Για πολλά χρόνια η Δήμητρα Τσουρδίνη, πριν γίνει διάσημη για τα κεραμικά γλυπτά της ζωγράφιζε. Σε ένα μικρό δωμάτιο στην ταράτσα του πατρικού της σπιτιού που το είχε μετατρέψει σε εργαστήριο: «Κάποια στιγμή σκέφτηκα ότι ήθελα να φτιάξω κάτι που να έχει τρεις διαστάσεις κι έτσι πήρα από το χρωματοπωλείο ρελιέφ οικοδομής και έφτιαξα ένα μικρό πίνακα με όγκους που εξείχαν. Μετά από λίγο καιρό βρέθηκα ένα καλοκαίρι στο Λονδίνο (2011) όπου πήγα να μάθω κεραμική σε μία σχολή στο Covent Garden. Όταν γύρισα στην Ελλάδα γράφτηκα στο Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής (2013) όπου ήμουν μαθήτρια για 4 χρόνια», μας λέει για το ξεκίνημά της. Σήμερα η Δήμητρα Τσουρδίνη και τα τριαντάφυλλά της είναι υποψήφια για βραβείο στο 4th Ceramic Dubai Award στο American University in Dubai και εκτίθενται εκεί για ένα μήνα. Συμμετείχε με ένα wall installation από τριαντάφυλλα στο Dubai Design Week. Ήδη η βράβευση δεν είναι άγνωστη λέξη για το έργο της καθώς το 2016 με το έργο “Himba” που ήταν ένα καραβάνι από γυναίκες από τη βόρεια Ναμίμπια έλαβε το 3ο βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Κεραμικής, ενώ το 2019 με ένα installation από λουλούδια από πορσελάνη με το έργο “Les temps des fleurs” έλαβε το 2ο βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Κεραμικής.
Βλέπω στο βιογραφικό σας ότι έχετε ζήσει αρκετά στο εξωτερικό, πείτε μου έχει σχέση ο τόπος που κατοικείτε με τη δουλειά σας; Τι είναι αυτό που σας εμπνέει;
Τον περισσότερο καιρό τον περνάω στην Ελλάδα, εκεί είναι το σπίτι μου και το εργαστήριό μου. Ωστόσο, όταν νιώθω πως κάτι μου λείπει, κάτι μου φταίει, κάπως έχω βαρεθεί, τότε έχω την ανάγκη να τριγυρίσω λίγο. Ο τόπος αυτός καθαυτός δεν παίζει κάποιο ουσιαστικό ρόλο. Παίζουν όμως ρόλο οι εικόνες και πώς αυτές φιλτράρονται μέσα από την εκάστοτε καθημερινότητα. Δεν σταματά ποτέ να με εμπνέει η φύση, ο υδάτινος κόσμος αλλά και οι φυλές των ανθρώπων. Πάντα παρατηρώ προσεκτικά ό,τι μου τραβάει την προσοχή. Ας πούμε με τα άνθη έχω μια λατρεία. Μπορεί να περπατάω στον δρόμο και να είμαι κουρασμένη ή αγουροξυπνημένη και ένα άνθος να τραβήξει την προσοχή μου. Η έκπληξη μου πάντα είναι ίδια. Κάθε φορά απορώ πώς γίνεται ένα άνθος να έχει τόση τελειότητα και αρτιότητα και πάντα μένω έκπληκτη. Το κινητό μου είναι γεμάτο από φωτογραφίες λουλουδιών, το σπίτι μου γεμάτο με φυτά και ο κήπος του εργαστηρίου μου επίσης. Έχουμε ένα νυχτολούλουδο στον κήπο πίσω από το εργαστήριο που μερικά βράδια μοσχοβολάει τόσο πολύ που σε μεθάει. Παρ’ όλα αυτά διατηρώ έναν κοσμικό φόβο, μήπως κάποια στιγμή σταματήσω να τα βλέπω με τον ίδιο τρόπο…
Είστε μια βραβευμένη κεραμίστρια δυο φορές, το 2016 και το 2019 θα ήθελα να μου μιλήσετε για τα έργα σας αυτά.
Το 2016 έφτιαξα ένα καραβάνι από Αφρικάνες από τη βόρεια Ναμίμπια που διασχίζει την έρημο (“Himba”, 3ο βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Κεραμικής). Ήταν ένα έργο που εγώ το χαρακτηρίζω σκοτεινό γιατί φτιάχτηκε μετά από μια περίοδο όπου βίωνα ένα μακρύ σκοτάδι. Όμως στα μάτια των ανθρώπων που το έβλεπαν υπήρχε μια περηφάνια και ένας θαυμασμός. Για μένα, αυτές οι γυναίκες ήταν σαν να κουβαλούσαν όλο το βάρος του κόσμου επάνω τους, σαν να το έσερναν με τα πόδια τους, για τους άλλους ήταν δυνατές και αγέρωχες γυναίκες γεμάτες υπερηφάνεια. Το 2019 έφτιαξα τα λουλούδια από πορσελάνη, το έργο “Les Temps des Fleurs” (2ο βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Κεραμικής). Αυτά τα λουλούδια , σε αντίθεση με τις Αφρικάνες, φτιάχτηκαν ακριβώς την εποχή που βρήκα ξαφνικά έναν ολάνθιστο κήπο μέσα μου. Και τότε πραγματικά αναρωτήθηκα ποιος τον πότιζε τόσα χρόνια; Μάλλον τον κουβαλούσα μαζί μου όλο αυτόν τον καιρό κι ήμουν εγώ ο κηπουρός.
Σε συνέχεια της βράβευσης με το έργο Les temps des fleurs συνεχίζετε αυτό το concept στο Ντουμπάι, όπου είστε και η Ελληνίδα που συμμετέχει με μια εγκατάσταση «ανθισμένη» στο Dubai Design Week. Δεν είναι απλώς κεραμικά λουλούδια αλλά ένας συνδυασμός γλυπτού και κεραμεικού. Πώς ξεκίνησε αυτή η δουλειά σας με τα λουλούδια και πώς θα είναι αυτή η εγκατάσταση;
Τα άνθη είναι εδώ και καιρό η πηγή μιας μεγάλης έμπνευσης, μιας βαθιάς ανάσας. Δεν ξέρω πόσο θα κρατήσει. Τα άνθη της πρώτης σύνθεσης ήταν διάφορα επιτραπέζια, τυχαία άνθη που απλώς ξεπετιούνταν μέσα από τα χέρια μου. Αυτά που εκθέτω τώρα είναι επίτοιχα τριαντάφυλλα, ίσως αύριο να είναι το ρόδο της ερήμου ή κάτι άλλο, ίσως και τίποτα για μεγάλο διάστημα, συμβαίνει κι αυτό που και που. Αλήθεια, δεν έχω ιδέα. Εγώ απλώς εργάζομαι επάνω στο συναίσθημα. Είναι το μόνο που μπορώ να κάνω. Πιστεύω πως εμείς οι εργάτες των τεχνών είμαστε κάπως ανήμποροι άνθρωποι, έχουμε μια ανημποριά. Το λέω αυτό γιατί νομίζω πως κάνουμε καλά μόνο αυτό που βγαίνει πηγαία από μέσα μας και ειμαστε ανήμποροι να κάνουμε κάτι πέραν αυτού, κάτι διαφορετικό, κάτι συμβιβαστικό, κάτι τετριμμένο.
Δουλεύετε με ένα φυσικό υλικό και εμπνέεστε από ένα επίσης αριστούργημα της φύσης, τα λουλούδια που έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς σπουδαίους καλλιτέχνες. Τι είναι αυτό που σας συγκινεί όταν φτιάχνετε λουλούδια πώς νιώθετε ως καλλιτέχνης;
Μου αρέσει συχνά να λέω πως είμαι ένας εργάτης της τέχνης, ένας εργάτης της κεραμικής. Έχω πάντα στο μυαλό μου πως η κεραμική είναι μια υπέροχη κυρία που εμείς απλώς καλούμαστε να την υπηρετήσουμε. Βάζουμε τα πιο πρόχειρα ρούχα που έχουμε και την ποδιά μας, βουτάμε τα χέρια μας στους πηλούς, στα νερά, παίρνουμε τα εργαλεία μας και ξεκινάμε να μαστορεύουμε. Το μέσο μας είναι αρκετά ταπεινό: είναι χώμα και νερό. Τα εργαλεία μας είναι κι αυτά πολύ απλά, συνήθως γλυφίδες από ξύλο, το δικό μου αγαπημένο είναι το ξυλάκι του παγωτού. Δουλεύουμε με τα 4 στοιχεία της φύσης: το χώμα, το νερό, τον αέρα, τη φωτιά αλλά και το 5ο στοιχείο, το ιδεατό. Είμαστε οι ενδιάμεσοι, αυτοί που φέρουν εις πέρας το ιδεατό, που αλήθεια, δεν ξέρω ούτε από πού έρχεται ούτε σε ποιον ανήκει… Τα λουλούδια που φτιάχνω αυτόν τον καιρό είναι ένα πέρασμα, ένας σταθμός στην ομορφιά, είναι η ματιά που έχω για τον κόσμο σήμερα, μια ερμηνεία που δίνω στο φως. Όχι στο φως που τα λούζει αλλά στο πολλαπλό φως που διαχέεται από αυτά. Αυτό το φως δεν έχει τέλος, αυτό με συγκινεί. Αλλά όπως είπα και πιο πριν, έχω αυτή την κοσμική φοβία μήπως σταματήσω να το βλέπω αυτό.
Τα λουλούδια, η ύπαρξή τους είναι ένα αισιόδοξο μήνυμα, συμβολίζουν την αγάπη, την αναγέννηση της φύσης, την τρυφερότητα. Ποιο είναι το δικό σας μήνυμα;
Η τέχνη είναι κι αυτή σαν τα λουλούδια. Ξεκινάει από το μηδέν, από το τίποτα και γίνεται ένα θαύμα. Δυστυχώς δεν μπορούμε να σταματήσουμε τα δυσάρεστα που συμβαίνουν στη ζωή μας και στη ζωή γενικότερα, όμως στη φύση όλα συμβαίνουν ταυτόχρονα. Κοντά στο λουλούδι που ανθεί, μπορεί να σβήνει η ζωή από ένα πλάσμα. Δεν μπορείς να το ελέγξεις. Είμαστε εδώ για να τα ζήσουμε όλα. Τα όμορφα και τα δυσάρεστα. Αυτά που μας ομορφαίνουν κι αυτά που μας ασχημαίνουν. Εμείς είμαστε αυτοί που θα ορίσουμε ποιο από τα δύο θα έχει επίδραση πάνω μας. Ο ίδιος μας ο εαυτός είναι το μόνο όριο που μπορούμε να θέσουμε.
Είστε μακριά από την Ελλάδα και αυτή την εποχή, θα έλεγα καλύτερα, αλλά φαντάζομαι όταν επιστρέψετε θα δουλέψετε εδώ στο στούντιό σας. Τι είναι αυτό που σας εμπνέει περισσότερο στην Ελλάδα;
Η Ελλάδα έχει έναν παράξενο τρόπο να βάζει βαθιές ρίζες στις ψυχές των ανθρώπων. Δεν ξέρω πώς γίνεται αυτό. Δεν συμβαίνει μόνο με εμάς τους Έλληνες, συμβαίνει και με ανθρώπους άλλων λαών. Ακούω συχνά ανθρώπους να λένε πως κάποια στιγμή θέλουν να έρθουν να ζήσουν στην Ελλάδα. Έχω ακούσει επίσης να λένε πως όταν έρχονται για διακοπές στα νησιά νιώθουν σαν να παίζουν σε σκηνή από ταινία. Έχουμε τις ομορφιές μας, έχουμε μια ωραία ατμόσφαιρα, έχουμε ταμπεραμέντο, έχουμε βέβαια και τα νεύρα μας σαν λαός. Για εμάς που εργαζόμαστε με τις τέχνες, είναι σίγουρα μια πολύ δύσκολη χώρα, δεν μας προσέχουν. Στο εξωτερικό όλα είναι πολύ πιο εύκολα, έρχονται πιο ομαλά. Αν καταφέρνεις να επιβιώνεις στην Ελλάδα ως ελεύθερος επαγγελματίας στο χώρο των τεχνών, τότε μπορείς να ευδοκιμήσεις σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Παρόλα αυτά η βάση μου είναι στην Αθήνα. Εκεί θα γυρίσω πάλι. Στο εργαστήριο μου, ένα μικρό εργαστήριο στην περιοχή του Υμηττού που από τη μία πλευρά βλέπει στον δρόμο κι έτσι μου δίνει τη δυνατότητα να χαζολογάω τους περαστικούς και από την πίσω πλευρά βλέπει στον κήπο με τις βουκαμβίλιες, τριανταφυλλιές, λεμονιές, νεραντζιές, το γιασεμί της Μαδαγασκάρης και το τεράστιο νυχτολούλουδο. Η εποχή που ανθίζουν οι νεραντζιές είναι πάντα μια πολύ μυρωδάτη εποχή, η πιο ωραία εποχή για ιδέες, η πιο ωραία εποχή για να ανθίσεις.
