Οι νέες εκδόσεις των έργων του Roald Dahl – του Βρετανού συγγραφέα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις, του οποίου τα κλασικά παιδικά βιβλία περιλαμβάνουν τα έργα «Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας», και «Ματίλντα», επαναδιατυπώνονται, ξαναγράφονται, λέξεις αποσιωπώνται ή αντικαθίστανται.
Και όλα αυτά με πρόθεση να γίνουν περισσότερο σύγχρονα, επίκαιρα και το κυριότερο, πολιτικώς ορθά. Οι αλλαγές έγιναν στους χαρακτήρες και τη γλώσσα στα δημοφιλή παιδικά βιβλία του συγγραφέα από τον βρετανικό εκδότη Puffin, ο οποίος φέρεται να δημιούργησε αναγνωστικές ομάδες «ευαισθησίας» για να αφαιρέσουν ή να τροποποιήσουν όλα όσα θεωρούν ακατάλληλα.
Οι αλλαγές περιλαμβάνουν χαρακτήρες που δεν περιγράφονται πλέον ως «χοντροί», ενώ αναφορές σε «μητέρες» και «πατέρες» έχουν επικαιροποιηθεί σε «γονείς» ή «οικογένεια». Χαρακτηριστικά, στη νέα αγγλική έκδοση του «Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας», ο άπληστος Αύγουστος Γκλουπ δεν περιγράφεται ως «χοντρός» αλλά ως «τεράστιος», οι Ούμπα-Λούμπα δεν είναι πια «μικροί άνδρες» αλλά διατηρούν ουδέτερο φύλο και όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα The Telegraph, εκατοντάδες λέξεις, συμπεριλαμβανομένων περιγραφών της εμφάνισης, της φυλής και του φύλου των χαρακτήρων, είχαν αλλάξει ή αφαιρεθεί σε τουλάχιστον 10 από τα 19 παιδικά βιβλία του συγγραφέα. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της κληρονομιάς του συγγραφέα, Roald Dahl Story Company, οι αλλαγές έγιναν σε μια προσπάθεια, κάποια σημεία, να γίνουν λιγότερο προσβλητικά και πιο περιεκτικά.
Οι αλλαγές προκάλεσαν εκτεταμένες επικρίσεις από εξέχοντες λογοτέχνες και άλλους, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού της Βρετανίας Ρίσι Σούνακ, που σύμφωνα με εκπρόσωπό του σε σχετικές δηλώσεις στο BBC αναφέρει: «Όταν πρόκειται για την πλούσια και ποικίλη λογοτεχνική μας κληρονομιά, ο πρωθυπουργός δηλώνει ότι δεν πρέπει να μασάμε τα λόγια μας».
Η Suzanne Nossel, διευθύνουσα σύμβουλος της ομάδας υπεράσπισης της ελεύθερης έκφρασης PEN America, χαρακτήρισε τις αλλαγές ανησυχητικές. «Εν μέσω σφοδρών μαχών κατά των απαγορεύσεων βιβλίων και των αυστηρών περιορισμών σχετικά με το τι μπορεί να διδάσκεται και να διαβάζεται, η επιλεκτική επεξεργασία για να συμμορφωθούν τα λογοτεχνικά έργα με συγκεκριμένες ευαισθησίες θα μπορούσε να αποτελέσει ένα νέο επικίνδυνο όπλο», έγραψε στο Twitter. «Εκείνοι που μπορεί να ζητωκραυγάζουν για τις τροποποιήσεις στο έργο του Dahl θα πρέπει να σκεφτούν πώς η εξουσία της επαναδιατύπωσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα χέρια εκείνων που δεν μοιράζονται τις ίδιες αξίες και τις ευαισθησίες τους».
Ο συγγραφέας Sir Salman Rushdie έγραψε στο Twitter: «Ο Roald Dahl δεν ήταν άγγελος, αλλά αυτό είναι παράλογη λογοκρισία. Η Puffin Books και η περιουσία του Dahl θα έπρεπε να ντρέπονται».
Οι νέες εκδόσεις που κυκλοφορούν πλέον στη Βρετανία, στο κάτω μέρος της σελίδας με τα πνευματικά δικαιώματα των τελευταίων εκδόσεων των βιβλίων του Νταλ υπάρχει η σχετική σημείωση του εκδότη:
«Οι υπέροχες λέξεις του Roald Dahl μπορούν να σας μεταφέρουν σε διαφορετικούς κόσμους και να σας γνωρίσουν τους πιο θαυμάσιους χαρακτήρες. Αυτό το βιβλίο γράφτηκε πριν από πολλά χρόνια και γι’ αυτό επανεξετάζουμε τακτικά τη γλώσσα για να διασφαλίσουμε ότι μπορεί να συνεχίσει να απολαμβάνεται από όλους σήμερα».
Ένα μεγάλο ζήτημα φυσικά προκύπτει σχετικά με την ελευθερία του λόγου, την ανεκτικότητα, και εν γένει τον πολιτισμό. Και ας μην ξεχνάμε άλλωστε και τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα που κάποτε, σχολιάζοντας τα βιβλία του και τις λέξεις που επιλέγει να χρησιμοποιήσει, είχε αναφέρει:
«Δεν έχω δεχτεί διαμαρτυρίες από παιδιά. Το μόνο που εισπράττεις είναι χαχανητά χαράς και σπασμωδικές κινήσεις ευχαρίστησης. Ξέρω τι αρέσει στα παιδιά».
