Ο Έκτορας Λυγίζος στο ελculture.gr

Η φετινή σεζόν είναι ιδιαίτερα δημιουργική για το σκηνοθέτη Έκτορα Λυγίζο. Έφυγε από διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, μεταξύ αυτών και της Θεσσαλονίκης, με βραβεύσεις για την ταινία του «Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού» (2012). Πέρα από τη διδασκαλία υποκριτικής και αυτοσχεδιασμού στη σχολή του Εμπρός, ξεκινά σεμινάρια αφήγησης στο Studio Κινητήρας. Πρόσφατα ανέβασε τις «Χοηφόρους» του Αισχύλου στο θέατρο Άρτι και στις 12 Ιανουαρίου ανεβαίνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου η παράσταση «Βάκχες», με τον ίδιο ως σκηνοθέτη και ηθοποιό. Οι «Βάκχες» στάθηκαν αφορμή για να ξαναμιλήσω μαζί του, καθώς πριν από λίγο καιρό στην κουβέντα μας για την ταινία του μου είχε αποκαλυφθεί ένας ιδιαίτερα εύστροφος άνθρωπος, που δεν είναι διατεθειμένος να χαϊδέψει με τα λόγια για να γίνει αρεστός ο ίδιος και η τέχνη του.

ελculture: Φέτος έχουν ήδη ανέβει αρκετές σύγχρονες παραστάσεις αρχαίου δράματος. Εσύ γιατί επέλεξες τις Βάκχες;
Έκτορας Λυγίζος: Είναι από τα έργα που πάντα μου άρεσαν, ενδιαφέροντα και προκλητικά, γιατί είναι καθαρόαιμο θεατρικό έργο με έντονη δράση και έντονες σχέσεις. Για παράδειγμα, η μεγάλη σκηνή του Πενθέα με τον Διόνυσο τα έχει όλα. Είναι στα όρια μεταξύ δράματος, κωμωδίας και τραγωδίας. Έχει τεράστιο μέγεθος το έργο κι αυτό το καταλαβαίνεις και στην πρόβα. Πόσο μάλλον τελευταία που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η υποκριτική, να βλέπω την παράσταση από μέσα.

ελc: Ναι, στην παράσταση αυτή σκηνοθετείς και παίζεις, πράγμα που δεν το συνηθίζεις…
Ε.Λ.: Όχι, μόνο στον «Θείο Βάνια» είχα παίξει. Το είχα ξεχάσει, απωθήσει, αν θες, και μόλις πρόσφατα μου προέκυψε η ανάγκη να παίξω. Στην παράσταση λοιπόν βρίσκω έναν τρόπο να γίνεται συγχρόνως η σκηνοθεσία και η ερμηνεία. Δεν έχω τρόπο πώς να το πετύχω, το ψάχνω, πάντως θέλω να είμαι μέσα στην παράσταση, με ιντριγκάρει αυτό, η τεχνική και βέβαια η έκφραση. Αρκεί να μην είναι αυτοπαθής, να θες να επικοινωνήσεις κάτι με το κοινό, να κάνεις κάτι ενώπιον μαρτύρων.

ελc: Όταν επέλεγες το έργο, σκεφτόσουν πέρα από τη δική σου ανάγκη, το αν και ποιους αφορά;
Ε.Λ.: Δεν μπορείς να ξεκινάς κάτι σκεπτόμενος ποιους αφορά. Αν αφορά εσένα, θα νοιάζει και τους άλλους. Αν σε καίει, επίσης θα βρεις τρόπο να το κάνεις ενδιαφέρον και για τους άλλους. Κάνω κάτι για μένα σε τέτοιο βαθμό, που τελικά το επικοινωνώ. Άλλωστε, το έργο είναι για το ίδιο το θέατρο, με το οποίο σχετίζεται και η διονυσιακή λατρεία. Ο Διόνυσος υπενθυμίζει ότι μπορείς να γίνεις άλλος. Από το πρώτο λεπτό της παράστασης αρχίζουν οι μεταμορφώσεις.

ελc: Οι πρώτες σου συνεργασίες ως βοηθός σκηνοθέτη ήταν με τον Λευτέρη Βογιατζή αλλά και με τον Αντώνη Καλογρίδη, που εισήγαγε πολλά νέα μέσα στο θέατρο, όπως βίντεο και εγκαταστάσεις. Εσύ πάντως εμμένεις στην ιδέα του καθαρού θεάτρου και της τεχνικής των ηθοποιών…
Ε.Λ.: Δούλεψα σε απαιτητικές παραγωγές και έμαθα ένα σωρό πράγματα. Ναι, είμαι ακόμα στην ιδέα του «καθαρού» θεάτρου, αυτό βέβαια μπορεί να αλλάξει. Όσο για τους ηθοποιούς, αναζητώ τρόπους να γίνονται τα πάντα μέσω του σώματος. Το τι μπορεί να κάνει κανείς με το σώμα του είναι μαγικό και σου δίνει μια ανεξάντλητη χαρά. Η χρήση του σώματος παράλληλα με το λόγο, ανοίγει μια περιοχή που δεν τη χωράει το μυαλό.

ελc: Οι Βάκχες πάντως έχουν πολύ να κάνουν με το σώμα…
Ε.Λ.: Βέβαια, το έργο μιλά για το ακυρωμένο σώμα μας. Έχει να κάνει με το χρόνο μέσα μας, την παιδική μας ηλικία, πράγματα που τα απωθούμε. Και πραγματεύεται τον ερχομό μιας θρησκείας που θέλει να αφήσει την κυριαρχία του μυαλού και να κάνει το σώμα πιο ελεύθερο.

ελc: Ουσιαστικά αντίστροφα από τις μετέπειτα θρησκείες που σε απομακρύνουν από το σώμα…
Ε.Λ.: Ναι, η θρησκεία είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό υπεύθυνη γι’ αυτό. Είναι η ακύρωση των αναγκών του σώματος σήμερα, κάτι που με απασχολεί πολύ. Είναι παράλογο να κομματιάζεις την ύπαρξή σου, το σώμα σου, να μην το βλέπεις και να μην το δίνεις ως ολότητα.

ελc: Πάντως στην εκπαίδευση σίγουρα δεν το μαθαίνουμε…
Ε.Λ.: Όχι, εκεί μαθαίνουμε το αντίθετο, πώς να κλειδώνει το σώμα μας. Δεν μπορεί, αυτό πρέπει να γίνεται επίτηδες. Τόσο καθισιό στα θρανία!

ελc: Εσύ ασχολείσαι με τη θεατρική εκπαίδευση. Ποιες είναι οι παρατηρήσεις σου;
Ε.Λ.: Υπάρχει έλλειψη εκπαίδευσης στα βασικά. Οι περισσότεροι ηθοποιοί δεν έχουν πειστεί ότι όλα τα εργαλεία είναι στο σώμα τους. Επικρατεί μια ασάφεια που προκαλεί προβλήματα στο πώς να βελτιώσεις και να δουλέψεις τις τεχνικές του σώματος. Εγώ μεταφέρω στον άλλον την πίστη στη δουλειά: Αν πιστεύει στο σώμα και στη δουλειά του, σίγουρα θα βγει η τέχνη του.

ελc: Αρκετοί κύκλοι σεμιναρίων σου, όπως και αυτός που ξεκινά σύντομα στον Κινητήρα, έχουν ως αντικείμενο την αφήγηση. Γιατί ειδικά η αφήγηση;
Ε.Λ.: Τη βλέπω ως αφετηρία μιας διαδικασίας. Ακόμα και σε ρεαλιστική αναπαράσταση, στο θέατρο, οι ηθοποιοί είναι αφηγητές. Διηγούνται μια ιστορία – με ευθύ τρόπο και όχι σε πλάγιο πρόσωπο. Η εκμάθηση της τέχνης αυτής απλοποιεί πράγματα στη σκηνή. Υπάρχουν κανόνες και στόχοι που πρέπει να πετύχεις, ώστε να σε καταλάβουν και να επηρεαστούν οι θεατές. Σου θυμίζει ότι όλο αυτό γίνεται και για τους άλλους. Σε αναγκάζει να πάρεις βασικές αποφάσεις, ώστε να έχεις μια άμεση και πιο ειλικρινή σχέση με τον εαυτό σου και να μπορείς να κοιτάξεις τον άλλον.

ελc: Γιατί απέκλεισες τις γυναίκες, το γυναικείο χορό, από την παράσταση;
Ε.Λ.: Μου άρεσε η ιδέα να εξαφανιστούν οι γυναίκες από τη σκηνή. Οι Μαινάδες είναι στο βουνό και υπάρχουν μόνο έμμεσα, μέσω αφηγήσεων. Με το να μην υπάρχουν γυναίκες, πρέπει οι άντρες να γίνουν πιο πολύ γυναίκες. Με το γυναικείο στοιχείο παρόν θα μειωνόταν η ανάγκη να περάσει η θηλυκή πλευρά του άντρα. Τα τρία αγόρια στην παράσταση πρέπει λοιπόν να αναζητήσουν τη θηλυκή πλευρά τους.

ελc: Και ποια είναι τέλος πάντων αυτή η θηλυκή πλευρά που υπάρχει ή δεν υπάρχει στον άντρα;
Ε.Λ.: Η κοινωνία είναι σύνθετη και ο καθένας μας έχει ένα συνδυασμό γυναικείων και αντρικών συμπεριφορών. Έχει να κάνει με το σε ποιο κομμάτι έχουν ακυρωθεί στοιχεία σου και το έχεις ανδρώσει. Για μένα, η θηλυκή πλευρά είναι η έκφραση μιας πιο σωματικής επικοινωνίας. Στον άντρα υπάρχει ένα ταμπού επαφής και το βλέπουμε σε όλη του τη ζωή, στις αντρικές φιλίες, στις σχέσεις πατέρα-παιδιού… Στη γυναίκα αυτό δεν είναι ακόμα απαγορευμένο, υπάρχει η σωματική επαφή. Η γυναίκα είναι μια χαώδης περιοχή. Περικλείει την αγάπη και μαζί την σκληρότητα, που το σώμα μας θυμάται να τα συνδυάζει από την παιδική μας ηλικία. Έχει να κάνει με την τρυφερότητα και την καταστροφικότητα, τη ζωή και το θάνατο. Ο άντρας αυτά τα πολεμά σαν το διάολο. Έχει την τάση να απαθανατιστεί. Πολεμά το θάνατο και την αγάπη, γιατί η αγάπη σε κάνει τρωτό.

Η θεατρική παράσταση Βάκχες παρουσιάζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου έως τις 13 Μαρτίου 2013.

Το σεμινάριο υποκριτικής “Μέσα από την αφήγηση” θα πραγματοποιηθεί στον Κινητήρα από τις 23 Ιανουαρίου 2013.