-37760.JPG)
Ασχολείστε με το σύγχρονο χορό αλλά και με το Capoeira. Πώς συνδυάζετε τις παραδοσιακές φόρμες του Capoeira με τις τεχνικές του σύγχρονου χορού;
Νομίζω ότι το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αυτού του συνδυασμού είναι η τεχνική που έχω αναπτύξει με ασκήσεις στο πάτωμα που λέγεται «Παίζοντας στα άκρα». Από το 1995, ασχολούμαι και δουλεύω εντατικά για να συνδυάσω το capoeira με το σύγχρονο χορό. Όμως το 2003 συνέβη κάτι καθοριστικό. Δούλευα σαν βοηθός χορογράφου σε ένα πρότζεκτ στη Βραζιλία για τέσσερις άνδρες χορευτές που γνώριζαν πολύ καλά την τέχνη του capoeira. Εκεί, εκτός του προκαθορισμένου ρόλου μου, είχα τη δυνατότητα να διερευνήσω και να δημιουργήσω νέες κινήσεις. Τότε δε φανταζόμουν ότι το αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς θα κατέληγε σ’αυτή την τεχνική χορού. Χρειάστηκε να πάρω τις αποστάσεις μου και να περάσει χρόνος για να συνειδητοποιήσω το πλούσιο υλικό που είχα στα χέρια μου, χάρη στο πρότζεκτ. Σήμερα, αισθάνομαι ότι αυτές οι διαφορετικές σωματικές τεχνικές έχουν συνυφανθεί. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: σε μια σούπα που έχει ανακατευτεί καλά, δεν μπορείς πλέον να ξεχωρίσεις τα υλικά της. Η ακριβής αναλογία των συστατικών δημιουργεί μια μοναδική και συγκεκριμένη γεύση που δύσκολα μπορεί να επαναληφθεί. Εν αντιθέσει, βλέπω πολλούς ανθρώπους που αναμειγνύουν διάφορες εμπειρίες τους, φτιάχνοντας κάτι σαν «σαλάτα», όπου όλα τα υλικά είναι εύκολα αναγνωρίσιμα. Μην παρεξηγηθώ: μου αρέσουν οι σαλάτες, όπως μου αρέσουν και οι σούπες. Θέλω όμως να διευκρινίσω ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να αντλήσεις υλικό από κάτι και να το διοχετεύσεις κάπου αλλού.
Κατά ποιον τρόπο, μπορεί η μέθοδο σας να βοηθήσει έναν χορευτή;
Η εμπειρία μού έχει αποδείξει ότι όσο πιο ευρείες είναι οι καταβολές ενός χορευτή, τόσο περισσότερες αποχρώσεις έχει στην τέχνη του. Επειδή, το capoeira είναι η πιο μακροχρόνια εμπειρία μου, ο τρόπος κίνησης μου διαφέρει ριζικά από αυτόν χορευτών με αμιγής χορευτική παιδεία. Θεωρώ δώρο που έχω αυτή τη διαφορετική οπτική στα πράγματα, είναι μια ποιότητα που με βοηθάει να αποφεύγω αποκρυσταλλομένες συνήθειες και εμπόδια που βάζει το μυαλό. Είμαι πραγματικά ευτυχής όποτε μου δίνεται η ευκαιρία να βοηθήσω κάποιον να αποβάλλει συνήθειες και περιορισμούς μιας ζωής με ομαλό τρόπο.
Τι ακριβώς είναι το Capoeira;
Είναι μια παλιά βραζιλιάνικη μορφή τέχνης με αφρικανικές ρίζες, που συνδέεται με την αποικιοκρατική περίοδο της Βραζιλίας, κυρίως με την περίοδο της δουλείας. Το Capoeira συνδυάζει πολλά στοιχεία: το ρυθμό, την πάλη, τη μουσική, την ποίηση, τη θεατρική έκφραση, το παιχνίδι κτλ. Όμως αυτό που κυρίως χαρακτηρίζει το capoeira είναι το στοιχείο της μάχης. Παρόλο που όλα τα στοιχεία που προανέφερα είναι σημαντικά, η μάχη είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό αυτού του χορού και γύρω από αυτό το στοιχείο κινούνται όλα τα υπόλοιπα. Για μένα, το πιο εντυπωσιακό στο capoeira έγκειται στο ότι εμπεριέχει τη θηλυκή πλευρά, παρόλο που είναι εμφανώς μια πολεμική τέχνη. Σε αντίθεση, όμως με άλλες πολεμικές τέχνες που είναι καθαρά ανδρικές και έχουν στόχο να νικήσουν τον αντίπαλο όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, στο capoeira μετράει κυρίως η τέχνη του παιχνιδιού. Αλλά και πέρα από αυτή την ψυχολογική προσέγγιση, οι κινήσεις στο capoeira γίνονται σε κυκλικές τροχιές, που επίσης συνθέτουν τον γυναικείο τρόπο έκφρασης.
Ονομάζετε το σεμινάριό σας «Παίζοντας στα άκρα».Τι ακριβώς περιλαμβάνει; Πόσο σημαντικό στη ζωή και στην τέχνη είναι να παίζει κανείς με τα άκρα;
Το «Παίζοντας στα άκρα» δεν είναι μόνο ένα workshop, όπου οι άνθρωποι έρχονται για να μάθουν μια νέα κίνηση. Ο ρόλος αυτός είναι σημαντικός, αν και υπάρχουν και άλλα επίπεδα που επιτρέπουν περισσότερη εμβάθυνση. Το πόσο μπορεί κανείς να εμβαθύνει εξαρτάται αποκλειστικά από την προσωπικό κινησιολογικό του κώδικα και την ωριμότητά του. Για μένα, το «Παίζοντας στα άκρα» είναι εμπειρία ζωής, καθώς έχουν πια εξαλειφθεί οι διαφορές ανάμεσα στο χορό σ’ ένα στούντιο και στη καθημερινή μου ζωή. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, με το «Παίζοντας στα άκρα» δε μοιράζομαι απλώς κάποια χορευτικά βήματα. Είναι μια βαθιά επικοινωνία με αυτό που εγώ θεωρώ την υψηλότερη τέχνη του να ζεις, ή απλώς να υπάρχεις.
Τι κάνει για εσάς ένα χορευτή καλό;
Καλός χορευτής είναι αυτός που τολμάει να ακολουθεί πάντα και άνευ όρων την πρωταρχική αιτία που τον οδήγησε στο χορό, χωρίς να επηρεάζεται από οποιεσδήποτε εξωτερικές πιέσεις.
Δουλεύετε όμως και με ανθρώπους που δεν είναι χορευτές, με μετανάστες, φυλακισμένους κτλ. Πώς ο χορός μπορεί να επιδράσει στη ζωή τους;
Ουσιαστικά, ο χορός μπορεί να επιδράσει ως καταλύτης στην προσωπική ολοκλήρωση. Αυτά τα “δύσκολα περιβάλλοντα” μπορεί να κρύβουν μια πολυπλοκότητα που εγώ δεν μπορώ πάντα να διαχειριστώ. Τότε, ο δικός μου ρόλος είναι απλός: δημιουργώ ένα ευχάριστο πλαίσιο, όπου οι άνθρωποι με φυσικό τρόπο αισθάνονται την υποχρέωση και την ευθύνη για τη συλλογική δημιουργική τέχνη της προσωπικής ολοκλήρωσης. Υπό αυτή τη συνθήκη δρω άμεσα, λαμβάνοντας υπόψη τι συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, χωρίς να ανησυχώ για τίποτα περισσότερο, παρόλο που αυτό που συμβαίνει μπορεί να πυροδοτήσει αλλαγές στη ζωή τους. Το αποτέλεσμα αυτής της εμπειρίας μπορεί να είναι μια ανεκτίμητη μεταμορφωτική εμπειρία, που πιθανόν να οδηγήσει σε αυτό που ονομάζουμε «ισορροπία μυαλού, σώματος και ψυχής».
Τελικά, υπάρχει σωστό και λάθος στην τέχνη;
Δεν ξέρω μέχρι να δω τι τελικά εκφράζει ένα έργο τέχνης. Η τέχνη δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από τη ζωή και η ζωή διαρκώς μεταλλάσσεται. Κάθε κατάσταση απαιτεί μια ευαισθητοποιημένη αντίληψη όλων των παραγόντων που εμπλέκονται σε ένα συγκεκριμένο γεγονός. Το να πω στείρα ότι κάτι είναι σωστό ή λάθος δε με αφορά.
Τι σας εμπνέει σε κάθε σας δουλειά;
Οτιδήποτε αξίζει να ερευνήσω και οτιδήποτε με κάνει να επαναπροσδιορίσω τους συνηθισμένους τρόπους που αντιλαμβάνομαι τη ζωή.
Πώς βλέπετε το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας και τον σύγχρονο ελληνικό χορό;
Είμαι πολύ περίεργος και ανυπομονώ να ζήσω αυτή την εμπειρία. Είναι η πρώτη φορά που συμμετέχω στο φεστιβάλ οπότε δεν μπορώ να πω πολλά. Επίσης είναι η πρώτη φορά που έρχομαι στην Ελλάδα, οπότε δεν είμαι εξοικειωμένος με την ελληνική σκηνή. Παρ’ όλα αυτά, ξέρω αρκετούς Έλληνες χορευτές στην Ευρώπη που είναι πολύ δυναμικοί. Είναι τόσο παθιασμένοι καλλιτέχνες που μου δίνουν την εντύπωση ότι η Ελλάδα αποτελεί γόνιμο έδαφος για την τέχνη.
Θέλετε να μας πείτε τα μελλοντικά σας σχέδια;
Είμαι δέκα χρόνια στην Ευρώπη και το εσωτερικό μου ρολόι χτυπάει. Νομίζω ότι είναι η ώρα να επιστρέψω επαγγελματικά στην πατρίδα μου, στη Βραζιλία. Θέλω να πιστεύω ότι αυτός ο κύκλος στην Γηραιά Ήπειρο με έχει κάνει ωριμότερο και σίγουρα θα συνεχίσω να δουλεύω και να διευρύνω τις επαγγελματικές μου δραστηριότητες στην Ευρώπη. Από την άλλη, νιώθω την ανάγκη να βρω τρόπους με τους οποίους θα μπορούσα να λειτουργήσω ως γέφυρα διαπολιτισμικής ανταλλαγής μεταξύ Ευρώπης και Νότιας Αμερικής, καθώς πιστεύω ότι και οι δύο πλευρές μπορούν να ωφεληθούν πραγματικά από μια τέτοια διαδικασία.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Κι εγώ.
