Οι άρχοντες της ισπανικής Ναβάρρα αποφασίζουν να μετουσιώσουν το βασίλειο σε μία νέα ευρωπαϊκή ακαδημία τεχνών, γραμμάτων και ασκητισμού. Αποστειρώνουν τους εαυτούς τους και όλους τους υπηκόους της, μένοντας μακριά από κάθε ανοσιουργή πράξη και συνήθεια. Σύντομα όμως ο πειρασμός θα χτυπήσει την πόρτα τους, όταν θα καταφθάσει στη βασιλική αυλή η πριγκίπισσα της Γαλλίας και οι τρεις ευνοούμενές της. Κάπως έτσι εκτυλίσσεται η υπόθεση του έργου Αγάπης Αγώνας Άγονος, μία κωμωδία του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, με «ένα εξαιρετικά ιδιοφυές κείμενο, προκλητικό, αθυρόστομο, επιθεωρησιακό», όπως μας αναφέρει ο σκηνοθέτης της παράστασης Λύσανδρος Σπετσιέρης. Ένα παγανιστικό παιχνίδι μεταμορφώσεων και παιδικού εγωισμού διαδραματίζεται στο Θέατρο Δεκατέσσερα μαζί με τον δεκαπενταμελή θίασο σε ένα ονειρικό ερωτικό περιβάλλον με χοντρό χιούμορ, παρεξηγήσεις και παιχνίδια λεκτικού ανταγωνισμού.
Ο Λύσανδρος Σπετσιέρης μετά από τις παραστάσεις του Easter Island, επιστρέφει με την κωμωδία «Αγάπης Αγώνας Άγονος» κι εμείς μιλήσαμε μαζί του για την επιλογή του σαιξπηρικού έργου και τον ξεχωριστό χαρακτήρα του:
Ξεκινώντας από το ίδιο το έργο του Σαίξπηρ Αγάπης Αγώνας Άγονος, το οποίο δεν συγκαταλέγεται στα πιο δημοφιλή του, μιλήστε μας για την επιλογή σας να ανέβει επί σκηνής.
Η συνάντηση με το έργο ήταν τυχαία και από τις πρώτες σελίδες δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος και σκέψη για να παρθεί η απόφαση για το ανέβασμά του. Έχουμε να κάνουμε με ένα εξαιρετικά ιδιοφυές κείμενο, προκλητικό, αθυρόστομο, επιθεωρησιακό. Έναν θησαυρό του λόγου και της φαντασίας. Η μη δημοφιλία του έργου λειτουργεί σ’ εμένα σαν πλεονέκτημα, το 2002 είχε ανέβει σε σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, παράσταση που δεν είχα την τύχη να παρακολουθήσω, έκτοτε απ’ όσο γνωρίζω δεν έχει ανέβει ξανά.
Ποια είναι τα σημεία και στοιχεία που συναντάτε σε αυτή την κωμωδία του Σαίξπηρ, γραμμένη στα τέλη του 1500 και είναι ακόμα επίκαιρα;
Οι τύποι των ανθρώπων που τοποθετεί στην ιστορία, όπως ας πούμε η περίπτωση του εκκεντρικού μεσήλικα Αρμάδο, οι σχέσεις των εξουσιών, όπως του κράτους με την εκκλησία. Η αλλαγή των αντιλήψεων ανάλογα την αμοιβή, όπως στην περίπτωση του δασοφύλακα και η αυτοταπείνωση ανάλογα την ανταμοιβή, όπως στην περίπτωση του Φυρίκη. Σχολιάζει την αυτοσυγκράτηση απέναντι στον έρωτα δαίμονα. Υπονομεύει την επιθυμία μας για ανέλιξη και την προσκόλλησή μας σε κοινωνικούς φραγμούς και στερεότυπα που μας προκαλούν δυσκοιλιότητα. Μέσα από ένα πηγαίο χιούμορ χοντρό, επισημαίνει πόσο αδύναμοι είμαστε απέναντι στην ορμητικότητα της φυσικής ροής, θυμίζοντάς μας πως είμαστε ένα ελάχιστο κομμάτι της.
Ερωτικός πειρασμός – κοινωνικός περιορισμός: Πώς συγκρούονται αυτές οι δύο έννοιες σε αυτό το έργο του Σαίξπηρ.
Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον ο Ιησούς έρχεται σε επαφή με τον διάβολο, ο οποίος του δείχνει όλες τις βασιλείες του κόσμου και τη δόξα τους, ζητώντας του για να Του τις δώσει, να τον προσκυνήσει. Ο Χριστός απορρίπτει αυτόν τον πειρασμό, τον τρίτο πειρασμό, λέγοντας: “Ύπαγε οπίσω μου σατανά! Γέγραπται γαρ, κύριον τον Θεόν σου προσκυνήσεις και αυτώ μόνο λατρεύσεις”… Το έργο του Σαίξπηρ είναι ένα σχόλιο στη λανθασμένη αντιμετώπιση της θρησκευτικής και κοινωνικής αντίληψης περί πειρασμού και στους περιορισμούς που αναπτύχθηκαν για μία “ενάρετη” στάση ζωής . Εδώ ο Σαίξπηρ ταυτίζει την αγάπη με τον έρωτα και θέλει τον άνθρωπο πιστό σε αυτή. Οι ήρωες στο Αγάπης Αγώνας Άγονος, επιδιώκοντας δόξα και αθανασία, περιορίζουν τους εαυτούς τους μακριά από κάθε ανοσιουργό πράξη και πέφτουν στην παγίδα ενός κοινωνικού πειρασμού. Ο ερωτικός όμως πειρασμός ο οποίος φαίνεται αρχικά να τους διαβάλλει, αποτελεί τελικά τη λύτρωσή τους.
Πείτε μας τον τρόπο που έχετε αποδώσει το έργο μέσα από τον χαρακτήρα του εικονοκλαστικού θεάτρου. Από τι αποτελείται το δικό σας θεατρικό «σύμπαν» που έχετε δημιουργήσει;
Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως το έργο το ίδιο έβαλε τα όριά του για τη συνεργασία του με την εικόνα. Ένα κείμενο σαν αυτό στέκει ηχηρό και ισχυρό φέροντας έναν απέραντο εικαστικό κόσμο. Οι σκηνές στην παράσταση αυτή δημιουργούνται μέσα από τη σχέση των σωμάτων, της οθόνης και του φωτός, χρησιμοποιώντας αντικείμενα και υλικά που παραπέμπουν σε διαφορετικές μορφές τέχνης. Πυκνές εικόνες εναλλασσόμενες, με συχνές αναφορές σε καλλιτέχνες και έργα που έχουν χαραχθεί στην πολιτισμική μνήμη. Δημιουργώ βάζοντας όσο μπορώ το δάχτυλο στις πληγές. Πατάω πάνω στις αδυναμίες των ηρώων και ο κόσμος δημιουργείται μέσα από αυτές. Θέλω οι χαρακτήρες μου να έχουν εσοχές και γωνίες, που δημιουργούνται μέσα από τις αντιστάσεις τους να αποδεχτούν το αυτονόητο. Η φύση, πάντα ορμητική και ανοίκεια ζωντανή, παίζει έναν καίριο ρόλο αφού μόνο στην αποδοχή πως είμαστε μέρος της βρίσκουμε τη γαλήνη.
Πώς προσεγγίσατε το δυσεξήγητο και παιγνιώδες, γεμάτο λογοπαίγνια και ρίμες, ξεχωριστό χαρακτήρα της κωμωδίας;
Ήταν μία χρονοβόρα εργασία που έγινε αρχικά με την πολύτιμη συμβολή της Χριστίνας Μπάμπου – Παγκουρέλη, μέσα από την ίδια τη μετάφραση. Εργαστήκαμε έτσι, ο καθένας από το δικό του πόστο, ώστε το λογοπαίγνιο και το αστείο να έχουν προορισμό αυτιά και μάτια θεατών του 21ου αιώνα.
Μοιραστείτε μαζί μας μια εικόνα ή φράση που ξεχωρίζετε από το έργο.
Πράξη 4η, σκηνή 1η – “τώρα ο οίκτος θα σκοτώσει, εμπρός”.
