«Η Ενοχή του Κένεντι»: Άνθρωπος στη σελήνη – άνθρωπος στο βυθό

Η Ενοχή του Κένεντι

Ο λάθος Κένεντι

Μια ασπρόμαυρη οικογενειακή φωτογραφία. Η οικογένεια είναι μεγάλη. Ο πατριάρχης Tζόζεφ Κένεντι είναι καθιστός στο κέντρο της. Το φόκους στα τέσσερα αγόρια του. Τα πέντε κορίτσια του δεν έχουν σημασία, δεν ήταν ακόμη ο καιρός για τις γυναίκες στην κεντρική πολιτική σκηνή. Ο πρωτότοκος, ο Τζο Τζούνιορ, σκοτώθηκε ενδόξως στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πριν προλάβει να ακολουθήσει πολιτική καριέρα. Ήρωας πολέμου. Οι επόμενοι δύο, δυο από τις πιο λαμπερές φιγούρες στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ και όχι μόνο, δολοφονήθηκαν. Μάρτυρες της δημοκρατίας. Ο JFK τον Νοέμβριο του 1963 όντας Πρόεδρος. Ο Μπόμπι τον Ιούνιο του 1968, ενώ ήταν υποψήφιος για το χρίσμα των Δημοκρατικών για την Προεδρία. Κι αν στην περίπτωση του Μπόμπι, που ήθελε να γίνει το δεύτερο μέλος της οικογένειας που θα ήταν Πρόεδρος των ΗΠΑ, μπορούμε ίσως λόγω του ειδικού του βάρους να μιλήσουμε λιγότερο για οικογενειοκρατία και πολιτεύματα κληρονομικής διαδοχής, ο τέταρτος και νεότερος αδελφός, ο Τέντι, τον Ιούλιο του 1969 προοριζόταν για να πάρει τη θέση του δολοφονημένου αδελφού του, στις επόμενες εκλογές. Και τότε συνέβη το Τσαπακουίντικ.

Το σινεμά μας έχει δώσει ένα “JFK”,  μας έχει δώσει ένα “Bobby”, μας έχει δώσει ένα “Jackie“, τα δυο αδέλφια Κένεντι σώζουν τον πλανήτη από την πυρηνική καταστροφή στις «13 Ημέρες», αλλά όταν έρχεται η ώρα για το καθοριστικό γεγονός της ζωής του Τέντι, ο Τέντι δεν θα αξιωθεί μια ταινία με το όνομά του, η ταινία θα ονομαστεί “Chappaquiddick” (και στα ελληνικά «Η Ενοχή του Κένεντι»). Στα τραγικά περιστατικά των άλλων, οι άλλοι είναι τα θύματα και μαζί οι μάρτυρες, στο δικό του τραγικό περιστατικό είναι ο θύτης και μαζί ο ανίκανος. To Tσαπακουίντικ είναι ένα μικρό νησάκι για την ελίτ της Μασσαχουσέτης, της Πολιτείας των Κένεντι. Σε ένα σπίτι εκεί, μια παρέα επιφανών παντρεμένων αντρών που σχετίζονται με το κενεντέϊκο, πίνει και παρτάρει με νεότερες γυναίκες, οι οποίες ανήκαν στο επιτελείο του Μπόμπι και που τώρα μάλλον θα στελεχώσουν το επιτελείο του τελευταίου άρρενος Κένεντι. Ανάμεσά τους η Μέρι Τζο Koπέκνι, την οποία υποδύεται η Ρούνι Μάρα. Στον μικρό χρονικά ρόλο της στην ταινία, η Μάρα θα πει ότι με τον Μπόμπι ήταν αλλιώς, ότι δεν ένιωθε πως αυτό που έκανε υπαγόταν στο πεδίο της πολιτικής, αλλά της υπηρεσίας και της προσφοράς στα κοινά. Γι’ αυτό και είχε αποσυρθεί για ένα έτος. Αλλά τώρα μάλλον ξαναψήνεται να μπει στο παιχνίδι.

Ο Τέντι (ο Τζέισον Κλαρκ) και η Μέρι Τζο φεύγουν από το πάρτι. Ο Τέντι έχει πιει πολύ. Τους πετυχαίνει ένα περιπολικό μέσα στη νύχτα και ο Τέντι απομακρύνεται φουριόζος για να αποφύγει τη δυσάρεστη συνάντηση. Στο τέλος ενός χωματόδρομου έχει μια μικρή ξύλινη γέφυρα. Χάνει τον έλεγχο, ρίχνει το αυτοκίνητο στη λίμνη. Με κάποιον τρόπο μυστηριώδη, ανεξήγητο και που ο ίδιος λέει ότι δεν θυμάται ποιος ήταν, βγαίνει από το αυτοκίνητο και το νερό. Η συνοδηγός του πνίγεται. Ο Τέντι τρέχει να βρει τους φίλους, συνεργάτες του και τρόπον τινά λακέδες του. Έχει μάθει να ζει σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, σε ένα σύστημα που τον υπηρετεί. Αυτοί διαπιστώνουν ότι η κοπέλα έχει πεθάνει και του λένε πως η μόνη επιλογή του είναι να αναφέρει άμεσα το περιστατικό στην αστυνομία. Ο Τέντι δεν το αναφέρει.

Κι από το επόμενο πρωί που το αυτοκίνητο (το οποίο ήταν στο όνομά του) ανακαλύπτεται στη λίμνη, με τη νεκρή κοπέλα μέσα, ο Τέντι έχει να αντιμετωπίσει μια πρώτου βαθμού κρίση, την οποία πρέπει να διαχειριστεί. Ο πατέρας του (τον οποίο υποδύεται σαν τέρας ο Μπρους Ντερν) είναι χρόνια με εγκεφαλικό, καθηλωμένος σε καρέκλα, με στραβωμένο πρόσωπο και αδυναμία να μιλήσει, αλλά το μυαλό του εξακολουθεί να δουλεύει κανονικά και να κινεί τα νήματα. Του προσφέρει μια κουστωδία ανθρώπων της Προεδρίας Κένεντι, ανάμεσά τους και τον Ρόμπερτ Μακναμάρα. Οι άνθρωποι που χειρίζονταν τις τύχες του κόσμου και πυρηνικές κρίσεις, τώρα καλούνται να χειριστούν το προσωπικό χάος που έχει δημιουργήσει ο Τέντι.

Και να που το μεγάλο όπλο στην επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης, στο να μην στραφούν όλα τα φώτα της δημοσιότητας επάνω του τα πρώτα κρίσιμα εικοσιτετράωρα, έρχεται να συνοψίσει τη διαφορά του Τέντι από τα επιτεύγματα των αδελφών του. Είναι οι μέρες της αποστολής του Αpollo 11 στη σελήνη. Τις μέρες που ο ζωντανός αδελφός αδυνατεί να κουμαντάρει ένα αυτοκίνητο, η παρακαταθήκη του νεκρού αδελφού χρόνια μετά τον θάνατό του είναι εδώ και στέλνει διαστημόπλοια στο φεγγάρι. Χάρη στις πρωτοβουλίες και τις πολιτικές αποφάσεις του ενός αδελφού τώρα ο άνθρωπος πάει για πρώτη φορά σε έναν άλλο πλανήτη, την ώρα που ο άλλος αδελφός οδηγεί με το όχημά του ένα νέο άνθρωπο στο νερό και το θάνατο. Νωρίτερα τη μέρα του δυστυχήματος, είχαμε δει τον Τέντι να συμμετέχει σε έναν ιστιοπλοϊκό αγώνα και παρά τις παρακλήσεις του υπόλοιπου πληρώματος να το πάρει αλλιώς με τα πανιά, εκείνος δεν τους ακούει δηλώνοντας πως ξέρει να πιλοτάρει πολύ καλά αυτό το οικογενειακό σκάφος. Φυσικά είχαν δίκιο, φυσικά κακώς δεν το πήρε αλλιώς, φυσικά έκανε λάθος.

Ένα το ατύχημα.Ένα δεύτερο η διαχείρισή του μετά. Το ένα λάθος διαδέχεται το επόμενο. Ο αδελφός που υπολείπεται από τα αδέλφια του. Η σκιά τους. Το βάρος της. Η απόρριψη από τον πατέρα. Αλλά μισό λεπτό: γιατί να είναι αυτός το σημαντικό πρόσωπο στην τραγωδία; Σκότωσε μια κοπέλα. Γιατί να είναι αυτός το θύμα; Ο ξάδελφός του (που υποδύεται ο Εντ Χελμς) προσπαθεί να του υπενθυμίσει συνεχώς ότι εδώ σκοτώθηκε ένας άνθρωπος. Λειτουργώντας ως ηθική πυξίδα, δείχνει ότι το να κοιτάς την ιστορία μέσα από το πρίσμα του Κένεντι είναι ο ένας τρόπος. Κι ότι θα έπρεπε να υπάρχει κι άλλος. Κάπως έτσι μια νεαρή νεκρή γυναίκα, χάνει την αξία της ως άνθρωπος και μετατρέπεται σε πολιτικό, επικοινωνιακό, ποινικό και οικογενειακό πρόβλημα, σε σκάνδαλο. Αν είχε προκύψει με αποδείξεις εξωσυζυγική σχέση, το σκάνδαλο παίζει και να ήταν μεγαλύτερο από το τροχαίο και τον θάνατο.

Η ιστορία που αφηγήθηκε ο Κένεντι έχει πολλά κενά, υπάρχουν πράγματα που δεν βγάζουν νόημα, ενώ έχει σίγουρα πει και πολλά ψέματα. «Η Ενοχή του Κένεντι» επιλέγει να μην επικεντρωθεί σε αυτό, επιλέγει σε μεγάλο (αν και όχι σε απόλυτο) βαθμό να ακολουθήσει τη δική του εξιστόρηση των γεγονότων. Κι αντί να επιλέξει την αστυνομικού ή σκανδαλοθηρικού τύπου προσέγγιση για το τι ακριβώς προηγήθηκε του θανάτου της Μέρι Τζο και πώς ακριβώς αυτός συνέβη, επιλέγει να δείξει πώς αντιμετωπίζεται η κρίση σε ποινικό και επικοινωνιακό επίπεδο, επιλέγει να δείξει το πόσο χαριστικά και χειραγωγημένα φέρεται το σύστημα σε ένα ολόδικό του, χαϊδεμένο του παιδί.

«Η Ενοχή του Κένεντι», πατώντας γερά στο στιβαρό σενάριό της, το οποίο υπηρετεί αποτελεσματικά ο σκηνοθέτης Τζον Κάραν, κατορθώνει από την πρώτη στιγμή να μας εισάγει έναν ήρωα που έχει λόγο ύπαρξης κι έναν ήρωα που καλείται να πάρει μια καθοριστική απόφαση. Έναν ήρωα που η οικογενειακή του προέλευση είναι ο λόγος για τον οποίο είναι στη σκιά και ταυτόχρονα ο λόγος για τον οποίο είναι στα φώτα. Έναν ήρωα που η οικογενειακή του προέλευση είναι λόγος για τον οποίο οι οικείοι του και οι συνεργάτες του τον κοιτούν μάλλον υποτιμητικά και ο λόγος για τον οποίο ο πολύς κόσμος τον κοιτά με θαυμασμό. Έναν ήρωα που όμως αποδείχθηκε από τους μακροβιότερους Γερουσιαστές στην ιστορία των ΗΠΑ κι όχι ακριβώς ένα ρετάλι της ζωής. Όλα συγκριτικά είναι, όλα σχετικά, όλα θέμα του με ποιον συγκρίνεσαι.

Κι ακόμη κι αν όντως δεν έχουμε να κάνουμε με μια μεγάλη ταινία, έχουμε όμως να κάνουμε με μια ταινία που πετυχαίνει να πει αυτό που θέλει. Κι αυτό που θέλει να πει κινείται ταυτόχρονα σε δύο επίπεδα: και σε ένα επίπεδο σχολιασμού του τρόπου που λειτουργεί το σύστημα και σε ένα επίπεδο ανάδειξης ενός πολύ γόνιμου κινηματογραφικού ήρωα.

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.