Ο Ελβετός Φρήντριχ Ντύρενματ (1921-1990) παραμένει ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια στη μεταπολεμική γερμανόφωνη λογοτεχνία. Αν και πολλά από τα διηγήματα και τα θεατρικά του έχουν διασκευαστεί σε κινηματογραφικές ταινίες, αρκετές εκ των οποίων και στο Χόλιγουντ, το όνομά του εξακολουθεί να μην είναι ευρέως γνωστό στο σύγχρονο ευρωπαϊκό κοινό, κάτι που ίσως τώρα αρχίσει να αλλάζει με την εκ νέου ανάδυσή του στο προσκήνιο, όπως διαφαίνεται από μια σειρά καινούργιων εκδόσεων διαφόρων έργων του.
Μία από αυτές αποτελεί και η συλλογή τριών ιστοριών του, της νουβέλας Η Βλάβη και των διηγημάτων Το Τούνελ και Ο Σκύλος, η οποία είναι και μια ενδιαφέρουσα εισαγωγή στην πεζογραφία του Ελβετού. Οι δύο πρώτες μάλιστα χρήζουν κάποιας στοιχειώδους – έστω – συζήτησης (αφού ο Σκύλος μοιάζει περισσότερο με προσχέδιο παρά με ολοκληρωμένη αφήγηση, έστω και μινιατούρα).
Η Βλάβη του τίτλου αναφέρεται στον λόγο που ο εμπορικός αντιπρόσωπος υφασμάτων Τραπς καταλήγει σε ένα μικρό χωριό της επαρχίας και αναγκάζεται να διανυκτερεύσει εκεί μέχρι να επισκευαστεί το αυτοκίνητό του. Στη διάρκεια αυτής της νύχτας, γνωρίζει τρεις ηλικιωμένους κυρίους, έναν πρώην δικαστή, έναν πρώην εισαγγελέα και έναν πρώην συνήγορο υπεράσπισης, οι οποίοι τον προσκαλούν σε ένα λουκούλλειο γεύμα και συνάμα σε ένα ξεχωριστό και πνευματώδες παιχνίδι: να δεχθεί να αποτελέσει ο ίδιος τον κατηγορούμενο στην αναπαράσταση της δίκης της ζωής του. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, οι συνέπειες της βραδιάς αποδεικνύονται απρόβλεπτες. Ο Ντύρενματ εδώ στήνει μια ενδιαφέρουσα σάτιρα γύρω από τα μικροαστικά ήθη της μεταπολεμικής ελβετικής κοινωνίας, η οποία διανύει μια περίοδο οικονομικής άνθησης. Είναι γρήγορα σαφές, ότι η βλάβη (που κυριολεκτικά παραπέμπει στη βλάβη του αυτοκινήτου), συμβολικά αναφέρεται στο ουσιαστικό ελάττωμα πίσω από τις αρχές, την ηθική και τα ιδεώδη που θεμελιώνουν τον σύγχρονο δυτικό τρόπο ζωής. Ο ίδιος ο Ντύρενματ, ο οποίος υπήρξε μέλος της οργάνωσης διανοούμενων Gruppe Olten, μεταξύ άλλων και με τον Μαξ Φρις, επιθυμούσε να υπονομεύσει τον κομφορμισμό της ευδαιμονίας που έβλεπε να σαρώνει την Ελβετία στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Η βλάβη του αυτοκινήτου του Τραπς τον οδηγεί και σε μια βλάβη στον αυτοματοποιημένο τρόπο που αντιλαμβάνεται τη ζωή του και σε μια αναπόφευκτη κρίση αξιών και ταυτότητας.
Αν και στο εσώφυλλο οι εκδότες χαρακτηρίζουν τη Βλάβη ως ένα από τα κορυφαία πεζά του Ντύρενματ, εγώ θα έλεγα ότι ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το πολύ πιο σύντομο Τούνελ, ένα καφκικό αφήγημα, στο οποίο ο Ντύρενματ έρχεται αντιμέτωπος με την εφιαλτική υφή του παραλόγου. Η κεντρική ιδέα είναι απλή όσο και υπέροχη: ένας νεαρός φοιτητής επιβιβάζεται σε ένα τρένο, το οποίο μπαίνει σε ένα από τα περίφημα τούνελ της Ελβετίας, γνωστά για το τεράστιο μήκος τους. Σύντομα όμως διαπιστώνει ότι το τρένο δε βγαίνει από το τούνελ και αποφασίζει να διερευνήσει τι συμβαίνει. Ο Ντύρενματ εδώ στήνει μια κλειστοφοβική ιστορία με έντονο σασπένς και ταυτόχρονα μια ιδανική αλληγορία που μπορεί να λάβει σχεδόν όποια μορφή θέλει ο αναγνώστης. Είναι μια παραβολή για το υπαρξιακό παράλογο της ζωής και την απουσία νοήματος; Ένα σχόλιο στην πολιτική πραγματικότητα ενός λαού που τυφλωμένος από τις επίπλαστες φαντασιώσεις του αρνείται να συνειδητοποιήσει το προφανές; Όπως θέλει το παίρνει κανείς, και είναι ακριβώς αυτή η εύπλαστη φύση της ιδέας του Ντύρενματ που της δίνει δύναμη κι επιτρέπει επιπρόσθετες αναγνώσεις.
Με ποικίλες επιρροές από τον Κάφκα και τον Μωπασάν μέχρι το θέατρο του παραλόγου και τον υπαρξισμό, ο Ντύρενματ υπήρξε μια πρωτότυπη φωνή με λαμπρό αποτύπωμα στη σύγχρονη ευρωπαϊκή λογοτεχνία καθώς και ένας από τους επιφανέστερους Ελβετούς συγγραφείς του εικοστού αιώνα. Αν και κατά βάθος η ταυτότητά του ήταν πάντα εκείνη του θεατρικού συγγραφέα, η ικανότητά του στα σύντομα πεζά είναι αναμφίβολη και το ιδιόμορφο όραμά του αξίζει να ανακαλυφθεί από μια νέα γενιά αναγνωστών.
