Υπερήρωες, Υπερθεατές, Yποθεατές.

Τεράστια παγκόσμια επιτυχία, έχοντας ήδη προλάβει μέσα στον πρώτο μήνα προβολής τους να γίνουν μια από τις εμπορικότερες ταινίες όλων των εποχών και σπάζοντας διάφορα ρεκόρ «ανοίγματος», οι «Εκδικητές», συγκεντρώνουν στην ίδια οθόνη ούτε έναν ούτε δύο αλλά έξι υπερήρωες της Marvel, η οποία προετοίμαζε και προοικονομούσε αυτήν την ταινία χρόνια τώρα, μέσα από τις ταινίες των μεμονωμένων ηρώων της. Για την ακρίβεια στην οθόνη συγκεντρώνονται τέσσερεις υπερήρωες και δύο θνητοί (ξεχωριστοί πάντως, αφού «κοινούς» δεν τους λες σε καμία περίπτωση), και για την ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια ένας ημίθεος (Thor), τρεις αμιγείς υπερήρωες (Captain America, Iron Man, Ηulk) και δύο τέλειοι κατάσκοποι – πολεμιστές (Black Widow και Hawkeye). Ο υιοθετημένος αδελφός του Θορ, Λόκι, αφού μας κλέψει μια καταπληκτική πηγή ενέργειας ονόματι τεσσεράκτιο, με την οποία πειραματιζόμαστε για σκοπούς ειρηνικούς και μη, θα επιδιώξει να κατακτήσει τον πλανήτη μας. Θα τον βοηθήσει ένας στρατός εξωγήινων. Ο Dr. Fury, επικεφαλής της ομάδας ΑΣΠΙΔΑ (Shield), συγκεντρώνει αυτή την υπερεκλεκτή ομάδα, ώστε ενώνοντας τις δυνάμεις τους να προστατεύσουν και σώσουν τη γη. Στο τέλος οι εκδικητές τα καταφέρνουν, ο εξωγήινος στρατός συντρίβεται και η γη σώζεται.

Ντριμ τιμ υπερηρώων λοιπόν. Όπως λέει το Νew Yorker: «H πιο σωστή προσέγγιση ως προς τους Ανengers είναι αν τους δεις σαν το κινηματογραφικό ανάλογο ενός σούπερ γκρουπ. Ο Ιron Man και οι υπόλοιποι μαζεύονται, όπως ο Ντίλαν, ο Χάρισον και οι φίλοι τους όταν είχαν σχηματίσει το σούπερ γκρουπ Travelling Wilburys. O Xάρισον είχε αναρωτηθεί τότε πως θα γίνεται αν πάνε όλοι μαζί σε τουρ. Θα λέει ο καθένας τα τραγούδια του σόλο και μετά θα βρίσκονται όλοι επί σκηνής ως Wilburys ή θα είναι Wilburys απ’ την αρχή ως το τέλος; Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Τζος Γουέντον κλείνει προς τη πρώτη εκδοχή και έτσι όταν φτάνει η κορύφωση της ταινίας όλοι μαζί σχηματίζουν έναν κύκλο. Ο Θορ κραδαίνει το σφυρί του, o Iron Man πετάει ηλεκτρισμό από τις παλάμες του, ο Κάπτεν Αμέρικα κουνά την ασπίδα του, Ο Χοκάι τεντώνει το τάξο του, ο Χαλκ έχει γίνει Χάλκ, και η Βlack Widow διώχνει εξωγήινους μόνο με την δύναμη του κορσέ της. Αυτή την μανία περίμεναν να ζήσουν οι φαν της Μarvel και είναι μάταιο να αντιστέκεσαι στην απόλαυσή της». Χωρίς να αρνούμαι την ματαιότητα της αντίστασης, υπάρχουν αστερίσκοι σε αυτή την απόλαυση. Από την άλλη σπεύδω να διευκρινίσω ότι όντας εντελώς έξω από αυτήν την κουλτούρα των κόμικς, δεν παύω να ζηλεύω όσους είναι μέσα της και καταλαβαίνουν και νιώθουν για αυτήν πολύ περισσότερα.

Αν ήταν γκρουπ θα ήταν οι Travelling Wilburys (μόνο όμως ως προς την εκδοχή του βάρους των ονομάτων, εμπορικά και σε hype είναι πολύ πιο ψηλά), αν ήταν ομάδα θα ήταν η Dream Team και αν ήταν πολιτική δύναμη θα ερχόταν πρώτη στις κάλπες, αλλά μάλλον δεν θα δικαιούταν το μπόνους των πενήντα εδρών, αφού πρόκειται για συνασπισμό ξεχωριστών δυνάμεων και όχι για ενιαίο σχηματισμό. Αλλά αυτό υποτίθεται ότι είναι και το όποιο μήνυμα της ταινίας. Όπως το θέτει ο ίδιος ο Γουέντον: «Δεν βγάζει νόημα, είναι γελοίο. Υπάρχει ένας θεός των κεραυνών, υπάρχει ένα γιγάντιο πράσινο τέρας οργής του id, υπάρχει ο Κάπτεν Αμέρικα από την δεκαετία του 40, υπάρχει ο Τόνι Σταρκ (Iron Man) που ξεκάθαρα δεν μπορεί να συμβιώσει με κανένα. Τελικά αυτοί οι τύποι δεν ταιριάζουν μεταξύ τους και όλη η ταινία έχει να κάνει με το να βρίσκεις τον εαυτό σου μέσα σε μια κοινότητα. Να βρίσκεις όχι μόνο ότι ταιριάζεις στην ομάδα, αλλά και ότι χρειάζεστε ο ένας τον άλλο πάρα πολύ. Προφανώς αυτό θα εκφραστεί πολύ στην ταινία μέσω μπουνιών και κλωτσοπατινάδας, παραταύτα θα βρίσκεται στην καρδιά της ταινίας».

Ο Γουέντον ή τα λέει για να τα πει, ή αν τα λέει και τα εννοεί τότε μάλλον δεν του πολυπροέκυψαν στο τελικό αποτέλεσμα παρά μόνον σε ένα επίπεδο εντελώς σχηματικό. Όλα αυτά περί της αξίας της κοινότητας και της συνεργασίας μέσα σε αυτήν είναι σχεδόν εξίσου πομπώδη με τις ξεκάρφωτες ατάκες του Λόκι στην ταινία, με τις οποίες δηλώνει ως άλλος ντοστογιεφσκικός Μέγας Ιεροξεταστής: «Οι άνθρωποι κατά βάθος λαχταρούν να είναι υποταγμένοι» ή «Ήρθα να σας απελευθερώσω από την ελευθερία σας». Εδώ είναι λοιπόν και η βασική μου -αλλά πολύ μεγάλη- ένσταση για την ταινία. Ενώ σε αποζημιώνει ως θέαμα, ούτε στιγμή δεν γίνεται κάτι παραπάνω από θέαμα. Ή μάλλον -για να είμαστε δίκαιοι- εκτός από θέαμα, όταν οι υπερήρωες μιλάνε μεταξύ τους οι ατάκες τους είναι συνήθως κοφτερές, έχουν χιούμορ, ποπ αναφορές, μέχρι και αυτοσαρκασμό. Κατά τα άλλα όμως, η απόλαυση που προσφέρει η ταινία είναι αυτή ενός βιντεοπαιχνιδιού. Οκ, είναι απολαυστικό να βλέπεις υπερήρωες να πλακώνονται αρχικά μεταξύ τους και μετά να πλακώνουν και εξωγήινους. Απολαυστικό αλλά ταυτόχρονα και άδειο.

Οι εκδικητές περιέχουν περισσότερα από 2.200 οπτικά εφέ τα οποία έφτιαξαν 14 διαφορετικές εταιρίες. Με αυτού του είδους τις ταινίες νιώθεις πως κάθε χρόνο απλά παρακολουθείς μια τεχνική εξέλιξη και μόνο, την πρόοδο των εφέ και μόνο. Ίσως στον τύπο του υπερήρωα αντιστοιχεί ο τύπος του υπερθεατή, εκείνου που έχει ανεπτυγμένη την αίσθηση της οπτικής απόλαυσης και μόνο, εκείνου που το βλέμμα του πετάει μαζί με τους ήρωες, μπαίνει σε μια 3D διάσταση, αλλά την ίδια ώρα, ενώ αυτή του η ικανότητα υπεραναπτύσσεται, η ιδιότητά του ως θεατή που ζητά και κάτι άλλο από μια ταινία συρρικνώνεται. Σαν όσο περισσότερο ζητούν από το μάτι μας να παρακολουθεί τα απίστευτα και να υπερλειτουργεί, να ζητούν από το μυαλό μας και το συναίσθημά μας να υπολειτουργούν. Από την άλλη ίσως η δική μου οπτική γωνία να είναι εντελώς λάθος. Ίσως δηλαδή τίποτα δεν είναι πιο βλακώδες από το να μέμφεσαι τους Avengers για το ότι είναι οι Avengers και όχι κάτι διαφορετικό. Ωστόσο δε νομίζω ότι είναι νομοτελειακό αυτό. Δε νομίζω ότι αυτού του είδους το σινεμά είναι νομοτελειακό να θυμίζει βίντεο παιχνίδι, δε νομίζω ότι είναι νομοτελειακό πως ό,τι κερδίζεις σε εφέ πρέπει να το χάνεις σε όλα τα υπόλοιπα επίπεδα. Και μακάρι ο πολυαναμενόμενος νέος Μπάτμαν του Νόλαν να το αποδείξει για άλλη μια φορά.