«Ελληνικό» Φεστιβάλ

Kείμενο: Τώνια Καράογλου

Αυτό που πολύ γρήγορα διαπιστώνει κανείς από τη συμμετοχή των Ελλήνων σκηνοθετών στο Φεστιβάλ Αθηνών είναι η έμφαση στο ελληνικό ρεπερτόριο. Το φετινό Φεστιβάλ φαίνεται ότι θα ανοίξει μια επί σκηνής συζήτηση όχι μόνο πάνω στην ελληνική δραματουργία αλλά, κυρίως ίσως, πάνω στην «ελληνικότητα» και την εθνική ταυτότητα – μια συζήτηση που θα διαμορφωθεί τόσο από κάθε σκηνική πρόταση χωριστά όσο και από το συλλογικό αποτύπωμα που θα αφήσουν. Αν και με διαφορετικό, όπως διαφαίνεται, σκηνικό ή δραματουργικό τρόπο, σε αυτή τη συζήτηση συνεισφέρει η παρουσία παραστάσεων όπως η «Μήδεια» του Μποστ από τον Θανάση Παπαγεωργίου, τριάντα χρόνια μετά το πρώτο της ανέβασμα· η «ροκ» performance του Άρη Μπινιάρη (που αρχικά είχε συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα του Θεάτρου Τέχνης), ο οποίος αναμετράται με το δικό του μοναδικό τρόπο με την Επανάσταση του 1821· η σκηνοθεσία του Βίκτορα Αρδίττη στο «Textilen» της Μαρίας Ευσταθιάδη, και αυτή της Μαριάννας Κάλμπαρη στο «Θέλω μια χώρα» του Ανδρέα Φλουράκη.

Θέατρο Tέχνης Κάρολου Κουν – Μαριάννα Kάλμπαρη: «Θέλω μια χώρα», του Aνδρέα Φλουράκη

Το ελληνικό ρεπερτόριο συμπληρώνεται, μάλιστα, από την «Πασιέντζα» της Μαρίας Λαϊνά σε σκηνοθεσία του Νίκου Χατζόπουλου, αλλά και από δύο επαναλήψεις: αυτή του Θάνου Παπακωνσταντίνου πάνω στο έργο του Γιάννη Μαυριτσάκη και του Δημήτρη Μαυρίκιου που επανέρχεται με μια πληρέστερη εκδοχή της «Πάπισσάς» του. Και επειδή, όχι μόνο στην πολιτική και την οικονομία, το «ελληνικό ζήτημα» έχει καταστεί, φαίνεται, ζήτημα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, μια ελληνογαλλική συνεργασία θα αναδείξει τη ματιά ενός «ξένου» πάνω στη δική μας δραματουργική παραγωγή: με αφορμή τη γαλλική μετάφραση δέκα νεοελληνικών έργων, ο Ludovic Lagarde θα σκηνοθετήσει την ανάγνωση της «Αγγέλας», με Έλληνες ηθοποιούς στα γαλλικά.

 Θάνος Παπακωνσταντίνου: «Μετατόπιση προς το ερυθρό», του Γιάννη Μαυριτσάκη

Δεύτερη διαπίστωση είναι πως ο κοινωνικο–πολιτικός προσανατολισμός εμφανίζεται δυναμικά παρών στις ανησυχίες των δημιουργών. Όχι τυχαία: πέντε χρόνια βαθιάς κοινωνικής και εθνικής κρίσης έθρεψαν πλήθος θεατρικών παραγωγών–ως–αντανακλαστικών–στην–πραγματικότητα· η συνύπαρξή τους στο πρόγραμμα ενός θεσμού που, από πέρυσι ήδη, (απ)έδειξε την εμπιστοσύνη του στις διαφορετικές φωνές που συγκροτούν το σύγχρονο ελληνικό θέατρο είναι παραπάνω από καλοδεχούμενη. Για πρώτη φορά, λοιπόν, στο Φεστιβάλ θα παρουσιαστούν οι παλαιότερες δουλειές δύο προσφάτως εισερχόμενων και πολλά υποσχόμενων θηλυκών σκηνοθετικών παρουσιών: «Είμαστε οι Πέρσες» της Γιολάντας Μαρκοπούλου, που μπολιάζει τις σύγχρονες μαρτυρίες μεταναστών και προσφύγων με τον αρχαίο ελληνικό λόγο, και «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας», σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου (ομάδα Εν δυνάμει), που θέτει επί σκηνής το ζήτημα της αποδοχής της διαφορετικότητας, ενώνοντας επί σκηνής ερμηνευτές με και χωρίς αναπηρία. Επίσης, ο Ανέστης Αζάς δημιουργεί την «Υπόθεση Φαρμακονήσι», με εύγλωττη και μόνο από τον τίτλο αφορμή και όχημα τις αισχυλικές «Ευμενίδες». Μεγάλο στοίχημα των παραπάνω προτάσεων θα σταθεί, πέραν της τήρησης των καλλιτεχνικών κριτηρίων, που δεν θα πρέπει να παραβλέπονται ακόμη και στις παραστάσεις ντοκουμενταρίστικης γλώσσας, η συνδιαλλαγή τους με τη δραματουργική πρώτη ύλη.

 Ομάδα Station Athens – Γιολάντα Μαρκοπούλου: «Είμαστε οι Πέρσες!»

Επόμενη διαπίστωση το γεγονός πως οι «νέοι» καλλιτέχνες έχουν πια μπει για τα καλά στην αρένα της σκηνοθεσία αρχαίου δράματος, επιφυλάσσοντάς του μια μάλλον πλάγια ματιά, αφήνοντας τις «κανονικές» αναγνώσεις στους μεγάλους θεατρικούς οργανισμούς: ο Κωνσταντίνος Ντέλλας σκηνοθετεί τη σοφόκλεια «Ηλέκτρα», προσδίδοντάς της τον υπότιτλο: «το τελευταίο αίμα» (απλή σύμπτωση, μάλλον, η εντύπωση διαλόγου που δημιουργείται μεταξύ του υπότιτλου και αυτού της «κιτσοπουλικής» «Κοκκινοσκουφίτσας – Το πρώτο αίμα»)· η Κατερίνα Ευαγγελάτου τον «Ρήσο», σε μια παράσταση όπου ο Ευριπίδης θα συγχρωτιστεί με τον Αριστοτέλη· και η Στεφανία Γουλιώτη θα βρεθεί σε μια μοναχική αναμέτρηση με τις αισχυλικές «Ευμενίδες». (Την «ομάδα» θα συμπληρώσει στη λήξη του Φεστιβάλ Επιδαύρου, ο Σίμος Κακάλας με τον «Ορέστη» του). Άλλοι, βέβαια, επιλέγουν την ξένη εκδοχή του κλασικού λόγου: ο Θέμελης Γλυνάτσης σκηνοθετεί τη «Βερενίκη» του Ρακίνα και ο Χάρης Φραγκούλης το αγνώστου πατρός -και σπάνια παιγμένο- «Ο Άρντεν πρέπει να πεθάνει».

Με αυτές, και αρκετές ακόμη επιλογές, και με με μια πλουραλιστική –από άποψη φόρμας– διάθεση, καθώς κάποιες από τις παραστάσεις θα πάρουν τη μορφή περιπάτου σε εξωτερικό χώρο («Ρήσος»), συναυλίας (Μπινιάρης), ή devised performance («Relic/Απολίθωμα» το Φεστιβάλ Αθηνών φαίνεται πανέτοιμο να εμπλουτίσει τα καλοκαιρινά μας βράδια.

—