O τίτλος του θα μπορούσε να είναι «εκεί που η τέχνη συναντά το χρώμα του χρήματος», αφού πήρε τη θέση του κτιρίου που φιλοξενούσε κάποτε το Κέντρο Εμπορίου. Ο νέος εντυπωσιακός χώρος, ένα νέο μουσείο 10.500 τετραγωνικών μέτρων, το Bourse de Commerce-Pinault Collection, βρίσκεται στην καρδιά του Παρισιού και πρόκειται να φιλοξενήσει τη μεγάλη ιδιωτική συλλογή του δισεκατομμυριούχου Φρανσουά Πινό, ανοίγοντας επίσημα τις πόρτες του στις 22 Μαΐου.
To εντυπωσιακό στρογγυλό κτίριο χρονολογείται από τα μέσα του 18ου αιώνα, το 1767, όταν χτίστηκε για να αναλάβει τον ρόλο κέντρου εμπορίου σιτηρών της πόλης, γνωστό ως Halle au Blé. Η περίτεχνη διακοσμητική κολώνα που δεσπόζει στο εξωτερικό, προσαρτήθηκε τον 16ο αιώνα την εποχή της βασίλισσας Αικατερίνης των Μεδίκων και παραμένει σταθερή μέχρι σήμερα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του και ακόμη όταν η χρήση του κτηρίου παρέμενε ίδια, πολλές ήταν οι εξωτερικές τροποποιήσεις με πιο χαρακτηριστική εκείνη της προσθήκης του θεαματικού θόλου από μέταλλο και γυαλί το 1812.
Ο πολυεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Φρανσουά Πινό, CEO του Ομίλου Kering στον οποίο και ανήκουν διεθνείς πολυτελείς μάρκες, όπως η Gucci και η Saint Laurent μελετούσε εδώ και 20 περίπου χρόνια το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός Μουσείου για την προσωπική του συλλογή τέχνης και αρχικά έκανε πλάνα για ένα χώρο στα περίχωρα του Παρισιού. Όμως, οι γραφειοκρατικές καθυστερήσεις και οι πολεοδομικές απαιτήσεις τον οδήγησαν να εγκαταλείψει το έργο το 2005 στρέφοντας την προσοχή του στα δύο κτίρια της συλλογής του στη Βενετία, το Palazzo Grassi και το Punta della Dogana. Το 2015 όμως μια αναπάντεχη πρόταση του έγινε από τη δήμαρχο του Παρισιού Anne Hidalgo που του προσέφερε μια 50ετή μίσθωση του κτιρίου Bourse de Commerse. «Δεν δίστασα ούτε για ένα δευτερόλεπτο», θα αναφέρει. Η συλλογή του Πινό περιέχει περίπου 10.000 έργα 400 καλλιτεχνών, καθώς ο 84χρονος ιδρυτής της Kering ασχολείται με τον κόσμο και την αγορά της τέχνης εδώ και δεκαετίες.
Την ανακαίνιση και σχεδίαση του χώρου ο Πινό την ανέθεσε πριν από τρία χρόνια στον διάσημο Ιάπωνα αρχιτέκτονα Tadao Ando, βραβευμένο με το σπουδαιότερο βραβείο αρχιτεκτονικής Pritzker το 1995, ο οποίος και ολοκλήρωσε την αναδιαμόρφωση του χώρου με κόστος 195 εκατομμύρια δολάρια μετατρέποντάς τον σε ένα νέο μουσείο ορόσημο για τη σύγχρονη τέχνη.
Ακόμα και για πολλούς Παριζιάνους, το κτίριο και το εσωτερικό του κάλλος παρέμεναν άγνωστα για πολλά χρόνια. Η κεντρική αίθουσα πλάτους 70 μέτρων και ύψους 35 μέτρων με την εσωτερική σπειροειδή στοά της, στην οποία και εκτίθενται μια σειρά έργων ζωγραφικής του 19ου αιώνα, μια απόπειρα απεικόνισης του εμπορίου στις πέντε ηπείρους θα εντυπωσιάσει όπως άλλωστε και ο τρούλος της, σχεδόν τόσο μεγάλος όσο το Πάνθεον της Ρώμης που λίγοι μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει να θαυμάσουν.
Ενώ το έργο ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2017, το μουσείο αναμενόταν να ανοίξει τον Σεπτέμβριο του 2020 αλλά λόγω των έκτακτων συνθηκών της πανδημίας covid-19, η ημερομηνία έναρξης μεταφέρθηκε στον Ιανουάριο του 2021 με νέα καθυστέρηση. Ωστόσο τώρα με την απόφαση του Γάλλου Πρoέδρου Εμανουέλ Μακρόν για άνοιγμα των Μουσείων από τις 19 Μαΐου, το Bourse de Commerce θα καλωσορίσει επίσημα τους Παριζιάνους αλλά και τους διεθνείς επισκέπτες του αυτό το σαββατοκύριακο.
«Ξεκίνησε ως ένα όνειρο, ένα όνειρο που αρχικά φαινόταν ανέφικτο. Στη συνέχεια, αυτό το όνειρο έγινε φιλοδοξία και σήμερα η φιλοδοξία έχει γίνει πραγματικότητα. Εδώ και χρόνια, θέλω να δείξω τη συλλογή μου στο Παρίσι, την πόλη που αγαπώ», ανέφερε ο Πινό σε δήλωση του σε συνέντευξη Τύπου.
Η εναρκτήρια έκθεση του μουσείου, με τίτλο Ouverture, το εισαγωγικό συμφωνικό κομμάτι μιας όπερας, θα παρουσιάσει έργα από διάφορους διεθνείς καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένων των Kerry James Marshall, Marlene Dumas, Luc Tuymans και Cindy Sherman.
Στο εσωτερικό του κτιρίου ο Tadao Ando έχει διαμορφώσει έναν εντυπωσιακό κυκλικό εκθεσιακό χώρο ύψους 9 μέτρων που διατρέχεται από εσωτερικά παράθυρα στο πάνω μέρος σε απαλούς χρωματικούς τόνους του γκρι διατηρώντας έτσι τον ιστορικό χαρακτήρα του κτιρίου.
Δεσπόζουσα θέση στο κέντρο του χώρου έχει το έργο του διεθνούς καλλιτέχνη Urs Fischer με τίτλο Untitled (2011-2021), μια κέρινη σύνθεση εννέα γλυπτών ανάμεσά τους και αντίγραφο του έργου Rape of the Sabine Women του Giambologna, τα οποίο καθημερινά ανάβει με τα κεριά που είναι τοποθετημένα σε διάφορα σημεία του ώστε να λιώνει συμβολίζοντας τη ρευστότητα των πραγμάτων.
Ανεβαίνοντας τις σκάλες φτάνει κανείς στον πρώτο όροφο που φιλοξενείται η συλλογή φωτογραφιών της Cindy Sherman με 11 αντιπροσωπευτικές εικόνες από την έκθεση “Untitled Film Stills” (1977-1979), ενώ δίπλα βρίσκεται ένα τρίπτυχο του Richard Prince από τη σειρά “Untitled (Cowboy)” (2015-2016), η οποία και χρησιμοποιήθηκε σε διαφημιστική καμπάνια της δεκαετίας του 1960 μια διάσημη μάρκα τσιγάρων, προβάλλοντας τον εικονικό χαρακτήρα, την πεμπτουσία του «μεγάλου αμερικανικού ονείρου».
Ένα μεγάλο φωτογραφικό αφιέρωμα που ολοκληρώνεται με την παρουσίαση της Louise Lawler και της διαμαρτυρίας της κατά της περίφημης τροποποίησης Helms του 1987 σύμφωνα με την οποία απαγορευόταν ρητά στο Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) να παρέχει πρόληψη κατά του AIDS με το επιχείρημα ότι «προωθεί τις ομοφυλοφιλικές δραστηριότητες» και που είχε σχεδόν ομόφωνα εγκριθεί από τους γερουσιαστές των ΗΠΑ εκείνη την εποχή, συμπεριλαμβανομένου του σημερινού προέδρου Joe Biden.
Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης και πολλούς ακόμα καλλιτέχνες συμπεριλαμβανομένης της Marlene Dumas με μια σειρά από 36 κρανία, τη σειρά με τις αποσκευές του Bertrand Lavier, που προβάλλονται σε ξύλινες βιτρίνες του 19ου αιώνα.
Στο υπόγειο του κτιρίου που έχει κατάλληλα διαμορφωθεί, οι σκηνοθετημένες μουσικές και καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις των Pierre Huyghe και Tarek Atoui έχουν τοποθετηθεί δίπλα σε δύο τεράστια ψυγεία του 19ου αιώνα που βρέθηκαν κάτω από ένα σωρό ερείπια κατά τη διάρκεια των οικοδομικών εργασιών και έχουν πλέον αποκατασταθεί.
Η αρμονία ανάμεσα στην κληρονομιά του παρελθόντος και τον εκσυγχρονισμό εκφράζεται σε ολόκληρο το Μουσείο από το πιο μικρό ως το πιο μεγάλο. Εκτός από τους εκθεσιακούς χώρους, στον τρίτο όροφο του κτιρίου θα φιλοξενείται το εστιατόριο La Halle aux Grains με τον σεφ Michel Bras και τον γιο του Sebastien, στον τρίτο όροφο όπως και το καφέ που αποτίνουν και αυτά με τη σειρά τους φόρο τιμής στην προηγούμενη ζωή του κτηρίου ενσωματώνοντας συστατικά όπως δημητριακά, σπόρους και όσπρια στο μενού τους.
Ο Πινό μιλώντας στον Τύπο με αφορμή τα εγκαίνια του νέου Μουσείου περιέγραψε τη νέα αυτή καλλιτεχνική άφιξη ως «μανιφέστο των αξιών» που χρόνια υπερασπιζόταν, «δίψα για ελευθερία, εξολόθρευση της αδικίας, αποδοχή της διαφορετικότητας».
