Διπολικότητα και Τέχνη

Τα έργα που συμμετέχουν αποτελούν το προϊόν της συνάντησης δύο πόλων που αντάλλαξαν φορτία, δηλαδή της ομάδας επιστημόνων (ψυχιάτρων και ψυχολόγων) του Ε.Π.Ι.Ψ.Υ. και των φοιτητών και αποφοίτων της Α.Σ.Κ.Τ., οι οποίοι διερεύνησαν τη θεραπευτική δυνατότητα της τέχνης σε σχέση με την ιδιαιτέρως διαδεδομένη ψυχική νόσο που ονομάζεται Διπολική Διαταραχή.

 «Ο επιστήμονας ψυχίατρος ερευνώντας κλινικά, θεωρητικά, δίνει απαντήσεις, προτείνει θεραπείες …ο εικαστικός καλλιτέχνης διάσημος ή μη, διερευνά «μορφοπλαστικά», μέσα από αλληγορικές μεταφορές… και οι δύο δράσεις αναπτύσσονται στα πλαίσια και την αναγκαιότητα μιας κοινωνικής συνεργασίας συμβάλλοντας ώστε, να μετριαστεί, να επαλειφθεί το «στίγμα» του ψυχικά ασθενούς. Όσοι συμμετείχαμε πρόσφατα σ’ αυτή την «ευχάριστη διαδρομή» βγήκαμε διπλά κερδισμένοι, διότι πέρα από το καλλιτεχνικό γεγονός που προέκυψε, αποκτήσαμε μια γνώση που δεν  «αποσυναισθηματοποιεί» την ανθρώπινη δημιουργικότητα…ώστε να ζούμε όσο γίνεται την αγάπη, το μίσος, τον πόνο, τη θλίψη….χωρίς φόβο. Το workshop που συγκροτήθηκε  το α΄ εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2009-2010 από το Δ΄ Εργαστήριο ζωγραφικής της Α.Σ.Κ.Τ. και το Ε.Π.Ι.Ψ.Υ., ήταν διπλής κατεύθυνσης • η ψυχιατρική συνιστώσα μέσω διαλέξεων – σεμιναρίων και η καλλιτεχνική, έχουσα στόχο την δημιουργία έργων. Η έκθεση με  τίτλο ‘Διπολικότητα και Τέχνη’  αποτελεί δείγμα της επιτυχίας του εγχειρήματος» αναφέρει στον πρόλογο του καταλόγου της έκθεσης ο καθηγητής Πάνος Χαραλάμπους, Αντιπρύτανης Α.Σ.Κ.Τ. και Δ/ντης του Δ’ Εργαστηρίου Ζωγραφικής.                    

Η αντίφαση, η σύνθεση ή η συνύπαρξη των αντίθετων, ως δύο πόλων ενός νοητού συνεχούς, ενυπάρχουν συχνά στην τέχνη, ως μέσα έκφρασης, αλλά και στην ψυχική λειτουργία του ασθενή με Διπολική Διαταραχή. Η εμπειρία της Διπολικής Διαταραχής καθορίζεται θεμελιακά από τις φάσεις της μανίας και της κατάθλιψης στην κυκλική αλληλοδιαδοχή τους. Από τη βαθιά θλίψη ως την ανεξέλεγκτη ευφορία, οι δύο «πόλοι» της ασθένειας διέπουν καταλυτικά την ψυχική ύπαρξη του πάσχοντος και αντανακλώνται σε όλη την ψυχονοητική λειτουργία του.

Η διπολικότητα στο έργο τέχνης, ως έκφραση του υποκειμενικού βιώματος του δημιουργού, δεν μπορεί παρά να πηγάζει από τη διπολικότητα της ίδιας της ζωής. Ιδιαίτερα η σύγχρονη καθημερινή πραγματικότητα, αλλά και η ίδια πολιτισμική ταυτότητα του δυτικού κόσμου, φαίνεται να «ερωτοτροπεί» με δομές της διπολικότητας.

Η καλλιτεχνική δημιουργία μπορεί να γίνει ένα μέσο για την κατανόηση του υποκειμενικού βιώματος του πάσχοντα, τόσο στο επίπεδο του συναισθήματος, όσο και στη συνακόλουθη πρόσληψη της πραγματικότητας γιατί η τέχνη αποτελεί το πιο εύγλωττο «όχημα» της προσωπικής εμπειρίας. Ειδικά όταν οι περιορισμοί που θέτει η φύση της ψυχικής διαταραχής αποτελούν φραγμούς που μειώνουν ή αλλοιώνουν τη λεκτική επικοινωνία και τη δυναμική της έκφρασης.