Ο Μπιλ Μάρει, η πιο ανατρεπτική φυσιογνωμία του Χόλιγουντ που έχει ταυτίσει το όνομα του με τη λέξη κωμωδία – τουλάχιστον για τις γενιές που τον λάτρεψαν μέσα από το Ghostbusters, τη Μέρα της Μαρμότας, το Τούτσι ή το ακόμα πιο μακρινό Saturday Night Live, κάνει ξανά την ανατροπή και επιλέγει να παρουσιάσει στην πρώτη του εμφάνιση επί ελληνικού εδάφους μια -αντισυμβατική για τα δεδομένα του- παράσταση κλασικής μουσικής και ποίησης βασισμένη σε έργα κορυφαίων καλλιτεχνών της Αμερικής.
Δεν έρχεται όμως μόνος. Φέρνει μαζί του τον βιρτουόζο Γερμανό τσελίστα Γιαν Βόγκλερ, μόνιμο κάτοικο Νέας Υόρκης, με τον οποίο γνωρίστηκαν πριν λίγα χρόνια σε μια εξαιρετικά “Μαρεϊκή” συνθήκη. Βρέθηκαν συνταξιδιώτες σε μια πτήση από το Βερολίνο στη Νέα Υόρκη. Όταν ο Βόγκλερ δυσκολεύτηκε να περάσει το τσέλο του στον έλεγχο αποσκευών, ο Μάρεϊ δεν έχασε την ευκαιρία να τον πειράξει με το γνωστό του χιούμορ και κάπως έτσι γεννήθηκε η φιλία δύο μετρ στο είδος τους καλλιτεχνών που οδήγησε στη δημιουργία του New Worlds.
Η εκκεντρική παράσταση που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ της Δρέσδης πριν ένα χρόνο και φιλοξενεί επίσης στη σκηνή την πιανίστρια Βανέσα Περέζ και τη βιολίστρια Μίρα Γουάνγκ (σύζυγο του Μάρει), παρουσιάζεται στο Ηρώδειο στις 19/6 στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, ενώ έχει ήδη ηχογραφηθεί σε άλμπουμ. Μπορεί ο Guardian να την βαθμολόγησε μόλις με 2 αστέρια, χαρακτηρίζοντας τη “περίεργη και άσκοπη”, αυτό όμως δεν σημαίνει τίποτα μπροστά στην επιθυμία πολλών φαν του θρυλικού σταρ να τον δουν για πρώτη φορά από κοντά το βράδυ της Τρίτης.
Κι αυτό γιατί ο Μάρει, ποτέ δεν υπήρξε ο απρόσιτος σταρ του σινεμά. Αντιθέτως, καλλιέργησε μια περσόνα συμβατή με τη θερμοκρασία του κοινού, που διψά να νιώθει το είδωλο της σαν τον γείτονα της διπλανής πόρτας. Μπορεί, βέβαια, αυτός ο γείτονας να μην είναι και ο πιο παραδοσιακός που θα μπορούσες να πετύχεις. Μπορεί να κάνει τρέλες, όπως να εμφανίζεται σε βραδιά Χαλογουίν, να πηγαίνει ακάλεστος σε μπάτσελορ πάρτι ή να κλέβει μια πατάτα από τον δίσκο του διπλανού του σε κάποιο φαστφουντάδικο λέγοντας του “Κανένας δεν πρόκειται να σε πιστέψει”, η καλτ φιγούρα του πάντως παραμένει κάτι παραπάνω από ειλικρινής.
Στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε, τον πετύχαμε αγουροξυπνημένο -αν και ετοιμόλογο- στο Ρέικιαβικ μαζί με τον Γιαν Φόγκλερ. Η κουβέντα μας κράτησε λίγο, τα όσα ειπώθηκαν βέβαια μπορούν να είναι αφορμή για μία ακόμα συνέντευξη…
Κύριε Μάρεϊ, κ. Βόγκλερ καλησπέρα. Χαίρομαι που σας ακούω. Που σας πετυχαίνω;
Γιαν Βόγκλερ: Είμαστε στην Ισλανδία και είναι 10 το πρωί. Νομίζω ότι είστε 3 ώρες μπροστά, επομένως θα πούμε καλημέρα. Έχουμε δύο παραστάσεις εδώ και αμέσως μετά ερχόμαστε στην Αθήνα.
Ναι, σας περιμένουμε με ενθουσιασμό. Αλήθεια, ποια ήταν η πρώτη σας σκέψη όταν μάθατε ότι θα παρουσιάσετε το “New Worlds” στην Ελλάδα; Την έχετε επισκεφτεί ποτέ στο παρελθόν;
Μπιλ Μάρεϊ: Δεν έχω έρθει ποτέ στην Ελλάδα. Έχω επισκεφτεί την Κύπρο, όμως, η οποία δεν είναι ακριβώς Ελλάδα. Είναι μάλλον πολύ κοντά στην Αφρική. Παρά ταύτα, είχα μια πολύ “ελληνική” εμπειρία εκεί και τη χάρηκα. Αλήθεια, ανυπομονώ να βρεθώ στην Αθήνα. Όλοι απ’ την ομάδα θέλουμε να δούμε πως είναι εκεί. Ξέρετε, παρακολουθούσα φανατικά τους Ολυμπιακούς σας Αγώνες το 2004. Σηκωνόμουν κάθε πρώι και έβλεπα τους Αμερικανούς να το διασκεδάζουν τόσο πολύ, μόνο και μόνο επειδή βρίσκονταν στην Αθήνα. Ακόμα και οι τηλεοπτικοί σταθμοί που είχαν αναλάβει την αναμετάδοση ήταν ζαλισμένοι απ’ τη χαρά. Ποτέ δεν τους έχω ακούσει έτσι. Τόσο θερμούς, τόσο εξωστρεφείς. Όσοι ήταν εκεί τότε δεν ήθελαν να γυρίσουν πίσω.
Η Αθήνα, βέβαια, ήταν αρκετά διαφορετική τότε, αλλά νομίζω πως και σήμερα είναι μια πολύ ζωντανή πόλη, παρά τις δυσκολίες. Εσείς τι ανταπόκριση περιμένετε από το ελληνικό κοινό;
Μπιλ Μάρεϊ: (γελάει) Δεν ξέρω, ειλικρινά. Θα μπορούσαν ίσως να βγάλουν μικρά, αστραφτερά νομίσματα και να τα πετάξουν στα πρόσωπα μας! Μοναχά μικρά νομίσματα, αλλά αν έχετε και χαρτονομίσματα ακόμα καλύτερα! Ε και προς το τέλος, ευελπιστώ να μας σηκώσετε στους ώμους σας μέχρι την προκυμαία και να μας ρίξετε στο νερό.
Γιαν Βόγκλερ: Αν γίνει αυτό, τότε σίγουρα πρέπει να έχω πακετάρει το τσέλο μου! (γελάει). Δεν ξέρω για την Ελλάδα, στα υπόλοιπα μέρη πάντως που έχουμε παίξει όλοι δείχνουν να πιάνουν το νόημα. Δεν έχει σημασία σε ποια χώρα είσαι ή για ποιο κοινό ερμηνεύεις. Όλοι παίρνουν κάτι για το σπίτι φεύγοντας. Είτε είσαι στο Κάρνεγκι Χολ, είτε σε κάποιο άλλο μέρος. Νομίζω ότι έχουμε φτιάξει μια παράσταση που μπορεί εκτιμηθεί από ένα πολύ διαφορετικό κοινό, με διαφορετικό υπόβαθρο. Είτε έχει γνώσεις στη μουσική είτε όχι, είτε διαβάζει ποίηση είτε όχι, είτε μένει στο ένα μέρος του πλανήτη είτε σε κάποιο άλλο.
Κ. Μάρεϊ, ορμώμενος και από την τελευταία σας απάντηση, νομίζω ξέρετε ότι στη συνείδηση του κοινού έχετε καταγραφεί ως μια ανεξέλεγκτη κωμική περσόνα. Με την αύρα του κουλ που εκπέμπετε, το ίντερνετ είναι γεμάτο με ιστορίες, βίντεο ή φωτογραφίες που σας παρουσιάζουν να κάνετε τα πιο τρελά πράγματα: από το να χορεύετε με φοιτητές σε ολονύχτια πάρτι και να τους πλένετε τα πιάτα μέχρι να τραγουδάτε καραόκε σε πριβέ δωμάτια ή να καθαρίζετε το γήπεδο μετά τη συναυλία των Grateful Dead στο Σικάγο. Φοβηθήκατε ότι με το New Worlds, μια παράσταση κλασσικής μουσικής και ποίησης, θα δυσκολευτεί κανείς να σας πάρει στα σοβαρά;
Μπιλ Μάρεϊ: Κοιτάξτε, δεν ξέρω για σας, εγώ πάντως πέρασα μια ολόκληρη ζωή να αναρωτιέμαι αν οι άνθρωποι θέλω να με παίρνουν στα σοβαρά ή όχι και σας λέω με πλήρη βεβαιότητα ότι αυτό το άγχος είναι πραγματικά απαίσιο. Αν ζω μ’ αυτό, σταματώ να υπάρχω, να σκέφτομαι, να πράττω. Αν κάτσω να υπολογίσω τι θα σκεφτεί ο κόσμος πριν κάνω κάτι, παύω να είμαι ο εαυτός μου. Είναι σαν να παραλύω. Ευτυχώς δεν ανησυχώ καθόλου γι’ αυτό πια. Εσάς όμως βλέπω να σας κυριεύει το άγχος. Ίσως χρειαστείτε κάποια φαρμακευτική θεραπεία. Μην το κάνετε αυτό, μην το κάνει κανείς στον εαυτό του. Όταν αγχώνεσαι είναι σαν βγαίνεις έξω απ’ το ίδιο σου το σώμα. Προτιμώ να βρίσκομαι μέσα στο σώμα μου και να ελέγχω εγώ ο ίδιος τις επιθυμίες μου.
Να έρθουμε στα της παράστασης. Λέτε ότι με το “New Worlds” εξερευνάτε θέματα Αμερικανικής ιστορίας και ταυτότητας. Αλήθεια, πώς θα χαρακτηρίζατε τις σημερινές αξίες της Αμερικής;
Γιαν Βόγκλερ: Δεν θα μπορούσα να μιλήσω για σημερινές αξίες. Κι αυτό γιατί, νομίζω ότι υπάρχουν κάποιες αξίες που παραμένουν άφθαρτες στο χρόνο. Είναι αυτές που μας αποτελούν ή αυτές που θα έπρεπε να μας αποτελούν. Πιστεύω πως όλοι έχουμε κάτι σπουδαίο μέσα μας, το οποίο προέρχεται από τους προγόνους μας. Αξίες που άντεξαν στον χρόνο και υπάρχουν καταγεγραμμένες σ’ ένα συλλογικό dna.
Κ. Μάρεϊ, για εσάς τι σημαίνει να είσαι Αμερικανός σήμερα;
Μπιλ Μάρεϊ: Με κοροιδεύετε; Μόλις ξύπνησα. Με κάνετε να νυστάζω πάλι μ’ αυτή την ερώτηση. Κοιτάξτε, δεν ψάχνω το νόημα του να είσαι Αμερικανός σήμερα. Ψάχνω το νόημα της ζωής. Θυμάμαι τον εαυτό μου πολύ πριν συνειδητοποιήσω ότι είμαι Αμερικανός. Βαφτίστηκα καθολικός αλλά υπήρχα πριν από αυτό. Τώρα είμαι στην Ισλανδία και σε λίγες μέρες θα είμαι στην Ελλάδα. Δεν θα αρχίσω να περπατάω στο δρόμο και να λέω “Με συγχωρείτε, είμαι Αμερικανός”. Δεν έχω καμιά ταμπέλα κολλημένη στο κούτελο που να γράφει “Είμαι Αμερικανός”. Είμαι ο εαυτός μου και αυτό έχει να κάνει σίγουρα με το πώς επιλέγω να ζω τη ζωή μου.
Η παράσταση σας είναι ένας φόρος τιμής στις αξίες που γέννησε το αμερικανικό πνεύμα. Έχετε επιλέξει να συμπεριλάβετε συνθέσεις των Foster, Gershwin και Bernstein, αλλά και λογοτέχνες και ποιητές όπως ο Whitman, ο Hemingway και ο Twain. Η γοητεία και η δημιουργική τους δύναμη επηρέασαν τον πλανήτη, δημιούργησαν όμως πράγματι έναν “Νέο Κόσμο”; Θέλω να πω, πόσο ικανό είναι τελικά ένα μεγάλο έργο τέχνης να επηρεάσει την κοσμοθεωρία μας ή να μας ωθήσει στο να φτιάξουμε έναν καινούργιο – θέλω να πιστεύω καλύτερο – κόσμο;
Γιαν Βόγκλερ: Μα φυσικά. Ένα έργο τέχνης είναι ικανό να σου δείξει έναν διαφορετικό δρόμο, να καλλιεργήσει μια διαφορετική ιδέα στο μυαλό σου, να σε κάνει να αναθεωρήσεις, να σκεφτείς ή ακόμα και να απορρίψεις κάτι για το οποίο ήσουν σίγουρος. Αυτό θα πει τέχνη. Η τέχνη έρχεται να υπενθυμίσει στους ανθρώπους ότι είναι ζωντανοί, ότι μπορούν να αλλάξουν. Ιδιαίτερα στις μέρες μας που η πολιτική κατάσταση είναι εξαιρετικά τεταμένη, μια τέτοια υπενθύμιση, μέσω μιας μουσικής του Φόστερ ή ενός στίχου του Hemingway, είναι σχεδόν αναγκαία.
Υπάρχει κάποιος στίχος τραγουδιού ή ποίηματος που να είναι σχεδόν αυτοβιογραφικός για εσάς;
Μπιλ Μάρεϊ: Δεν ξέρω. Εσάς ποια ώρα της ημέρας είναι η αγαπημένη σας; Έχετε κάποια; Δεν υπάρχουν “αγαπημένα”. Εάν αφαιρέσεις ένα κομμάτι από το σύνολο, αλλάζεις όλο του το νόημα. Η αλήθεια είναι πως κάποια στιγμή υπάρχει κάτι που εμφανίζεται, κάτι που ξεχωρίζει, κάτι που σε συγκινεί περισσότερο. Αν πεις όμως “αυτό είναι το αγαπημένο μου”, καταλήγεις να χάνεις την ουσία του πράγματος.
Νομίζω πως δεν έχουμε άλλο χρόνο. Ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα μας. Σας περιμένουμε την Τρίτη.
Γιαν Βόγκλερ: Ευχαριστούμε κι εμείς. Ανυπομονούμε να έρθουμε στην Αθήνα.
Μπιλ Μάρεϊ: Ξεκινήστε να γυμνάζετε τα μπράτσα σας για να μπορέσετε την Τρίτη να μας σηκώσετε στους ώμους σας! (γελάει). Κάποιοι από μας, είμαστε πολύ γυμνασμένοι και θα δυσκολευτείτε! Τα λέμε στην Αθήνα.
