«Όταν κοιτάω, γράφω από μέσα μου. Τα μάτια μου μεταφράζουν αμέσως το είδωλο σε γραπτό λόγο, το νιώθω ότι δε μεσολαβεί ο προφορικός, η εικόνα μεταφέρεται κατευθείαν στην οθόνη», γράφει η Ξένια Κουναλάκη στο νέο βιβλίο της «Στις ταινίες κλαίω στις πιο άσχετες στιγμές», ένα από τα πιο εξομολογητικά, αστεία, αλλά και μελαγχολικά βιβλία που έχω διαβάσει τον τελευταίο καιρό.
Έχω πάντα την εντύπωση ότι οι συγγραφείς όταν γράφουν για τον εαυτό τους, μάλλον έχουν παιδέψει πολλές φορές το κείμενο, κατασκευάζουν μια στρωτή αφήγηση και την αναμασούν και σε κάθε συνέντευξη.
Εδώ το διάβασμα είναι σχεδόν αίσθημα ηδονοβλεπτικό
Είναι ασφαλές μάλλον και βολικό, παίρνουν απόσταση από τον εαυτό τους, μερικές φορές τον κρίνουν λίγο πιο σκληρά, γίνονται πιο σαρκαστικοί, πιθανώς πιστεύοντας ότι έτσι γίνονται και πιο συμπαθείς. Μοιάζει λίγο με το μήκος της φούστας που η διαφορά πέντε πόντων πάνω ή κάτω από το γόνατο την κάνει να μοιάζει άλλο ρούχο, άλλο το μίνι, άλλο το Σανέλ. Και δε πηγαίνει το άτιμο το μίνι σε όλες.
Για τους ανθρώπους που είναι γνωστοί από τη δουλειά τους, είναι παλούκι να εκτίθενται και προς τα μέσα και προς τα έξω. Το μέσα είναι οι συνάδελφοι, η οικογένεια, οι φίλοι, το έξω είναι ο κόσμος. Οι εντελώς άγνωστοι παθητικοεπιθετικοί αναγνώστες. Κάτι τα σόσιαλ μίντια και κάτι τα αμερικάνικα σίριαλ και κάτι όλες οι θεωρίες συνωμοσίας για τις οποίες τρελαινόμαστε, μας κάνουν να φανταζόμαστε τη ζωή των δημοσιογράφων ζηλευτή και λαμπερή, με ολόκληρο το μόσχο το σιτευτό να περιμένει ατάραχα σε μεγάλα τραπέζια. Οι ανταγωνισμοί, οι διαψεύσεις, οι γκάφες, οι μικρές και μεγάλες μελαγχολίες, οι ήττες, μένουν πάντα σε ένα ανακουφιστικό ημίφως. Μαζί και η τοξικότητα, οι μοναξιές, τα μεγάλα γέλια και τα ανομολόγητα μυστικά.
Η Ξένια, λοιπόν, κάνει κάτι μαγικό. Δεν ξέρω αν ακολούθησε τη συμβουλή του εκδότη της, που πολύ σοφά της έλεγε να μην τα «πολυσκαλίζει» τα κομμάτια πριν βγουν. Γράφει μικρές ιστορίες, ένα διήγημα ή μια μικρού μήκους το καθένα. Πολύ σύντομες, σε μερικές λες «θέλω λίγο ακόμα», αλλά εδώ το διάβασμα είναι σχεδόν αίσθημα ηδονοβλεπτικό. Είναι γραμμένα γρήγορα, αυθόρμητα, σχεδόν με το ρυθμό της σκέψης που τρέχει. Αυτό που γράφει είναι εντελώς ειλικρινές. Και το σταματάει εκεί που αρχίζει να μην είναι. Σοφό κόψιμο. Είναι ο λόγος που κάνει τον αναγνώστη να συνδέεται με τις ιστορίες της σχεδόν αυτόματα.
Είναι γραμμένο χωρίς νοσταλγία, χωρίς μιζέρια
Να βλέπει στις σελίδες ένα κομμάτι του εαυτού του, ομοιότητες και διαφορές, πράγματα που έχει σκεφτεί και έχει πράξει. Και άλλα που φαίνονται περίεργα και κάπως ακατανόητα. Όμως η Ξένια δεν παρατηρεί μόνο τον εαυτό της, αλλά τον εαυτό της μέσα στον κόσμο, στη διπλανή γειτονιά και τη δική της, στο σύμπαν μιας γυναίκας που καθρεφτίζεται σε βιτρίνες μαγαζιών που καταρρέουν, πολιτικών που χαράζουν την ιστορία, οδοιπορικών μέσα στην κρίση και μικρών μυστικών. Η γενιά της, χτυπημένη όσο καμία από τις οικονομικές δυσκολίες, βρίσκει μια φωνή για την προσαρμογή ενός ατόμου στην καθημερινότητα, με μεγάλο σαρκασμό για το πολύ πρόσφατο παρελθόν και τις σκέψεις που έκανε πριν λίγα χρόνια και σήμερα μοιάζουν κυριολεκτικά άλλου αιώνα ανέκδοτα.
Είναι γραμμένο με τρυφερότητα, σχεδόν με άγνοια κινδύνου. Χωρίς νοσταλγία, χωρίς μιζέρια. Είναι η μεταμόρφωση ενός λίγο κακομαθημένου, πολύ έξυπνου κοριτσιού, σε ώριμη γυναίκα. Και καθώς κάνει μια φανταστική ανασύσταση των γύρω της άγνωστων, κάνει και την πραγματική απεικόνιση της πόλης και της καθημερινότητάς της. Το λέει ο τίτλος της. «Στις ταινίες κλαίω στις πιο άσχετες στιγμές». Αυτές τις άσχετες στιγμές της ζωής συνδέει σε ένα πολύ ενδιαφέρον και ζωντανό ψηφιδωτό. Θα έλεγα σε κάποιον να διαβάσει το βιβλίο όχι για να γνωρίσει την Ξένια, αλλά λίγο τον εαυτό του. Όπως γράφει: «Είναι ωραίο οι άνθρωποι να σε εκπλήσσουν».
Συναντηθήκαμε στο Φίλιον και εκεί ανάμεσα σε φίλους και γνωστούς που ξέρει από παιδί, είπαμε και δυο κουβέντες για το βιβλίο.
«Είχα τρομερό άγχος με αυτό το βιβλίο, με το τι θα έλεγαν: είμαι ένα ψώνιο που θεωρώ ότι ο εαυτός μου είναι αρκετά σημαντικός για να γράψω κάτι αυτοβιογραφικό, θα πληγωθούν άνθρωποι; Θα στενοχωρηθεί το παιδί μου, ο πατέρας μου, οι φίλοι μου, οι εραστές, με μερικά κομμάτια;», λέει η Ξένια Κουναλάκη. «Συνέβη μέχρις ενός σημείου, αλλά σε λάιτ εκδοχή. Μου μιλάνε ακόμα. Το ωραίο είναι ότι διάφοροι άνθρωποι ταυτίζονται κι αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον, ο καθένας με κάτι διαφορετικό. Μια γυναίκα με πήρε τηλέφωνο και μου είπε ότι ταυτίστηκε με την ιστορία της μυωπίας, μια φίλη μου ταυτίστηκε με την ιστορία της μητέρας μου, κάποιοι άλλοι γέλασαν πολύ και άλλοι στενοχωρήθηκαν και μελαγχόλησαν. Έχουν ενδιαφέρον αυτές οι διαφορετικές αντιδράσεις. Ο καθένας κρατάει κάτι διαφορετικό και απρόβλεπτο από αυτό το βιβλίο».
«Ο καθένας κρατάει κάτι διαφορετικό και απρόβλεπτο από αυτό το βιβλίο»
Σου πέρασε από το μυαλό ότι είσαι μια αρχισυντάκτρια σε μια εφημερίδα, είσαι αρθρογράφος και ότι ένα βιβλίο τόσο προσωπικό σε εκθέτει ή μπορεί να σε βλάψει;
Το σκέφτηκα, γιατί γράφω και κάποια πράγματα για την εφημερίδα και την καθημερινότητα της εφημερίδας και για κάποιον που με βλέπει σαν σοβαρή δημοσιογράφο, το να μιλάω για παράδειγμα για το σεξ, με κάνει στόχο. Ήταν τόσο καθαρτικό αυτό το βιβλίο, μου βγήκε τόσο αβίαστα και μου άρεσε τόσο πολύ η διαδικασία της συγγραφής του, που μετά δεν το ξανασκέφτηκα. Με ενθάρρυνε κι ο εκδότης μου, μου έλεγε «μην τα διορθώνεις, μην αυτολογοκρίνεσαι, γιατί αν μπεις σε αυτή τη διαδικασία αρχίζεις να αυτολογοκρίνεσαι και να κόβεις».
Ποιο είναι το κεφάλαιο που σε βασάνισε πιο πολύ;
Σίγουρα αυτό για τη μαμά μου. Κάποια κομμάτια γράφτηκαν σε πολύ μελαγχολικές στιγμές, αυτό για τα σαββατοκύριακα που με ζορίζουν πολύ. Με πιάνει ένα άγχος με αυτή την αδράνεια ότι περνά η ζωή και φεύγει. Αλλά παρηγοριέμαι γιατί ο μπαμπάς μου μού έλεγε ότι είναι πολύ σημαντικό να είσαι τεμπέλης, να κοιτάς το ταβάνι και να σκέφτεσαι. Ότι είναι από τις πιο δημιουργικές και ξεκούραστες στιγμές. Σπα στον εγκέφαλο. Επίσης δυσκολεύομαι να γράψω για το σεξ. Είμαι καλή όταν μιλάω για το σεξ, είναι ο μόνος τομέας για τον οποίο είμαι καλή στα προφορικά, όταν όμως γράφω μου φαίνονται όλα χυδαία ή σαχλά, ακόμα και οι έννοιες.
Ποιος είναι ο άνθρωπος που σκέφτηκες περισσότερο ως δυνάμει αναγνώστη όταν έγραφες το βιβλίο;
Ο μπαμπάς μου.
Το διάβασε;
Το διάβασε, είχα μεγάλη αγωνία. Του λέω είναι λίγο μελαγχολικό, ευαίσθητο… Ναι, μου λέει, αλλά είναι και πολύ σκληρό. Με στενοχώρησε λίγο, ίσως τον πείραξε αυτό που γράφω για τα γηρατειά, αλλά ξέρω ότι του άρεσε.
—
Το βιβλίο της Ξένιας Κουναλάκη «Στις ταινίες κλαίω στις πιο άσχετες στιγμές», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.
