Tο Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει, για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, τη μοναδική στο είδος της συλλογής κεραμικών του Γιάννου Θ. Ιωαννίδη και την επισταμένη έρευνα του για το εργοστάσιο κεραμικών της Ρόδου ICARO – ΙΚΑΡΟΣ.
Η εταιρεία ICARO ιδρύθηκε από τους Ιταλούς την 19η Δεκεμβρίου 1928, στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου σχεδίου για την εκβιομηχάνιση και την ανάπτυξη της Δωδεκανήσου. Σκοπός της ήταν η κατασκευή καλλιτεχνικών κεραμικών, και πιο συγκεκριμένα αντιγράφων των περιζήτητων κεραμικών Ιζνίκ, τα οποία υπήρχαν σε μεγάλες ποσότητες στα αρχοντικά της Λίνδου, σε βαθμό που μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα θεωρούνταν προϊόντα της ροδιακής κεραμικής τέχνης.
Η παραγωγή κεραμικών της εταιρίας ICARO ακμάζει τη δεκαετία 1930-40 και κατορθώνει να επιβιώσει την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα και την αποχώρηση των Ιταλών, η εταιρία πωλείται στον ρόδιο επιχειρηματία Κωνσταντίνο Δ. Χατζηκωνσταντή. Ο νέος ιδιοκτήτης εκμεταλλεύεται την αύξηση του τουρισμού και την ανάπτυξη του νησιού δημιουργώντας, υπό την επωνυμία ΙΚΑΡΟΣ, το δεύτερο μεγαλύτερο εργοστάσιο κεραμικών στην Ελλάδα μετά τον ΚΕΡΑΜΕΙΚΟ στην Αθήνα. Στα 40 χρόνια της ελληνικής περιόδου που λειτούργησε το εργοστάσιο (1948-88) περίπου 400-500 Ρόδιοι, κυρίως νέα παιδιά, θα δουλέψουν στο σχέδιο, στο χρώμα, ή σε κάποια άλλη φάση της παραγωγικής διαδικασίας. Η παραγωγή καλλιτεχνικών κεραμικών γίνεται από τις βασικές δραστηριότητες στο νησί. Ο ΙΚΑΡΟΣ γίνεται σημείο αναφοράς στη συνείδηση των κατοίκων της Δωδεκανήσου, ενώ το εργοστάσιο θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος της ζωής του Χατζηκωσταντή σε ατύχημα το 1987, οπότε και η εταιρία θα διακόψει οριστικά τη λειτουργία της (1988).
Η βιομηχανία καλλιτεχνικών κεραμικών ΙΚΑΡΟΣ αποτέλεσε έναν σημαντικό πυλώνα για την οικονομία της Ρόδου, τόσο κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας, όσο και μετά την ενσωμάτωση του νησιού με την Ελλάδα. Παρέμεινε σε συνεχή λειτουργία για σχεδόν 60 έτη, παράγοντας μια τεράστια ποικιλία κεραμικών προϊόντων, όπως διακοσμητικά πιάτα, βάζα, κανάτια, σερβίτσια, αγαλματίδια, γυναικείες φιγούρες με παραδοσιακές φορεσιές, ζωόμορφα μπιμπελό κ.ά.
Συνδέθηκε στενά με την τοπική κοινωνία, μέσω της απορρόφησης σημαντικού εργατικού δυναμικού, αλλά και μέσω της παραγωγής προϊόντων, τα οποία αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα.
Η έκθεση ICARO – ΙΚΑΡΟΣ περιλαμβάνει κεραμικά και αδημοσίευτο αρχειακό υλικό που διατρέχουν όλη την περίοδο λειτουργίας του εργοστασίου. Αποτελεί την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια να αναδειχθεί η συνολική ιστορία του ΙΚΑΡΟΥ, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το νησί της Ρόδου. H έκθεση επίσης έρχεται σε διάλογο με την έκθεση «Η Μαγεία των κεραμικών Ιζνίκ», που λαμβάνει χώρα την ίδια χρονική περίοδο στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης (Αγίων Ασωμάτων 22 & Διπύλου 12).
Μία Απάντηση
Εκφράζω τα θερμά συγχαρητήριά μου στον κ. Γιάννο Ιωαννίδη για την κοπιώδη πολυετή προσπάθειά του καθώς και για το εντυπωσιακό αποτέλεσμα αυτής, προκειμένου να αναδειχθεί και να παρουσιασθεί στο ευρύ κοινό, έστω και μετά “το θάνατό του”, το εργοστάσιο κεραμικών της Ρόδου ICARO- ΙΚΑΡΟΣ !! Χάριν εις την πρωτοβουλία του αυτή, η οποία συμπληρώνεται από το θαυμάσιο σχετικό λεύκωμα, θα παραμείνει διαχρονικά γνωστή η αξιολογότατη συνεισφορά όλων όσων συνετέλεσαν στην πολυετή λειτουργία του εργοστασίου, η μοίρα του οποίου-δυστυχώς- υπήρξε τόσο άδοξη !! Ευχή μου, “το έργο” του κ. Ιωαννίδη να βρίσκει ανάλογους μιμητές, προς διατήρηση/ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας !!