μεγαλόνησος πανηγυρίζει την επανάστασή της και οι πρωταγωνιστές την ένωσή τους.

Η Κρητικοπούλα, το κύκνειο άσμα του Σαμάρα, γραμμένη έναν περίπου χρόνο πριν από το θάνατό του, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1916 στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών και όπως έχει καταγραφεί στον τύπο της εποχής, σημείωσε εξαιρετική επιτυχία με τον συνθέτη να επευφημείται στο κατάμεστο θέατρο. Μάλιστα, την πρεμιέρα είχε παρακολουθήσει και ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Η υπόθεση του έργου διαδραματίζεται στην ενετοκρατούμενη Κρήτη (1211-1715), όμως θεωρείται ότι αφορμή για την σύνθεση του στάθηκαν οι κρητικές επαναστάσεις στα τέλη του 19ου αιώνα, η ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας (1896-1913) και, τελικά, η ένωση της μεγαλονήσου με την υπόλοιπη Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912/3. Κεντρικό πρόσωπο της υπόθεσης του έργου είναι η όμορφη κρητικοπούλα Αρετή, η οποία ντύνεται Μανωλιός για τις ανάγκες του αγώνα και επιτυγχάνει να αποσπάσει από τον Ενετό Δούκα της Κρήτης προνόμια για τους συμπατριώτες της. Με φόντο την «πολιτική» αυτή διάσταση, σε πρώτο επίπεδο πλέκεται ένα γαϊτανάκι από αισθηματικές ιστορίες κάθε είδους, που έχει ως συνέπεια κωμικές καταστάσεις.

Βιογραφικό

Σπύρος Σαμάρας
Ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της Επτανησιακής σχολής, ο Σπυρίδων-Φιλίσκος Σαμάρας γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 17 ή 29 Νοεμβρίου 1861. Μετά από μουσικές σπουδές στην Αθήνα, βρέθηκε στο Παρίσι όπου μαθήτευσε πλάι στο Λεό Ντελίμπ, συνθέτη της όπερας Λακμέ. Σταδιοδρόμησε κυρίως στην Ιταλία, όπου παρουσιάστηκαν με μεγάλη επιτυχία όπερές του όπως Θαυμαστή ανθώ (Μιλάνο 1886), Λιονέλλα (Μιλάνο 1891, Η μάρτυς (Νάπολη 1894), Η δαμασμένη μαινάδα (Μιλάνο 1895), Ιστορία αγάπης ή Η ξανθούλα (Μιλάνο 1903), Δεσποινίς ντε Μπελ-Ιλ (Γένοβα 1905). Το 1896 συνέθεσε τον Ύμνο των Ολυμπιακών Αγώνων Αρχαίο πνευμ’ αθάνατον που αργότερα ενσωματώθηκε στην όπερά του Ρέα (Φλωρεντία 1908) και το 1911 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου συνέθεσε τρεις οπερέτες: Πόλεμος εν πολέμω (1914), Η πριγκίπισσα της Σασσώνος (1915), Η Kρητικοπούλα (1916). Πέθανε στις 25 Μαρτίου 1917.

Το έργο
Η τρίπρακτη Κρητικοπούλα, σε κείμενο των Νικολάου Λάσκαρη και Πολύβιου Δημητρακόπουλου, χαρακτηρίζεται στο πρόγραμμα της πρώτης παράστασης ως «κωμική όπερα». Ο ίδιος ο Σαμάρας δεν προσδιορίζει τον τύπο του έργου στη χειρόγραφη παρτιτούρα. Παρότι η υπόθεση διαδραματίζεται στη βενετοκρατούμενη Κρήτη (1211-1715), προφανώς αφορμή στάθηκαν οι κρητικές επαναστάσεις στα τέλη του 19ου αιώνα, η ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας (1896-1913) και, τελικά, η ένωση της μεγαλονήσου με την υπόλοιπη Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912/3. Κεντρικό πρόσωπο της υπόθεσης του έργου είναι η κρητικοπούλα Αρετή, που επιτυγχάνει να αποσπάσει από τον Ενετό Δούκα της Κρήτης προνόμια για τους συμπατριώτες της. Με φόντο την «πολιτική» αυτή διάσταση, σε πρώτο επίπεδο πλέκεται ένα γαϊτανάκι από αισθηματικές ιστορίες κάθε είδους, που έχει ως συνέπεια κωμικές καταστάσεις.