Η έκθεση ”Akin”, αποτέλεσμα μιας πολυετούς φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των καλλιτέχνιδων Céline Condorelli και Angela Melitopoulos παρουσιάζεται από τις 5 Οκτωβρίου έως τις 20 Δεκεμβρίου στο TAVROS.
Σε ένα κείμενο για το περιοδικό Mousse, στο οποίο μιλάει για τους φιλικούς δεσμούς συγγένειας, με αφορμή την φιλία μεταξύ της Hannah Arendt και της Mary McCarthy, η Condorelli γράφει: «Η φιλία, όπως και η αλληλεγγύη, παρουσιάζεται εδώ ως μια ουσιαστικά πολιτική σχέση, σχέση πίστης και ευθύνης. Το να είσαι φίλος συνεπάγεται μια δέσμευση, μια απόφαση και περιλαμβάνει τις θέσεις που φέρει εγγενώς οποιαδήποτε δραστηριότητα στον πολιτισμό. Όσον αφορά την πρακτική μου, η φιλία σχετίζεται κυρίως με μια διαδικασία έργου: είναι ένας τρόπος κοινής εργασίας.»
Σε αυτό το πνεύμα γυναικείας φιλίας η Céline Condorelli και η Angela Melitopoulos έχουν συμμαχήσει καλλιτεχνικά μοιράζοντας μεταξύ τους την ερευνητική διαδικασία, τις σημειώσεις τους, ακόμα και την διδασκαλία. Οι κοινές τους αντιλήψεις και η δέσμευσή τους στην φιλική τους σχέση και συνεργασία, αλλά και οι γενναίες ακούραστες προσπάθειες τους να αναπαραστήσουν τη δομική πολυπλοκότητα του κόσμου στον οποίο ζούμε ήταν η κινητήρια δύναμη που οδήγησε στην τρέχουσα έκθεσή μας.
To ”Akin” επιβεβαιώνει ένα συνεργατικό ήθος που μοιράζονται και οι δύο καλλιτέχνιδες στις αντίστοιχες πρακτικές τους, επιτρέποντας συνέργειες με άλλες ακτιβίστριες, καλλιτέχνες και διανοούμενους/-νες, με ανθρώπους στο πεδίο και με συγγραφείς που μέσω των αναφορών τους αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης. Στο έργο τους οι δύο καλλιτέχνιδες συγκεντρώνουν επί ίσοις όροις όλες εκείνες τις προσωπικότητες με τις οποίες «σκέφτονται μαζί» ως μέρος της μακροχρόνιας έρευνάς τους: τους/τις Marija Gimbutas, David Graeber & David Wengrow, Kerstin Schroedinger, Nita Ferguson, Barbara Glowczewski, Diane Bell για να αναφέρουμε μόνο μερικούς και μερικές από αυτούς. Αυτοί οι συνομιλητές και οι συνομιλήτριες δημιουργούν έναν ποικιλόμορφο χάρτη εγκεφαλικών, εμπειρικών και διαισθητικών συστημάτων γνώσης.
Μέσα από τις ονειρικές καταστάσεις που δημιουργεί το έργο τους, αναδύεται ένας αστερισμός αλλό-κοσμων και από-κοσμων ιδεών. Πρόκειται για μια μορφή συλλογικής δημιουργίας κόσμων, που μας ωθεί να ξαναφανταστούμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε, σε μια προσπάθεια να «ξεκολλήσουμε». Για να ανταποκριθούν σε αυτή την πρόθεση, οι δύο καλλιτέχνιδες δανείζονται μια πληθώρα εργαλείων και στρατηγικών από ιθαγενείς πρακτικές και άλλες μορφές νοημοσύνης – στην περίπτωση της Melitopoulos από τους πολιτισμούς των Titjikala, Yuendumu και Lajamanu της Αυστραλίας και στην περίπτωση της Condorelli από την αρχαία τεχνολογία των κεφαλόποδων.
Όπως γράφει η Melitopoulos, «στο επίκεντρο της έρευνάς μου που σχετίζεται με τις αναθεωρήσεις της θέασης του τοπίου και της ιστορίας της γνώσης μας, οι πολιτισμικές μορφές της τελετουργικής κοσμολογίας των αυτόχθονων στην Αυστραλία αναδύονται ως ένας ορίζοντας, δηλαδή ως θέαση και ως όριο. Είναι πάνω από 40.000 ετών. Σε αντίθεση με τις ομογενοποιημένες ηγεμονικές (αποικιακές) τεχνολογίες και τρόπους παραγωγής, είναι πολυδιάστατες, πολύπλοκες και παραμένουν μια ανοιχτή διαδικασία. Απαιτούν έναν τρόπο σκέψης περί της σχετικότητας του χώρου, τον οποίο, σύμφωνα με τον αστροφυσικό Arturo Escobar, «δεν πρέπει να τον σκεφτόμαστε υπό την αντίληψη ενός καθολικού σύμπαντος, αλλά μέσω πολλών ταυτόχρονων συμπάντων που δύνανται να διασυνδεθούν.»
Είναι αυτή η πρόθεση να διατηρήσουν την προοπτική της θέασης και του ορίου, και την αντίληψη όχι ενός αλλά πλήθους συμπάντων, που επιτρέπει και στις δύο καλλιτέχνιδες να συνδέονται και ταυτόχρονα να περιέχουν με γενναιοδωρία και ευγνωμοσύνη το έργο και τις ιδέες η μία της άλλης. Στο ”Akin”, δεν είναι ποτέ ξεκάθαρο ποιας το έργο περιλαμβάνει της άλλης, με μια διαρκή αλληλεπίδραση της κλίμακας, των χρονικών πλαισίων, των τοπίων και του δέρματος που πότε τα βλέπουμε από πολύ κοντά και πότε απομακρύνονται σε γενικό πλάνο. Μέσα από το έργο τους προτείνουν μια μορφή αποεδαφικοποίησης που μας παρασέρνει έξω από τη ζώνη ασφαλείας μας και μας προτρέπει να εφεύρουμε μια νέα αντίληψη για τον κόσμο. Η Barbara Glowczewski, στην σειρά αφηγήσεων της Melitopoulos και της Schroedinger Learning to Speak with Earth, μας διηγείται πως πρέπει να «μάθουμε ξανά πώς να γίνουμε γη, βροχή, γλυκοπατάτα και αστέρια.»
Η Condorelli με τον ίδιο τρόπο μας προσκαλεί να καταλύσουμε τις διακρίσεις μεταξύ περιεχομένου και αντικειμένου, υποκειμένου και αντικειμένου προς την κατεύθυνση πιο ρευστών ταυτίσεων. Προτείνει πώς η μεταμόρφωση ενός χταποδιού, που παρακολουθούμε στο έργο της, προκειμένου να γίνει μέρος του περιβάλλοντός του (κοράλι ή σπήλαιο) μπορεί να γίνει μια υπόμνηση για να αναπροσαρμοστούμε και να ξανασκεφτούμε τη δική μας απομάκρυνση και τον χωρισμό μας από τον υπόλοιπο κόσμο μας.
Οι τεχνολογίες αναπαράστασης αποτελούν το κεντρικό ζήτημα για την σκέψη της Céline Condorelli. Η πρακτική της πρόσφατα επικεντρώθηκε στην έρευνα για το χρώμα και τη διαδικασία της απεικόνισής του. Αυτή η έρευνα αντικατοπτρίζει το αναζωπυρούμενο ενδιαφέρον για την αρχαία τεχνολογία του δέρματος των κεφαλόποδων και τη θαυματουργή τους ικανότητα να αλλάζουν τον χρωματισμό του δέρματός τους – όπου το παραγόμενο χρώμα αποτελεί μέρος μιας διαδικασίας καμουφλάζ ή της κατάστασης του ονείρου ή είναι μια μορφή συναισθηματικής έκφρασης: για τα κεφαλόποδα, το χρώμα είναι μια πραγματική κατάσταση ύπαρξης.
Στην προσπάθειά της να φανταστεί και να προσομοιώσει πώς τα κεφαλόποδα δημιουργούν χρώμα, η Condorelli πειραματίστηκε με τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, παράγοντας εκτυπώσεις μεγάλης κλίμακας ως χρωματικά πεδία τα οποία γίνονται περιβάλλοντα που καλύπτουν τα πάντα σε ένα εν εξελίξει έργο με τίτλο Thinking through Skin. Το Akin περιλαμβάνει αυτές τις εκτυπώσεις ως υφασμάτινες τέντες και εικόνες που εντίθενται στους τοίχους του χώρου. Αυτές οι μεγεθυσμένες επιφάνειες δέρματος, που παίζουν με την απόσταση και την εγγύτητα, το απεριόριστο και το όριο, την οικειότητα και το ανοίκειο, γίνονται το επιφανειακό δέρμα της χωρικής παρέμβασης της Condorelli. Η καλλιτέχνης έχει συμπεριλάβει επίσης δύο διοράματα (μικρής κλίμακας τρισδιάστατα καρέ θέασης) που συνοψίζουν την κλίμακα και το σύστημα της παραγωγής χρώματος. Αυτά λειτουργούν σχεδόν ως αναφορές και σημειώσεις που υπογραμμίζουν τη διαδικασία της σκέψης της Condorelli, περιλαμβάνοντας για άλλη μια φορά κι άλλους καλλιτέχνες και ανώνυμους συντελεστές στη συζήτηση. Τα αντικείμενα που εκτίθενται κυμαίνονται από ένα μπλοκ από μάρμαρο Τήνου, ένα ζευγάρι γυαλιά χιονιού των Inuit και ένα δόντι καρχαρία από την προσωπική συλλογή της Condorelli, καθώς και τον κατάλογο «έρευνας και επεξεργασίας» της συναδέλφου καλλιτέχνη Irene Kopelman. Καθένα από αυτά τα αντικείμενα υποδηλώνει την έρευνά της στις τεχνολογίες όρασης, την βαθιά χρονικότητα της γεωλογίας και την αντίληψη του χρώματος ως δέρματος και επιφάνειας της γης.
Η επιφάνεια της Γης ως ένα «τοπίο που μιλάει» είναι κεντρικό ζήτημα στην ταινία της Angela Melitopoulos, Matri Linear B (Μέρος 2: Surfacing Earth), που αποτελεί μέρος του Akin. Αυτό το έργο, εγκατάσταση βίντεο-δοκιμίου από το 2021, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης οπτικοακουστικής έρευνας που εξερευνά διαφορετικά τοπία στη Γη: την Κάτω Αυστρία στην Ευρώπη (μέρος 1: Αναθεωρήσεις), τα υψίπεδα Zomia στη Νοτιοανατολική Ασία, την Άνω Βαυαρία στην Ευρώπη (και τα δύο έργα σε εξέλιξη) και (όσον αφορά την ταινία που προβάλλεται στην έκθεση) τη Βόρεια Επικράτεια της Αυστραλίας. Το Matri Linear B διερευνά τη μεθοδολογία θέασης, αναπαράστασης και χαρτογράφησης τοπίων ως διαδικασία κοινωνικής οργάνωσης. Το Surfacing Earth ξεκινά με μια αφήγηση για την ύφανση ως μια μορφή σύνδεσης μεταξύ των ιθαγενών κοινοτήτων στην Αυστραλία, οδηγώντας μας καταληκτικά σε ένα ύπουλα πολύπλοκο πλέγμα συσχετισμών. Η δικάναλη εγκατάσταση δημιουργεί διασυνδέσεις μεταξύ της επιθετικής εκποίησης γης των αυτόχθονων πληθυσμών λόγω αποικιοκρατικών πρακτικών και των επακόλουθων πληγμάτων, πυρκαγιών και κλιματικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, ολέθριων κρατικών παρεμβάσεων και άλλων μορφών νεκροπολιτικής.
Η ύφανση ως πρακτική, που απηχείται από τις μπερδεμένες κινηματογραφικές αφηγήσεις, είναι ένας ουσιαστικός τρόπος αφήγησης και μετάδοσης γνώσης, ενδεικτικός αυτού που περιγράφεται από την Barbara Glowczewski ως «κοσμοπολιτικό όραμα»,[6] μια πράξη ανυπακοής, μέρος των αντιαποικιακών αγώνων. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τους πίνακες των Αβορίγινων, της Nita Ferguson, που δείχνουν χαρτογραφίες από την οπτική γωνία ενός πτηνού με σχηματικά αποτυπώματα στην επιφάνεια της γης τους, που αποτελούνται από γραμμές. Οι πρακτικές ζωγραφικής των Αβορίγινων περιλαμβάνουν τοτεμικά ίχνη μυθικών τοποθεσιών και καταγράφουν ζώα, πηγάδια νερού, φυτά και τόπους τελετουργίας, τα οποία υπήρξαν δυσανάγνωστα για το αποικιακό μάτι. Στους πίνακες της Nita Ferguson η γη θεωρείται τόσο ως ιστορική αφήγηση όσο και ως διαστρωμάτωση. Τα τοπία, στο έργο της Melitopoulos, συνδέονται άρρηκτα με τις μεθόδους θέασής τους, μέσω στρατηγικών επεξεργασίας, αρχειακής τεκμηρίωσης, πανοραμικών όψεων, οικείων κοντινών λήψεων και μέσα από το αυτοκίνητο που διασχίζει το τοπίο. Το κόκκινο χρώμα της φτέρης της Αυστραλιανής Ενδοχώρας απλώνεται απεριόριστα και καταφέρνει να περικλείει όλες τις οπτικές γωνίες ταυτόχρονα: πρώτο πλάνο, φόντο, γενικό πλάνο και ορίζοντα. Η Melitopoulos παραθέτει τον κοινωνιολόγο Gabriel Tarde, ο οποίος ισχυρίζεται ότι «μια πρόταση περιέχει περισσότερη λογική από μια θεωρία.»[7] Έτσι, η πανοραμική ψευδαίσθηση είναι λιγότερο λογική από τη λογική της λεπτομέρειας, ή το αντίστροφο, η λογική της λεπτομέρειας εξηγεί περισσότερα από την πανοραμική ψευδαίσθηση.
Η Melitopoulos επινόησε τον όρο «σινε(σω)ματικό» για να συμπεριλάβει την διευρυμένη κινηματογραφική πρακτική της που συνδέει διακριτικά και αφοπλιστικά το πανοραμικό με το μικροσκοπικό για να φωτίσει το πώς ζούμε μέσα απ’ τις εικόνες. Η Condorelli, παράλληλα, αποκαλύπτει όλες τις «αόρατες» δομές που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την παραγωγή και την προβολή έργων τέχνης. Στο Akin, η Condorelli και η Melitopoulos, για μια σύντομη χρονική περίοδο, μας προσκαλούν να δώσουμε την προσοχή μας στα περίπλοκα πλαίσια που περιέχουν τη ζωή μας και να γίνουμε μέρος της συνομιλίας τους, να σκεφτούμε μαζί τους. Το Akin μας δίνει το χρόνο και τον χώρο για έναν γενναίο κριτικό στοχασμό, για να αναρωτηθούμε για την εξελικτική και τεχνολογική ιστορία μας, ενώ ταυτόχρονα μας προσκαλεί να αναδιαμορφώσουμε με τόλμη τη μελλοντική μας σχέση με τον κόσμο. Και οι δύο καλλιτέχνιδες, μέσα από τις δικές τους ξεχωριστές πρακτικές, αλλά και με την ασυνήθιστη συγγένειά τους, μας ζητούν να συντονιστούμε ξανά με μυθολογικούς, αρχαίους κόσμους, να κατανοήσουμε το μοριακό και το απέραντο ως μια μοναδική επικράτεια και να μάθουμε από την μεταμόρφωση του αστραφτερού δέρματος ενός ονειροπόλου κεφαλόποδου. Αχ, τι όμορφα που είναι.
ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ AKIN ΣΤΟ TAVROS
Ο TAVROS διοργανώνει ένα δημόσιο πρόγραμμα παράλληλα με την έκθεση Akin, που περιλαμβάνει δύο προβολές, συζητήσεις και ξεναγήσεις στην έκθεση στα αραβικά, αλβανικά, ελληνικά και στην ελληνική νοηματική.
Όλ@ είναι ευπρόσδεκτ@. Δε χρειάζεται να κάνετε κράτηση!
Πρόγραμμα
Σάββατο 21 Οκτωβρίου, 12:00 Ξενάγηση έκθεσης στα ελληνικά με την Μαντώ Ψαρέλλη
Τετάρτη 8 Νοεμβρίου, 20:30 Προβολή ταινίας Infractions, Rachel O’Reilly, 2019, 60 λεπτά
Σάββατο 11 Νοεμβρίου, 12:00 Ξενάγηση έκθεσης στα αραβικά με Melissa Network
Wednesday 22 Νοεμβρίου, 20:30 Προβολή ταινίας Digger, Georgis Grigorakis, 2020, 101 λεπτά
Σάββατο 25 Νοεμβρίου, 12:00 Ξενάγηση έκθεσης στα ελληνικά με την Ειρήνη Φουντεδάκη και στην ελληνική νοηματική με liminal
Σάββατο 2 Δεκεμβρίου, 12:00 Ξενάγηση έκθεσης στα ελληνικά με την Μαρία-Θάλεια Καρρά
Σάββατο 16 Δεκεμβρίου, 12:00 Ξενάγηση έκθεσης στα αλβανικά με την Πάτι Βαρδάμη
