Επικήδειοι

Πέθανε η Margaret Thatcher και οι βασιλικές μοδίστρες χρειάστηκε να δουλέψουν υπερωρίες για να μεταποιήσουν τα ρούχα για πρωθυπουργικές κηδείες της Ελισάβετ της Β΄, αφού έχει να τα φορέσει από την κηδεία του Winston Churchill το 1965. Την ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη η τελετή, την οποία παρακολουθεί μια άψογα ντυμένη Joan Collins (αλλά κανείς δε βρέθηκε ακόμη να μας πει τη μάρκα), το ερώτημα πόσο κόστισε το κοκτέιλ ηρεμιστικών που έδωσαν στα άλογα ώστε η κηδεία να αγγίξει τα δέκα εκατομμύρια λίρες παραμένει αναπάντητο. Ο θάνατος της Thatcher είναι ένα σημαντικό γεγονός γιατί αποκάλυψε δύο πράγματα: το πρώτο, ότι ο Russel Brand μπορεί να μην είναι ένας συναρπαστικός κωμικός, αλλά ως κειμενογράφος σκίζει – ο επικήδειος που έγραψε επισκιάζει ακόμη και τους καλύτερους απ’ αυτούς. Η δεύτερη αλήθεια που αποκαλύφθηκε είναι ότι η νεολαία, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, έχει πλήρη άγνοια για οτιδήποτε συνέβη πριν από την εφεύρεση του smartphone. Όσοι φρίττετε με τα καθιερωμένα ρεπορτάζ ανήμερα των εθνικών γιορτών μας με μαθητές που μπερδεύουν την 28η Οκτωβρίου με την 25η Μαρτίου, μάθετε ότι όταν ο Harry Styles του νεανικού συγκροτήματος One Direction έγραψε στο Twitter ένα RIP για τη Thatcher, οι θαυμαστές του πολύ λυπήθηκαν, αλλά δεν κατάλαβαν για ποιο πρόσωπο μιλούσε. Με το δάχτυλό τους να πατάει αντανακλαστικά το «reply» και όχι μια μηχανή αναζήτησης για να ξεστραβωθούν, απέδειξαν ότι όλη αυτή η τεχνολογία που η Google ιδρώνει για να τελειοποιήσει δε φαίνεται να βοηθάει πολύ την εξέλιξη της ανθρωπότητας. (Αν δε βγάζουν νόημα όλα τα παραπάνω, είναι γιατί γράφω παρακολουθώντας δακρυσμένος την καινούργια συμπαραγωγή του BBC και του ΣΚΑΪ με τίτλο «Ύστατο χαίρε στη Σιδηρά Κυρία».)

Πέθανε ο Roger Ebert, ο ακούραστος κριτικός κινηματογράφου που έθαψε τους Συνήθεις Υπόπτους (και ποτέ δεν ανασκεύασε απ’ όσο θυμάμαι), που μας έμαθε να βλέπουμε κινηματογράφο και κυρίως να εμπνευστούμε εμείς οι δημοσιογράφοι διαβάζοντας κριτικές όπως αυτήν για την Παγκόσμια Εισβολή (το αφήνω αμετάφραστο για να το απολαύσετε περισσότερο): «Young men: If you attend this crap with friends who admire it, tactfully inform them they are idiots. Young women: If your date likes this movie, tell him you ’ve been thinking it over, and you think you should consider spending some time apart.» Η συγκινητική αυτή απώλεια μού δίνει αφορμή για μια παρατήρηση: συχνά ακούω τα εξοργιστικά λόγια «Εγώ προτιμάω να διαβάζω τα σχόλια του κοινού για να αποφασίσω αν θα δω μια ταινία, γιατί δεν εμπιστεύομαι καθόλου τους κριτικούς». Αν, μάλιστα, αυτά τα λόγια προέρχονται από ανθρώπους με αντιδραστικές πολιτικές απόψεις, τότε στη λέξη «κριτικούς» κολλάει κι ο προσδιορισμός «ξεπουλημένους». Οι κριτικοί πολιτιστικών προϊόντων παρακολουθούν συστηματικά το αντικείμενό τους, γιατί αυτή είναι η δουλειά τους – ο Roger Ebert συγκεκριμένα, ταλαιπωρημένος από τον καρκίνο, έγραψε τον τελευταίο χρόνο πριν πεθάνει 306 κριτικές, χώρια τα πολλά υπόλοιπα posts. Με απλά λόγια, οι κριτικοί δε βγαίνουν σε ένα ψυχαγωγικό θέαμα επειδή είναι Σάββατο και κάπου πρέπει να ξεσκάσουν ή να σαλιαρίσουν με το ταίρι τους. Επίσης, τα κείμενά τους δε βρίθουν θαυμαστικών, περιέχουν ολοκληρωμένα επιχειρήματα και το λεξιλόγιό τους είναι πλουσιότερο από εκείνο ενός μαθητή δημοτικού. Αν κάποιος έχει περάσει τα είκοσι, έχει δει στη ζωή του καμιά εκατοστή ταινίες και έχει πρόσβαση στο Internet για να ενημερώνεται, τότε δε δικαιολογείται να εξοργίζεται με τους κριτικούς που τον παρέσυραν να δει αυτήν τη βαρετή ασπρόμαυρη ταινία του Haneke. Αυτό που μας έμαθε ο Roger Ebert και ο κάθε Roger Ebert (μια ματιά στη λίστα των νικητών των Pulitzer μας συστήνει μερικούς απ’ αυτούς) είναι να διαβάζουμε όχι με την κυριολεκτική έννοια της λέξης, αλλά με εκείνη της κατανόησης του κειμένου και του πλαισίου στο οποίο γράφεται. Είτε συμφωνούμε είτε διαφωνούμε με την άποψη ενός αρθρογράφου που, καλώς ή κακώς, πληρώνεται για να κάνει αυτή τη δουλειά, είναι προτιμότερο να βλέπουμε όσες περισσότερες ταινίες προλαβαίνουμε. Γιατί η ώρα που ξοδεύουμε για να γεμίζουμε με προγλωσσικούς (άντε, γενικευτικούς) αφορισμούς κάθε φόρουμ, φτάνει και περισσεύει για να αποκτήσουμε προσωπικό γούστο ώστε να μην κατηγορούμε τους κριτικούς ότι μας χειραγωγούν.