53ο ΦΚΘ: Οι πρώτες εντυπώσεις

Τα πρώτα μηνύματα από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης πέφτουν γύρω στα τέλη Σεπτέμβρη, σαν τις πρώτες ψιχάλες. Μέχρι τον Νοέμβριο μεσολαβεί μια τακτική τροφοδοσία πληροφοριών σαν παζλ που λίγο λίγο συμπληρώνεται. Είναι λοιπόν πλέον αρχές Νοέμβρη, με ζέστη, λαμπερό ήλιο και τραπεζάκια έξω. Οι καλεσμένοι από το εξωτερικό απορούν με τον κόσμο που φαίνεται να το διασκεδάζει και δεν ταιριάζει με το αναμενόμενο εξαθλιωμένο προφίλ. Για τους πιο παλιούς, εγχώριους θαμώνες του Φεστιβάλ πάντως η κρίση είναι εμφανής: Η πόλη δεν περιστρέφεται πια τόσο γύρω από το φεστιβάλ, κάποιοι μάλιστα δεν ήξεραν ότι ξεκίνησε. Δεν είδα τόσα μπάνερς, αφίσες, flyers, σε ένα εστιατόριο μάλιστα μόστραρε μια αφίσα του περσινού φεστιβάλ. Οι αίθουσες είναι ως επί το πλείστον γεμάτες, χωρίς πάντως το σύνηθες στρες του «sold out» από την προηγούμενη μέρα: Τελικά έστω τελευταία στιγμή συνήθως βρίσκεις θέση. Αλλά και οι επισκέπτες εκτός Θεσσαλονίκης είναι λιγότεροι και μένουν λιγότερο.

Η έναρξη έγινε σ’ ένα όχι κατάμεστο, αλλά γεμάτο πάντως Ολύμπιον, με swing ρυθμούς (το θεωρώ ένδειξη καλής εμπειρίας από τα περσινά πάρτι στην Αποθήκη). Ίσως επαναλαμβάνομαι αν ξαναπώ πόσο χαίρομαι που το φεστιβάλ γύρισε σε πιο ανθρώπινες διαστάσεις και σε μια λιτότητα που είναι μεν σημείο των καιρών, αλλά έχει να κάνει και με το ύφος του Φεστιβάλ και την προσωπικότητα του διευθυντή του. Ο κ. Εϊπίδης – τον οποίο ταλαιπωρεί ακόμα μια ίωση κι έτσι ήταν γενικά πιο μετρημένες οι εμφανίσεις του -, έκανε τον χαιρετισμό του, με το στυλ που τον διακρίνει: Λίγα και ειλικρινή λόγια. Αντιθέτως ο χαιρετισμός του δημάρχου και προέδρου του Φεστιβάλ, κ. Μπουτάρη ήταν πιο μαξιμαλιστικός και προκάλεσε κάποια διακριτικά σχόλια στην αίθουσα, ειδικά όταν μίλησε για τη στήριξη του δήμου, τον στόχο αυτονομίας του Φεστιβάλ και τη σύνδεσή του με δημιουργία θέσεων εργασίας.

Η ταινία της έναρξης, Holy motors του Leos Carax είναι απλά … απερίγραπτη! Οι ρόλοι, οι δρόμοι και τα όνειρα της ζωής μας με φόντο ένα σουρεαλιστικό Παρίσι: Ευφυής σκηνοθεσία, εκπληκτική μουσική και ένας πρωταγωνιστής- χαμαιλέοντας. Μην τη χάσετε όταν σε λίγο καιρό βγει στις αίθουσες.

Από τα αφιερώματα σε δημιουργούς, εκτός από τον γνωστό και αγαπημένο Aki Kaurismaki, αγάπησα τις ταινίες του γερμανού Andreas Dresen, με την τόσο ανθρώπινη, τρυφερή αλλά και σαρκαστική ματιά τους. Ωραίο επίσης είναι να ξαναβλέπεις τις ταινίες του ιρανού Bahman Ghobadi, τα «Μεθυσμένα άλογα» ή τις «Γάτες της Περσίας», μια περιήγηση στη underground μουσική σκηνή της Τεχεράνης και την ασφυκτική ζωή των νέων ανθρώπων υπό το καθεστώς.

Στο πλαίσιο των βραβείων Lux του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για τα δικαιώματα και την αλληλεγγύη, προβλήθηκε το «Ταμπού/Σαν σε όνειρο», για κάποιους η καλύτερη ταινία του φεστιβάλ, αν και δεν μπορώ να πω ότι με κέρδισε. «Τ’ όνομά μου είναι Λι» είναι άλλη μια lux ταινία για τη φιλία μιας κινέζας εργάτριας στην Ιταλία και ενός ηλικιωμένου ψαρά που σκαρώνει στιχάκια, αλλά κυρίως ένα σχόλιο για το σύγχρονο δουλεμπόριο, τη συμβίωση, την εκμετάλλευση.

Πρεμιέρα στο Φεστιβάλ παρουσία του σκηνοθέτη έκανε και άλλη μια πολυσυζητημένη ταινία, το Capital του Κώστα Γαβρά. Μια πολύ καλή παραγωγή βασισμένη στο βιβλίο του Stéphane Osmont για τη ραγδαία άνοδο του αδίστακτου Μαρκ Τουρνέιγ. Μια καταγραφή, ουσιαστικά, του ρόλου των τραπεζιτών και των παιχνιδιών του χρήματος. Τα δις χόρευαν μπροστά στα μάτια μας, και όλοι απόρησαν όταν ο κ. Γαβράς μας είπε ότι ένας τραπεζίτης που είδε το σενάριο τον συμβούλεψε να αυξήσει τα ποσά.

Ενδιαφέρουσα η «Νύχτα σιωπής», τουρκική ταινία του Reis Celik που μιλά για τους επιβεβλημένους γάμους ανήλικων κοριτσιών με μια όμως διαφορετική οπτική από την αναμενόμενη. Στις ειδικές προβολές, ταινίες όπως την τσεχική κομεντί «Αγία Τετράς» του Jan Hrebejk, θα μπορούσαμε να την είχαμε δει σε dvd, ενώ η ψυχεδελική «Κλειδαρότρυπα» του καναδού Guy Maddin, διεκδικεί όπως άκουσα το… χρυσό βατόμουρο.

Το πιο σημαντικό γεγονός θεωρώ ότι είναι η ίδρυση της Ταινιοθήκης που θα στεγάζεται στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Την εγκαινίασε ο κ. Εϊπίδης, δικαίως περήφανος και συγκινημένος μετά από προσπάθειες χρόνων και μάλιστα χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Ένα αρχείο 700 τίτλων που διαρκώς θα εμπλουτίζεται και η αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος, όπου θα πραγματοποιούνται προβολές, αφιερώματα και εκδηλώσεις. Το πρόγραμμα για το επόμενο δίμηνο περιλαμβάνει κινηματογράφο και ζωγραφική, ιταλικό νεορεαλισμό, γαλλικό, πολωνικό και κλασικό ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Τα εισιτήρια θα κοστίζουν 4 ευρώ, και 3 για τα μέλη (η κάρτα μέλους στοιχίζει 1 ευρώ). Σε μια πόλη, που παρά την παράδοση των Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Ντοκιμαντέρ, διαθέτει ελάχιστες αίθουσες ποιοτικών επιλογών, η δημιουργία της Ταινιοθήκης σίγουρα συμβάλει στην παιδεία και την καλλιέργεια – τη σανίδα σωτηρίας μας, δηλαδή.

Κάποιες μικρές οργανωτικές αδυναμίες, όπως η καθυστέρηση διανομής του έντυπου ενημερωτικού υλικού, μου έκαναν μεν εντύπωση, δεν μπορώ όμως να σταθώ εκεί: Σε τέτοιους καιρούς, ένα διεθνές φεστιβάλ 150 ταινιών με πρεμιέρες, δυνατές παρουσίες, άποψη, παράλληλες εκδηλώσεις και εκθέσεις, βλέμμα στην αγορά και την παραγωγή, είναι σχεδόν άθλος και νιώθει κανείς ότι θέλει να ανταποδώσει και να το στηρίξει με την παρουσία και την καλή του διάθεση.

Το σημαντικότερο όμως κεφάλαιο του Φεστιβάλ είναι οι άνθρωποί του. Νέοι άνθρωποι που κάνουν τη δουλειά τους με αγάπη και κέφι, σε όλα τα επίπεδα: Από το γραφείο τύπου και τη φιλοξενία μέχρι τους εκδότες ή ελεγκτές εισιτηρίων, τους οδηγούς, τους μεταφραστές, και βεβαίως τους εθελοντές. Είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν, να δώσουν πληροφορίες, να συζητήσουν για τις ταινίες και έχουν μια γνησιότητα και αμεσότητα που δεν τη συναντάς εύκολα σε άλλες ελληνικές διοργανώσεις. Χωρίς αυτούς, όσες ταινίες και να είχε το Φεστιβάλ, θα ήταν φτωχό.

Τους ευχαριστούμε όλους.