Έχει σχεδόν 40 βαθμούς θερμοκρασία όταν φτάνω στο Χιλιομόδι, τον τόπο που διάλεξε o Κωνσταντίνος Ντέλλας για τις πρόβες της Αντιγόνης που θα παρουσιάσει στο Μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου στις 20 και 21 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Με υποδέχεται στο σπίτι, στο οποίο κατοικούν όλοι μαζί, σκηνοθέτης, ηθοποιοί και συντελεστές και δεν μπορεί παρά η πρώτη μου ερώτηση να αφορά τη συγκατοίκησή τους.
«Οι ηθοποιοί έχουν ταλαιπωρηθεί πολύ και υποκλίνομαι στο ότι πίστεψαν σε αυτή την ιδέα»
«Αυτό που κατάλαβα είναι πως κάθε άνθρωπος θέλει το χρόνο του σε όλα», μου λέει ο Κωνσταντίνος Ντέλλας. «Πιστεύω ότι είναι πολύ δύσκολο να ζήσεις για αρκετό καιρό με άλλους ανθρώπους, άγνωστους στην ουσία με τους οποίους όμως δουλεύεις μαζί σχεδόν όλη μέρα. Εδώ ο καθένας από εμάς έχει ξεπεράσει τα όριά του, είμαστε μαζί όλη την ημέρα, δουλεύουμε, ζούμε, καθημερινά αλλάζουν τα πράγματα γύρω μας και εμείς μαζί με αυτά. Ξεκινήσαμε κάνοντας πρόβες στου Φιλοπάππου με τις δυσκολίες ενός εξωτερικού χώρου. Οι κηπουροί πότιζαν, ήμασταν μέσα στον ήλιο, σε κάποια μέρη περνούσε κόσμος, αλλού δεν μπορούσαμε να κάνουμε πρόβα, ήταν μια ταλαιπωρία αλλά και ένας τρόπος να συνδεθούμε με τον τόπο, το εξωτερικό τοπίο. Το ίδιο κάνουμε και εδώ, κάνουμε πρόβες στο χώρο που περιβάλλει ένα στάβλο. Οι ηθοποιοί έχουν ταλαιπωρηθεί πολύ μέσα σε αυτό και υποκλίνομαι στο ότι πίστεψαν σε αυτή την ιδέα, άφησαν πίσω τους τη ζωή τους, ο Θανάσης και η Μαρία το παιδί τους που είναι σχεδόν μωρό, όλοι άφησαν τις συνήθειές τους και βρίσκονται εδώ. Αυτά γίνονται σπάνια, πρέπει να έχεις παραγωγή και οργάνωση πολύ σοβαρή για να στηριχτεί ένα τέτοιο εγχείρημα με όλο το ρίσκο που εμπεριέχει».
Αυτή τη σύνδεση με τον τόπο την έχεις επιδιώξει και με το Μικρό θέατρο της Επιδαύρου;
Εκεί πηγαίνω από την άνοιξη, θέλω να βλέπω τις αλλαγές στο τοπίο, γιατί πολλές φορές κάνουμε μια παράσταση και αγνοούμε το πριν και το μετά του χώρου και του τόπου. Η Αντιγόνη που ετοιμάζω συμβαίνει σε ένα φυσικό τοπίο, σε μια ανοιξιάτικη μέρα, σε έναν αγρό από λεβάντες.
«Όλη η δουλειά μας γίνεται για να καταλάβεις τη ρωγμή»
Με ενδιαφέρει και ο τόπος αλλά και οι άνθρωποι που ζουν γύρω από αυτόν. Έτσι ξεκίνησε και μια πολύ ενδιαφέρουσα περιπέτεια με συνοδοιπόρους μαθητές από το Γυμνάσιο Λυγουριού του Δήμου Επιδαύρου και μέλη του ΚΑΠΗ του Δήμου Επιδαύρου. Συναντιόμαστε κάθε δεκαπέντε μέρες, διαβάζουμε μαζί το κείμενο και μιλά μέσα από τη δική του πραγματικότητα ο καθένας γι’ αυτό. Θα πάρουν μέρος στην παράσταση, δεν ήθελα απλώς να υπάρχουν επάνω στη σκηνή σαν κομπάρσοι. Άλλωστε αυτοί είναι οι άνθρωποι που θα συνεχίσουν να είναι εκεί, στην Επίδαυρο, να δουλεύουν, να μαθαίνουν να καλλιεργούν τη γη τους να έχουν μια μοναδική σχέση μαζί της. Ήθελα πολύ να ανοίξει η γεωγραφία της παράστασης με όση δυσκολία και αν υπάρχει. Το σκεπτικό αυτό ακολουθεί η σκηνογραφική, φωτιστική και ενδυματολογική γραμμή της παράστασης, δημιουργώντας μια απόλυτα ενταγμένη στον φυσικό χώρο πραγματικότητα χωρίς αιχμηρές παρεμβάσεις. Γι’ αυτό και στο «νέο τόπο» που δημιουργούμε, ο ήχος που θέλω να ακούγεται είναι από τέσσερις απόφοιτους του Μουσικού Σχολείου Πτολεμαΐδας με τρία χάλκινα όργανα και ένα κρουστό, αυτοί θα είναι οι φορείς του ήχου της παράστασης.
Μιλώντας για τα φυσικά στοιχεία που σας περιβάλλουν τι είναι αυτό το οποίο σε έχει απασχολήσει περισσότερο;
Όταν κάναμε πρόβες στου Φιλοπάππου διάβαζα Πικιώνη και μου εντυπώθηκε και με απασχολεί κάτι που νιώθουμε όταν πατάμε τα πλακόστρωτά του αλλά δεν το είχα σκεφτεί ποτέ. Ο Πικιώνης λέει στη συναισθηματική τοπογραφία «τον τόπο τον μαθαίνεις μέσω του ανώμαλου εδάφους». Για μένα αυτή είναι μια κρίσιμη σύνδεση, το πόδι μας έχει ξεμάθει να πατά και να νιώθει την ανωμαλία του εδάφους. Γι’ αυτό και το περπάτημα είναι για μένα από τα πιο ουσιαστικά πράγματα που υπάρχουν στο θέατρο. Μπορεί να σκιαγραφήσεις έναν ήρωα ακόμα και μόνο από το περπάτημά του.
Και από τα στοιχεία του έργου;
Η ρωγμή. Έχει ρωγμές ένα έργο, έχει σχέσεις που δοκιμάζονται, εκεί στηρίζεται, και εμείς παλεύουμε να τις δούμε, παλεύουμε να τις νιώσουμε, σκέφτομαι καμιά φορά πως όλη η δουλειά μας γίνεται για να καταλάβεις τη ρωγμή.
«Η Αντιγόνη έχει επιλέξει κάτι πολύ μεγάλο, επιλέγει να μη ξυπνήσει μέσα της το συναίσθημα»
Για να σε οδηγήσει πού;
Για να σε οδηγήσει στη ροή και κάποια στιγμή να σε οδηγήσει και στην τελεία. Τι σημαίνει η τελεία; Πολλές φορές στη ζωή αντιλαμβανόμαστε τα σημαντικά και τα ασήμαντα από την τελεία που βάζουμε για να ξεχωρίσουμε ένα «πριν» και ένα «μετά». Ο πόλεμος για παράδειγμα είναι μια τελεία. Άλλοι συνεχίζουν μια ροή ακόμα και μέσα σε αυτόν, για άλλους είναι μια ρωγμή. Αυτές οι ποιότητες δημιουργούν και τα μεγέθη.
Το μέγεθος της Αντιγόνης;
Το μέγεθος της Αντιγόνης είναι κάτι που σχεδόν δεν αντιμετωπίζεται. Έχει υπάρξει τα πάντα ως σύμβολο με όλη την γκάμα που περιλαμβάνει. Φαίνεται πόσο μεγάλο πράγμα είναι από το χώρο που καταλαμβάνει, γιατί όταν έχει δοθεί τόσος χώρος σε ένα έργο, καταλαβαίνεις το μέγεθός του. Όταν έπιασα το κείμενο χάθηκα, πετάγονται οι λέξεις μπροστά σου, καταλαβαίνεις τι σημαίνουν οι λέξεις και βρίσκεις κάθε φορά κάτι νέο και κάτι που δεν τελειώνει. Εμείς έχουμε στα χέρια μας τη μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου που έχει κάνει κάτι που μου πάει πολύ. Έχει αντιμετωπίσει τα επεισόδια με πιο λαϊκό τρόπο και τα χωρικά με πιο λυρικό. Αυτή ακριβώς η μετάφραση δημιουργεί ένα ανάγλυφο και μπορείς να φύγεις από την ιδέα για να φανούν πιο χειροπιαστά οι πρώτες ύλες του έργου ως πιο οικουμενικές, επομένως υπάρχει αυτή η ενδιαφέρουσα ανταλλαγή. Φτιάχνει μια γεωγραφία η μετάφραση.
Αν σου ζητούσα να μου πεις πώς βλέπεις την Αντιγόνη και τον Κρέοντα;
Είναι πολύ ανθρώπινα και απλά αυτά που πραγματεύεται το έργο, εμείς έχουμε κάποιες στερεοτυπικές εικόνες, έχουμε βαφτίσει για παράδειγμα τον Κρέοντα «κακό» και αυτό είναι κατά τη γνώμη μου μεγάλο λάθος, είναι ένας απίστευτα ιδεολόγος είναι πολύ ζηλευτός πολιτικός που ξεκινά από μια σωστή ιδέα για να καταλήξει σε μια εμμονική υπερβολή. Έτσι έχει νόημα να δεις τον Κρέοντα και όχι σαν τύραννο μόνο. Από την άλλη η Αντιγόνη που αναζητώ βιάζεται, είναι στην ορμή της νεότητάς της, είναι σαν πρωταθλήτρια και δε σταματά να σκεφτεί από το φόβο μην εμπλακεί συναισθηματικά και μείνει πίσω. Η Αντιγόνη έχει επιλέξει κάτι πολύ μεγάλο, επιλέγει να μη ξυπνήσει μέσα της το συναίσθημα, οπότε μένει μόνη της. Εμένα σε αυτό το έργο μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα η εμμονή των ηρώων, το να εμποδίζουν με την εμμονή τους τη ροή των πραγμάτων. Αυτό που αν το μεταφέρουμε στη ζωή μας, στην εποχή μας είναι κάτι που μας διαλύει, δεν υπάρχει καρδιά, δεν υπάρχει μυαλό, δεν υπάρχει σύνδεση και ισορροπία. Οπότε στην παράσταση θέλω να ακουστεί και το δίκαιο και το άδικο, θέλω να μπορέσω να ανοίξω χώρο για να μπορέσει με τη σειρά του ο καθένας να ακούσει αυτό που θέλει, τη δική του αλήθεια.
Οι φωτογραφίες των προβών στο Χιλιομόδι είναι της Δάφνης Κοκκίνη
Η φωτογραφία του Κωνσταντίνου Ντέλλα είναι της Δανάης Γκουτκίδου
—
Info παράστασης:
Αντιγόνη του Σοφοκλή | 20 – 21 Ιουλίου 2018 | Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
