-725805.jpg)
Η πρώτη έκδοση του εργαστηρίου SoundTectonics επικεντρώθηκε στην έρευνα μεταξύ των τομέων της αρχιτεκτονικής και της τέχνης του ήχου (sound art). Συζητήθηκαν ζητήματα σχετικά με την επίδραση του ήχου και του ευρύτερου ηχητικού περιβάλλοντος στο δημόσιο χώρο της πόλης και στις πολιτιστικές πρακτικές που συνδέονται με αυτόν.
Τα μέλη της εικαστικής πλατφόρμας SpaceUnder που διοργάνωσαν το εργαστήριο κατάφεραν να δημιουργήσουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διεθνή ομάδα εμπειρογνωμόνων αποτελούμενη από αρχιτέκτονες, καθηγητές και καλλιτέχνες, η οποία συνεργάστηκε με τους μαθητές στα διαφορετικά θεωρητικά και πρακτικά επίπεδα του εργαστηρίου.
Η πόλη της Αθήνας αποτέλεσε το κύριο πεδίο δράσης και (δυνητικής) εφαρμογής των εργασιών του SoundTectonics. Αν και η Αθήνα χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία, εξωστρέφεια και έντονες αντιφάσεις τόσο σε αρχιτεκτονικό, μορφολογικό, τοπογραφικό όσο και σε ηχητικό επίπεδο, ο δημόσιος χώρος της παραμένει αδρανής και συχνά δεν καταφέρνει να αποτελέσει πεδίο επικοινωνίας και συναναστροφής μεταξύ των κατοίκων-χρηστών του.
Στο ξεκίνημα των δραστηριοτήτων του εργαστηρίου, μαθητές (συνολικά 9) και καθηγητές (επίσης συνολικά 9) περιπλανήθηκαν στην πόλη και, υπό την καθοδήγηση του John Grzinich (sound & media artist), πραγματοποίησαν ακουστικές ασκήσεις, με σκοπό να πυροδοτήσουν την ηχητική αντίληψη του αστικού περιβάλλοντος. Η ομάδα κατέγραψε ήχους από διαφορετικά σημεία της Αθήνας, οι οποίοι στη συνέχεια αναλύθηκαν στο χώρο του εργαστηρίου. Η ανάλυση αυτή αποτέλεσε το υλικό για μια εκτενή συζήτηση σχετικά με την αντίληψη του χώρου μέσα από τη σχέση του οπτικού με το ακουστικό περιβάλλον και τις δυνατότητες συσχετισμού τους, με στόχο την ενεργοποίηση του δημόσιου χώρου αλλά και την ενδυνάμωση της συμμετοχικής ικανότητας των χρηστών του.
Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκαν ασκήσεις και πειράματα σχετικά με τις ηχητικές συχνότητες και τα υλικά, ενώ οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να εξετάσουν τη συμπεριφορά διαφορετικών υλικών κατά την επαφή τους με εύχρηστες συσκευές διαχείρισης ήχου. Επιπλέον, σε συνεργασία πάντα με την ομάδα των καθηγητών, οι μαθητές εργάστηκαν πάνω σε συσκευές και λογισμικά χειραγώγησης του ήχου και οπτικές γλώσσες προγραμματισμού και είδαν εφαρμογές τους στην κατασκευή κινητικών μοντέλων και κατασκευών.
Σταδιακά, οι πρώτες ιδέες των συμμετεχόντων για τους πιθανούς συσχετισμούς ήχου και χώρου σχηματοποιήθηκαν στο σχεδιασμό και στην κατασκευή μιας εγκατάστασης για την πραγματοποίηση της οποίας δούλεψαν όλα τα μέλη της ομάδας, μαθητές και καθηγητές.
Η εγκατάσταση συντίθεται από ένα σύστημα πέντε μαύρων κουτιών ελαφριάς κατασκευής και διαφορετικών διαστάσεων, τα οποία αναρτώνται από την οροφή του χώρου σε διαφορετικά ύψη. Τα κουτιά προβάλλουν το καθένα με διαφορετικό ρυθμό φως στο πάτωμα και έτσι η εγκατάσταση προσκαλεί τον επισκέπτη να εμπλακεί. Αφού λοιπόν κάποιος «χωθεί» κάτω από ένα μαύρο κουτί, απομονώνεται από το εξωτερικό περιβάλλον και αρχίζει να ακούει ήχους από διαφορετικές περιοχές της Αθήνας. Καθώς σιγά σιγά καταλαμβάνονται και τα άλλα κουτιά από επισκέπτες, οι ήχοι αρχίζουν να μπλέκονται και να αλληλοεπηρεάζονται δημιουργώντας ένα πλούσιο ηχητικό περιβάλλον. Όταν καταληφθούν και τα πέντε κουτιά, το σύστημα ξεκινά να αναπαράγει τον ήχο μιας σειρήνας σε υψηλότερη ένταση από τους άλλους ήχους, γεγονός που λόγω της φύσης αλλά και της έντασης του ήχου κάνει τους επισκέπτες να εγκαταλείψουν τα κουτιά. Με τον τρόπο αυτό, η εγκατάσταση δημιουργεί ένα σύστημα χωρικής εμπειρίας και ένα δίκτυο ήχων της πόλης που επηρεάζεται από τη συμμετοχή των χρηστών και διαμορφώνεται με βάση τις δικές τους κινήσεις και συσχετισμούς.
Το παράδοξο εδώ είναι ότι η εγκατάσταση δεν τοποθετήθηκε σε κάποιο δημόσιο χώρο της Αθήνας, όπου θα μπορούσαμε να δούμε τις πραγματικές συνδέσεις με το αστικό περιβάλλον αλλά και με τα όσα συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου, αλλά στο εσωτερικό ενός κτηρίου (Ελληνοβρετανικό Κολλέγιο). Για την επιλογή αυτή όμως δεν ευθύνονται οι διοργανωτές του εργαστηρίου, αλλά ο Δήμος Αθηναίων που απ’ ό,τι πληροφορηθήκαμε, αν και αρχικά είχε συναινέσει για την τοποθέτηση της εγκατάστασης στην πόλη, στη συνέχεια ζήτησε τη μεταφορά της δραστηριότητας το Φεβρουάριο λόγω έναρξης του καθιερωμένου χριστουγεννιάτικου στολισμού της Αθήνας. Θα έλεγε κανείς πως η «ασυννενοησία» αυτή και η ελλιπής στήριξη από πλευράς του δήμου, καθώς και το υψηλό κόστος των διδάκτρων του εργαστηρίου, ήταν παράγοντες που εμπόδισαν την επαφή του όλου εγχειρήματος με μεγαλύτερη ομάδα κοινού και εντέλει δεν επέτρεψαν να εκπληρωθούν στο ακέραιο οι αρχικοί στόχοι του εργαστηρίου.
Πέρα όμως από αυτά τα σημεία, το SoundTectonics έδωσε στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης και χρήσης του ήχου ως μέσου ανάλυσης του αστικού περιβάλλοντος και ως υλικού δημιουργίας σε αυτό. Ταυτόχρονα, τους προσέφερε διαφορετικές προσεγγίσεις και μεθόδους χρήσης νέων, εύχρηστων και οικονομικά προσιτών τεχνολογιών παραγωγής computer-based διαδραστικών περιβαλλόντων (arduino, pure data, super collier κ.ά.). Οι τεχνολογίες αυτές αποτελούν τον τελευταίο καιρό το επίκεντρο του ενδιαφέροντος διάφορων καλλιτεχνικών και όχι μόνο τομέων, ιδιαίτερα της αρχιτεκτονικής, ως πλατφόρμες σύνδεσης διαφορετικών πρακτικών αλλά και ως εργαλεία μεταφοράς δεδομένων που εξάγονται από το αστικό περιβάλλον σε μια μικρής κλίμακας κατασκευή.
Το SoundTectonics, αν και ιδιαίτερα φιλόδοξο στους στόχους που έθεσε, τοποθετείται στο κέντρο ενός διεθνούς διαλόγου σχετικά με τις νέες τεχνολογίες και την αρχιτεκτονική. Χρησιμοποιώντας με διαλεκτικό και συνεργατικό τρόπο εργαλεία και μεθόδους από τα πεδία της αρχιτεκτονικής, των εικαστικών τεχνών, της τέχνης του ήχου, της κινητικής τέχνης και του διαδραστικού σχεδιασμού, το εργαστήριο έδωσε την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να εξερευνήσουν διαφορετικές στρατηγικές για την καλύτερη κατανόηση του αστικού περιβάλλοντος και να ενισχύσουν τις δυνατότητες αποκωδικοποίησής του.
