2021. Σε ένα όχι τόσο μακρινό μέλλον, όπου τα έθνη-κράτη δεν υφίστανται πλέον, διοργανώνεται ένα ντεφιλέ μνήμης για να τιμηθεί η φουστανέλα, το εθνικό ένδυμα του πάλαι ποτέ ελληνικού έθνους-κράτους. Στην πασαρέλα της Πειραιώς 260 παρελαύνουν η στολή του εύζωνα και η σουλιώτικη ενδυμασία του Βύρωνα, το φράκο του Κοραή και η φουστανέλα του Όθωνα, τα φράγκικα του Καποδίστρια και η φορεσιά της Αμαλίας. Με αφορμή την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης, η παράσταση «Εθνικό ντεφιλέ», σε ατμόσφαιρα εορταστική και υπό τους ήχους ζωντανής μουσικής, με έναν θίασο πολυσυλλεκτικό, επιχειρεί να καταθέσει ένα σχόλιο σχετικά με την ταυτότητα και την ετερότητα θέτοντας το ερώτημα τι τύπου κοινότητες θα μπορούσαμε να επινοήσουμε σήμερα, με στόχο ένα πιο συμπεριληπτικό μέλλον.
Ο σκηνοθέτης Παντελής Φλατσούσης μιλά στο ελculture για την περφόρμανς και πώς το θέατρο είναι συνυφασμένο με τη δημοκρατία.
Η ιδέα για το «Εθνικό Ντεφιλέ» ήρθε όταν μας έγινε η πρόταση να κάνουμε κάτι για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση, όχι με εορταστικό τρόπο αλλά με στοχαστικό. Εμείς αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε την ιστορία του ελληνικού ενδύματος ως μεταφορά για την ελληνική, εθνική ταυτότητα. Έτσι προέκυψε η ιδέα της πασαρέλας, η συνθήκη του ντεφιλέ. Αυτή η ιδέα μας επιτρέπει να μιλήσουμε με χιούμορ και με έναν πιο «ελαφρύ» τρόπο για την ιστορία των 200 χρόνων.
Όλα τα βλέπουμε μέσα από το βλέμμα του σήμερα και τελικά δεν επικεντρώνουμε στην ελληνική ταυτότητα αλλά στο πώς γενικά φτιάχνονται οι εθνικές ταυτότητες θεωρώντας ότι έθνος σημαίνει αποκλεισμός. Το δικό μας το ερώτημα είναι το πώς θα μπορούσαμε να φτιάξουμε μια πιο συμπεριληπτική κοινότητα. Οι εθνικές κοινότητες δεν εξυπηρετούν πια τις ανάγκες μας ακριβώς γιατί βασίζονται στον αποκλεισμό, γιατί σημαίνουν βία είτε άμεσα μέσω των πολέμων είτε έμμεσα μέσω ανισοτήτων και αποκλεισμών κοινωνικών ομάδων στο εσωτερικό.
Έχουμε μια ωραιοποιημένη εικόνα των ηρώων του 1821, ωραιοποιημένη και στα πρότυπα μιας πατριαρχικής κοινωνίας που τονίζει πόσο άντρες φαινόντουσαν, πόσο λεβέντες ενώ αυτά τα πράγματα απέχουν από τις περιγραφές των περιηγητών και των απομνημονευμάτων ενώ επίσης δεν μιλάμε και την εθνική καταγωγή τους, πολλοί ήταν αρβανίτες. Δεν θέλουμε να τα θυμόμαστε αλλά η πραγματικότητα είναι αυτή.
Εμείς τα λέμε αυτά στην παράσταση, τα λέμε μέσα από ένα πολυπολιτισμικό θίασο που μιλά συχνά και τη γλώσσα τους, δηλαδή αλβανικά, φαρσί και τούρκικα. Θα φανεί από την αντίδραση του κοινού πόσο έτοιμοι είμαστε να μιλήσουμε για την πραγματικότητα και όχι για αυτά που μας έμαθαν. Πιστεύω ότι σε γενικό πλαίσιο ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας είναι έτοιμο αλλά ένα επίσης μεγάλο τμήμα δεν είναι.
Σκέφτομαι όμως, και το λέω ως γεγονός που το παρατηρεί κανείς από έξω και όχι αυτοαναφορικά, ότι για να είναι στο πρόγραμμα στο Φεστιβάλ Αθηνών μια παράσταση όπως η δική μας σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας -και θεσμικά- θέλει να πάει προς τα εκεί. Αυτή την περίοδο ζούμε μια ιστορική στιγμή που είναι διακύβευμα προς τα πού θα πάμε. Είναι σημαντικό όλοι όσοι δεν πιστεύουμε στην ατσαλάκωτη –από όλες τις απόψεις- εικόνα της ιστορίας να επιμείνουμε και να ασκήσουμε το δικαίωμά μας στον δημόσιο λόγο με παρρησία. Ο δημόσιος λόγος για αυτά τα θέματα στην Ελλάδα είναι πολύ ωραιοποιημένος και η Ιστορία είναι εργαλοποιημένη. Τα πράγματα αυτά πρέπει να συζητιούνται, όχι μόνο σε ακαδημαϊκό πεδίο. Κι εκεί μπαίνει και το ερώτημα: τι ρόλο παίζει το θέατρο σε μια κοινωνία; Για μένα το θέατρο είναι συνυφασμένο με τη δημοκρατία. Είναι ένας χώρος που οι αντιθέσεις και οι διαμάχες, που υπάρχουν σε μια χώρα, πρέπει να βρίσκουν τη θέση τους στο θέατρο. Είναι δουλειά του θεάτρου που αρθρώνει λόγο να το κάνει.
Νομίζω ότι ο λόρδος Βύρων αν ζούσε σήμερα θα ήταν emo και ο Κίτσος Μπότσαρης θα οδηγούσε μια μηχανή μεγάλου κυβισμού.
Info παράστασης:
Εθνικό ντεφιλέ | 26 – 29 Ιουνίου 2021 | Πειραιώς 260 (Δ)
Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου είναι της Πηνελόπης Γερασίμου.
