O Ραχίμ βγαίνει από τη φυλακή με άδεια δύο ημερών. Κρατείται επειδή χρωστάει χρήματα σε συγγενή της πρώην συζύγου του, ο οποίος είχε μπει εγγυητής σε δάνειο που ο Ραχίμ είχε πάρει από τοκογλύφο. Αν κατορθώσει να εξοφλήσει τον πιστωτή του ή αν ο πιστωτής του συναινέσει, ο Ραχίμ θα αποφυλακιστεί. Και μετά από μακρά περίοδο ατυχίας αλλά και εις βάρος του αδικιών (καθώς δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, επειδή ο συνεταίρος του τον εξαπάτησε), φαίνεται πως η τύχη του χαμογελάει, καθώς η φίλη του βρίσκει στο δρόμο μια γυναικεία τσάντα, η οποία έχει μέσα της δεκαεπτά χρυσά νομίσματα. Εξαργυρώνοντάς τα θα μπορέσει να καλύψει μέρος της οφειλής του. Αν δεχτεί ο πιστωτής του ρύθμιση της υπόλοιπης, ο Ραχίμ θα μπορέσει να ξαναξεκινήσει τη ζωή του και να παντρευτεί την φίλη του.
Πόσο σωστό όμως είναι να στηριχθεί σε αυτό το χαμόγελο της τύχης, όταν η τσάντα με τα νομίσματα δεν είναι δική του; Κι αφού του χαμογέλασε ή αφού ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές της φίλης του -ό,τι προτιμάει κανείς- γιατί δεν του χαμογελούσε πλήρως ή γιατί δεν τις εισάκουσε ο Θεός πλήρως, αλλά τον βάζει πάλι στη διαδικασία να διαπραγματεύεται και να εκλιπαρεί τον άνθρωπο που τον έκλεισε φυλακή επειδή του χρωστάει χρήματα; Κι όταν εκείνος εξακολουθεί να παραμένει τόσο στραβωμένος και δύσπιστος απέναντι του, πόσο πιο εύκολο γίνεται να επικρατήσει η συνείδησή του Ραχίμ και να πει ότι δεν θα κρατήσει την τσάντα; Αναιρεί αυτό την αξία της επικράτησης; Όχι, παραμένει σημαντικό ότι ενώ βρίσκεται στη φυλακή για χρέη κι ενώ πέφτει στην κατοχή του ένα σεβαστό ποσό, εκείνος τελικά επιλέγει να βάλει αγγελία για την επιστροφή της χαμένης τσάντας.
Παραμένει μάλιστα τόσο σημαντικό, ώστε ο Ραχίμ αρχίζει να βρίσκεται μέσα σε ένα μεγάλο μάτι. Η κοινωνία διψά για συγκινητικές ιστορίες όπως διψά και για ηθικά παραδείγματα. Ο Ραχίμ μπορεί να της προσφέρει και τα δύο μαζί. Το πρώτο μάτι που θα πέσει πάνω του, το μάτι της πρώτης ανάγνωσης της πράξης του, είναι ένα μάτι καλόπιστο μεν, αλλά ταυτόχρονα και με ατζέντα προώθησης μιας εξιδανικευμένης εικόνας για τις φυλακές, τη χώρα, τους ανθρώπους της χώρας, είναι ένα μάτι που ψάχνει για ήρωες, είναι ένα μάτι που βλέπει μέσα από τα ΜΜΕ, την τηλεόραση και τις εφημερίδες. Ελλοχεύει όμως κι ένα δεύτερο μάτι, ένα μάτι δεύτερης ανάγνωσης, ένα μάτι καχύποπτο, αν όχι και κακόπιστο μεν, αλλά ταυτόχρονα και με ατζέντα αναζήτησης αποδείξεων για την αλήθεια, είναι ένα μάτι που βλέπει μέσα από τα σόσιαλ μίντια, είναι ένα μάτι που κουράστηκε να τρώει χωρίς έλεγχο κάθε ωραιοποιημένη εκδοχή της πραγματικότητας και γιατί όχι και του καθεστώτος.
Ο Ασγκάρ Φαραντί έχει ακτινογραφήσει με τις ταινίες του εξονυχιστικά τα γρανάζια λειτουργίας της ιρανικής κοινωνίας και το κάνει μια ακόμα φορά με το «Ένας Ήρωας». Βλέπουμε τη φιλμογραφία του και μας παρουσιάζεται μια κοινωνία που σε άλλα μοιάζει και σε άλλα διαφέρει με τη δική μας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους θεατές από άλλες χώρες και άλλα μέρη της γης. Εδώ λοιπόν θα μπούμε στη διαδικασία να αναρωτηθούμε: με τι μοιάζει άραγε ο ιρανικός ψηφιακός κόσμος, η κοινωνία των ιρανικών σόσιαλ; Πόσες συγγένειες έχει με την αληθινή κοινωνία και τις διεργασίες της και πόσες με τα σόσιαλ μίντια της Ελλάδας και άλλων γωνιών της γης;
Ο Ραχίμ θα παγιδευτεί ανάμεσα στις μυλόπετρες των δύο ματιών, θα παγιδευτεί ανάμεσα στην πλήρη, πάσα, πεντακάθαρη αλήθεια και όλα όσα την σχετικοποιούν, θα παγιδευτεί κυρίως ανάμεσα στη διαφορά του τι είσαι και στο πώς θα φανείς. Έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν και με αφορμή τον «Eμποράκο», και με αφορμή το «Ένας Χωρισμός», για το πόσο κυρίαρχα είναι στο σινεμά του Φαραντί τα ζητήματα της ευθιξίας, της τιμής και της ντροπής. Είναι θέματα που καίνε όσο τίποτα και τον Ραχίμ. Και όπως συμβαίνει κατά κόρον στις ταινίες του, η ευθιξία, η τιμή και η ντροπή, χωρίς να εξαντλούνται σε αυτή τη σύνδεση, πάντως πάρα πολύ συχνά συνδέονται με την οικονομική ανέχεια και την προσπάθεια να τα βγάλεις πέρα.
Έχει ξεσπάσει μια μεγάλη δικαστική διαμάχη με μια σκηνοθέτη που λέει ότι το «Ένας Ήρωας» βασίζεται σε πολλά σημεία πάνω σε ένα δικό της ντοκιμαντέρ. Χωρίς να θέλω να πάρω θέση στο νομικό ή στο πραγματολογικό κομμάτι, νομίζω ότι αυτή η αντιδικία μάς βοηθάει να καταλάβουμε ακόμα καλύτερα το εξής: ότι ακόμα κι αν οι αιτιάσεις είναι βάσιμες, ακόμα κι αν αντέγραψε πράγματα, η τελική σύνθεση της ιστορίας του, αυτό το για μια ακόμη φορά αριστοτεχνικό σεναριακό ξεδίπλωμα, αυτό το αδιανόητα γόνιμο σεναριακό έδαφος και υπέδαφος, αυτός ο πλούτος των ιδεών, αυτό το ζωγράφισμα των καταστάσεων και των χαρακτήρων που είναι τόσο μακριά από μονοδιάστατες οπτικές και τόσο κοντά στην καταγραφή της αλληλοδιασταυρούμενης και αλληλοσυγκρουόμενης αλήθειας όλων των χαρακτήρων, δεν είναι απλά σπάνια, είναι μάλλον μοναδικά, είναι εντελώς δικά του και μόνο δικά του, είναι προϊόντα της πνευματικής και καλλιτεχνικής εργασίας ενός πάρα πολύ μεγάλου δημιουργού, όπως είναι ο Φαραντί.
Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν και πόσο διαφορετικό θα ήταν το σινεμά του Φαραντί αν βρισκόταν σε ένα καθεστώς και μια χώρα πλήρους ελευθερίας. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν θα ήταν τα χρώματά του πιο σκούρα, η ματιά του πιο καταγγελτική. Διόλου απίθανο. Έχοντας δει όμως πολλές ταινίες του, η εικόνα που δίνει είναι εικόνα μιας κοινωνίας, στην οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων εκκινεί από θέσεις δικαίου, από θέσεις ανθρωπιάς και όχι από θέσεις αγριότητας και ανθρωποφαγίας. Μπορεί να ακούγεται ξεκάρφωτος και άκυρος ο συνειρμός της αντιδιαστολής με την νεοελληνική κοινωνία, αλλά θα επαναπροβληθεί την επόμενη εβδομάδα το (σπουδαίο) «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη.
Από την άλλη, ναι, ό,τι και να συμβαίνει σε επίπεδο κοινωνίας, σε επίπεδο θεσμικό, το να πηγαίνεις φυλακή για ιδιωτικά χρέη, το να έχεις καταδικαστεί σε απαγχονισμό και να μπορείς να τον γλιτώσεις αν καταβάλεις χρήματα (όπως βλέπουμε για μια άλλη περίπτωση), ή στην αληθινή δικαστική διαμάχη του Φαραντί με τη σκηνοθέτη να διαβάζω ότι μία από τις πιθανές προβλεπόμενες ποινές για τη σκηνοθέτη (την οποία ο Φαραντί έχει με τη σειρά του μηνύσει για δυσφήμιση) είναι τα μαστιγώματα, είναι εξόχως τρομακτικά.
Το «Ένας Ήρωας» είναι από τις κορυφαίες ταινίες ενός κορυφαίου σύγχρονου δημιουργού. Το συστήνω ανεπιφύλακτα, μπορεί να παίζεται στην Ελλάδα με έναν χρόνο καθυστέρηση, αλλά είναι μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.
