H ΔΗΜΑΡ για τον πολιτισμό

Εγκαινιάζοντας τον κύκλο συζητήσεων – με όσα τέλος πάντων κόμματα προλαβαίνουν να μιλήσουν για τον πολιτισμό, εν μέσω μιας από τις σκληρότερες προεκλογικές περιόδους της χώρας – συναντήσαμε τον κ. Γιάννη Παπαθεοδώρου, καθηγητή νεοελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, μέλος της Ε.Ε. της Δημοκρατικής Αριστεράς και υπεύθυνο του πολιτιστικού τομέα. 

ελc: Στο πρόγραμμά σας μιλάτε για αναζωογόνηση της τοπικής έννοιας του πολιτισμού. Το μέχρι τώρα μοντέλο, όμως, δεν υπήρξε ιδιαίτερα πετυχημένο.
Γ.Π.: Η παραδοσιακή πολιτιστική πολιτική με τα ΔΗΠΕΘΕ και τις επιχορηγήσεις τελειώνει. Πρέπει πλέον να γίνει μια σοβαρή συζήτηση πώς να πάμε αλλού. Μέσω του Καλλικράτη θεωρούμε ότι μπορούν να δημιουργηθούν πολιτιστικές υποδομές, όχι ως κρατικά ΔΗΠΕΘΕ, αλλά με την έννοια της ενίσχυσης νέων καλλιτεχνικών ομάδων που δουλεύουν στην περιφέρεια. Στην Ελλάδα υπάρχει μια συγκεκριμένη λογική για τον πολιτισμό, που συνδέεται με το καλοκαίρι και τα φεστιβάλ. Υπάρχουν ήδη 110 φεστιβάλ στη χώρα. Θέλουμε να το αναπαράγουμε αυτό; Μπορούμε να συντονιστούμε για να γίνει κάτι άλλο; Υπάρχει πολύς κόσμος που δεν θα πάει διακοπές φέτος το καλοκαίρι. Χρειάζεται να αναμορφώσουμε τις δράσεις των δήμων σε επίπεδο γειτονιάς. Να γίνει επανασχεδιασμός στο πλαίσιο των δήμων, γιατί και έχουν πόρους (αρκεί να γίνεται σωστή διαχείριση και προτεραιοποίηση), αλλά  και μπορούν να πάρουν πόρους μέσω πχ των προγραμμάτων ΕΣΠΑ.

ελc: Καθώς ήδη αναφερθήκατε στο ζήτημα των πόρων, πιστεύετε  ότι υπάρχει πεδίο ενίσχυσης του πολιτισμού μέσα σε τόσο βαθιά οικονομική ύφεση;
Γ.Π.: Η οικονομική μας πολιτική για τον πολιτισμό χαράσσεται υπό τρεις άξονες: Καταρχήν τον Ευρωπαϊκό άξονα. Η μαχητική υπεράσπιση της Συνθήκης του 2007 που μιλά για την «πολιτιστική εξαίρεση». Ο πολιτισμός είναι δημόσιο αγαθό. Πρέπει να έχεις δημόσιες πολιτικές για πολιτισμό, όχι κατ’ ανάγκη για επιχορήγηση. Προϋπόθεση είναι η ιεράρχηση και αξιολόγηση του παραγόμενου έργου. Να αναπτυχθεί η καινοτόμα πολιτιστική επιχειρηματικότητα. Μέχρι σήμερα έχουμε πολύ μικρή απορρόφηση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και κοινοτικών πόρων. Η Ελλάδα δεν προτρέπει σε τέτοιες δράσεις. Δεύτερον, αλλαγή οπτικής γωνίας σε σχέση με τον πολιτισμό. Δεν μπορεί μόνο να αναζητούμε τον τάφο του Μέγα Αλέξανδρου. Το ΥΠΠΟΤ να ιδρύσει Συμβούλιο Σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού που θα σχεδιάζει και θα υποδεικνύει τέτοιες δράσεις. Και τέλος, η ανταποδοτικότητα. Η σύνδεση των πολιτιστικών ομάδων με ιδρύματα και σωματεία με πολιτιστικό προφίλ, που θα συντονίσουν τις δράσεις τους και με τη λογική μικρού κόστους θα τις κατεβάσουν προς τη βάση. Να γίνει δηλαδή επανασύνδεση με τον πολιτισμό της καθημερινότητας και της αλληλεγγύης. Πολιτισμός δεν είναι μόνο το Μέγαρο και η Λυρική. Χρειάζεται επαναπροσδιορισμός της έννοιας. Μέσα από δημόσιους φορείς να δοθούν οικονομικά κίνητρα και κοινωνική ανταποδοτικότητα. Μάθαμε πχ. ότι ο φόρος στα εισιτήρια για τις εκδηλώσεις ανεβαίνει στο διπλάσιο. Εκεί αντιθέτως πρέπει να κρατήσεις χαμηλό ΦΠΑ, ώστε να πολλαπλασιαστούν και να γίνουν αποδοτικότερες οι συναυλίες κ.ά. εκδηλώσεις.

ελc: Τα παραδοσιακά κόμματα δεν μας έχουν συνηθίσει σε προαγωγή πολιτιστικών δράσεων μέσα στους ίδιους τους μηχανισμούς τους. Τι γίνεται με τη ΔΗΜΑΡ;
Γ.Π.: Μέχρι τώρα το κόμμα χάραζε τον πολιτισμό. Τώρα ανοιγόμαστε σε νέες καλλιτεχνικές ομάδες του θεάτρου, του κινηματογράφου, του βιβλίου. Νέοι καλλιτέχνες συμμετέχουν ενημερώνοντάς μας και διοχετεύοντας τη σκέψη τους για πολιτιστικές πολιτικές. Έχουμε πχ ομάδα κινηματογραφικής λέσχης – το «Σινέ ΔΗΜΑΡ», κάθε Πέμπτη με ελάχιστο αντίτιμο που περιλαμβάνει προβολή ελληνικής ή ξένης ταινίας και συζήτηση με καλεσμένους (είχαμε τον Φίλιππο Τσίτο, την Εύα Στεφανή). Η ενημέρωση γίνεται μέσω του site μας, με e-mail ή και SMS. Είμαστε επίσης σε διαδικασία να δημιουργήσουμε ένα πολιτιστικό μαγκαζίνο – blog, το dimart. Απλώς αναβλήθηκε λόγω εκλογών. Υπάρχει μια άτυπη συντακτική επιτροπή και θα προβάλλονται νέες ομάδες, βιβλία, θα υπάρχουν κριτικές αλλά και πολύτιμα αρχεία φίλων και μελών μας.

ελc: Τι περιλαμβάνει η πρωτοβουλία «Πόλη και πολιτισμός»;
Γ.Π.: Στόχος μας είναι να δημιουργηθεί ένα δίκτυο πόλεων με εμπειρία προηγούμενων πολιτιστικών μοντέλων (πχ  Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Γιάννενα, Σύρος). Ξεκινάμε μικρές ημερίδες με το ερώτημα αυτό και κάνουμε συζητήσεις χαρτογράφησης πεδίου. Μέσω των ημερίδων πάμε μετά σε ένα μεγάλο συνέδριο με θέμα «Πόλη και Πολιτισμός», με σκοπό τη χάραξη πολιτιστικής πολιτικής. Πχ. από την Πάτρα περνάνε πάρα πολλοί τουρίστες κάθε χρόνο, όμως δεν τους κρατάει κάτι εκεί. Παράλληλα, υπάρχουν κτίρια που ξέμειναν από την περίοδο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας – οι παλιές αποθήκες και κτίρια του δήμου. Τι κάνεις με τα κτίρια αυτά, ποιά θα είναι η χρήση τους; Οι χώροι ρημάζουν και ταυτόχρονα οι ομάδες θεάτρου ή χορού δεν έχουν χώρο! Πώς φτιάχνεις καινοτόμα πολιτιστική επιχειρηματικότητα με νέους καλλιτέχνες, οι οποίοι βρίσκονται στην ανεργία; Γιατί η τέχνη δεν είναι απλώς και μόνον κάτι «υψηλό και ωραίο», αλλά δημιουργεί και θέσεις εργασίας.

ελc: Ακούω τελευταία ότι ο κόσμος στρέφεται προς τα ελληνικά έργα, από τη μια ως ενίσχυση, από την άλλη ως έχθρα πλέον προς το ξένο, το διαφορετικό. Η μη-ανοχή έφτασε λέτε και στον πολιτισμό;
Γ.Π.: Το πολιτισμικό αγαθό έχει να κάνει με το βίωμα και την καθημερινότητα του πολίτη. Οι συγκρούσεις έχουν πολιτισμικά γνωρίσματα – ρατσισμός, διαφορετικότητα… Στις πόλεις έχουν δημιουργηθεί γκέτο. Αφήσαμε τις πολιτιστικές αξίες στα άκρα, βλ. Άγιο Παντελεήμονα ή Πάτρα. Ανοίγεται λοιπόν ένα νέο πεδίο. Να φτιάξεις ένα δίκτυο διαμεσολάβησης για συμβίωση και διαφορετικότητα. Η παρέμβαση στον δημόσιο χώρο πρέπει να γίνει με διαφορετικό μοντέλο. Οι μετανάστες μπορούν να αξιοποιηθούν εντός πολιτιστικών παραγωγών σε περιοχές. Τα σχολεία των μεταναστών μπορούν επίσης να αξιοποιηθούν. Ναι, η κρίση επέφερε εθνικιστική αναδίπλωση και ρατσισμό. Ο ρόλος του πολιτισμού γίνεται λοιπόν κρίσιμος. Το να μιλάς μόνο πχ για τα ελγίνεια μάρμαρα αντανακλά παρωχημένες αντιλήψεις και παραμόρφωση της πραγματικότητας.

ελc: Πιστεύετε ότι η Ελλάδα είναι προσκολλημένη στην πολιτιστική κληρονομιά και μόνο, ή μήπως και δεν την αξιοποιεί καν σωστά;
Γ.Π.: Η χώρα μας σε μεγάλο βαθμό θεωρείται επίδειξη αρχαιότητας – ο βράχος της Ακρόπολης στην Αθήνα και τέλος. Εκεί έχει υπάρξει λανθασμένη πολιτιστική πολιτική. Οι πόλεις χρειάζεται να γίνουν άξονες σύγχρονου πολιτισμού. Να έχεις, πχ, πέντε γκρουπ τουριστικών περιηγήσεων που αφορούν την πόλη. Για παράδειγμα, στο Λονδίνο οργανώνονται βραδινές τουρ με θεματικές όπως Τσαρλς Ντίκενς ή και Τζακ ο Αντεροβγάλτης και με νέους ηθοποιούς στο ρόλο των ξεναγών. Κι εδώ δεν θα μπορούσαν να γίνουν δράσεις για πόλη λογοτεχνών; Ή για γκαλερί και σύγχρονες δραστηριότητες; Ή εξειδικευμένες δράσεις που τραβούν ειδικό κοινό, όπως το Βιομηχανικό Μουσείο Σύρου; Κάθε τόπος έχει το μοντέλο και την ιδιαιτερότητά του, εκεί φτιάχνεις άλλου τύπου δραστηριότητες. Για να γίνουν όλα αυτά όμως χρειάζεται οργανωμένη και τεκμηριωμένη συζήτηση, που προσδοκάμε να γίνει μέσω των ημερίδων που προαναφέρθηκαν («Πόλη και Πολιτισμός»).

ελc: Το Ενιαίο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Φόρουμ, στο οποίο αναφέρεστε στο πρόγραμμά σας, είναι πρότασή σας ή μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία στα σπάργανα;
Γ.Π.: Θέλουμε να επεξεργαστούμε σχετική πρόταση προς την Ευρωβουλή. Το ζητούν κι άλλα κόμματα, ιδίως σε αυτές τις περιόδους κρίσης και τριγμών στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Θα είναι μια ασπίδα προστασίας στο πισωγύρισμα που υπάρχει στην Ευρώπη και στην επέλαση στερεοτύπων που διχάζουν – βλέπε άλλωστε Ελλάδα και Γερμανία και οι συμβολισμοί που αναπαράγονται. Στην Ευρώπη έχουν μπει 27 χώρες και τώρα χρειάζεται πλέον εμβάθυνση κι όχι διεύρυνση.  Ένα κοινό φόρουμ θα είχε θετικό αποτέλεσμα για το πώς ξανασυζητάμε, όχι πλέον στη βάση βορράς-νότος, κέντρο-περιφέρεια, τεμπέληδες έλληνες-εργατικοί γερμανοί!

Περισσότερες πληροφορίες : www.dimokratikiaristera.gr