Είναι τρομακτική η δύναμη των κοινών τόπων: λειτουργούν με τρόπο σχεδόν ακυρωτικό ακόμα και για αριστουργήματα. Ευτυχώς το ”Tempest Project”, Κύκνειο Άσμα του μέγιστου Πίτερ Μπρουκ, αντιστέκεται σθεναρά στη συσσώρευσή τους γύρω του. Μια παράσταση εξαιρετικά λιτή και ουσιαστική που είχαμε την τύχη να χαρούμε στα φετινά Δημήτρια, ήδη προκαλεί τα κοινότοπα σχόλια που ήταν -αλίμονο- αναμενόμενα μετά το θάνατο του δημιουργού της. «Η διαθήκη του μεγάλου δασκάλου». «Η αποχώρηση του Πρόσπερο είναι το αντίο του Μπρουκ». «Ο συγκινητικός αποχαιρετισμός». Και άλλα πολλά. Όποτε κι αν είχε συμβεί να μας αποχαιρετίσει ο εμβληματικός σκηνοθέτης, τα ίδια θα λέγονταν για την –όποια- τελευταία του παράσταση. Ας είναι, όμως…
Εξαιρετικά σημαντική στιγμή για τη θεατρική ζωή της πόλης η πρώτη παρουσίαση παράστασης του Μπρουκ στη Θεσσαλονίκη. Και θα ήταν πράγματι όνειρο αν είχε προλάβει να παραστεί κι εκείνος. Έστω κι έτσι, όμως, το δώρο που έκαναν στο κοινό τα Δημήτρια κι η Αττική Πολιτιστική Εταιρία, η οποία διατηρούσε σταθερή συνεργασία με τον αξέχαστο δημιουργό, είναι μεγάλο και ακριβό. Άλλωστε, η «Τρικυμία» του Σαίξπηρ είναι ένα έργο που απασχόλησε τον Μπρουκ σχεδόν καθόλη τη διάρκεια της πορείας του, και την παρουσίασε πολλές φορές σε διαφορετικές εκδοχές. Η συγκεκριμένη είναι η πλέον απογυμνωμένη, ολιγοπρόσωπη, λιτή και ευκίνητη –φτιαγμένη για να περιοδεύει, όπως άλλωστε ήταν κάποτε κι ο θίασος του ίδιου του Σαίξπηρ. Μια εξαμελής ομάδα, ένας κι ένας. Προσωπική μου αδυναμία η Μαριλού Μαρίνι στο ρόλο του Άριελ. Αληθινά ρηξικέλευθη, αλλά και σοφή επιλογή: η σχεδόν ογδοντάχρονη ηθοποιός, αγαπημένη μεταξύ άλλων και της Κλαιρ Ντενί, ερμήνευσε με απαράμιλλη ζωτικότητα ένα ρόλο που συνήθως ερμηνεύεται από πολύ νεώτερους ηθοποιούς. Κι όμως, είναι μια διανομή εξαιρετικά τεκμηριωμένη: ας μην ξεχνάμε πως είναι η τελευταία αποστολή του Άριελ πριν ο Πρόσπερο, ο αφέντης του, του χαρίσει την ελευθερία –τη «συνταξιοδότησή» του. Μια μεγάλη ηθοποιός σε μια μεγάλη στιγμή…
Ανάμεσα στα ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα της παράστασης –επίσης έργα του Μπρουκ και της Ετιέν- κυρίαρχη η παρουσία του ξύλου. Από τα κούτσουρα που χρησιμοποιούν οι χαρακτήρες ως καθίσματα, αλλά κι για να οριοθετήσουν ένα χώρο, ως την περίφημη ράβδο που κρατά ο Πρόσπερο το ξύλο χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά, δίνοντας μια αίσθηση πρωτογονισμού. Συνειρμικά θυμήθηκα τα λόγια του Ρομέο Καστελλούτσι λίγες μέρες πριν την παρουσίαση του ”BROS” στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση: «Το αντικείμενο που χαρακτηρίζει τους αστυνομικούς δεν είναι το πιστόλι, αλλά το γκλομπ: ένα κομμάτι ξύλο, που μπορεί όμως με τα χτυπήματά του να σπάσει κόκκαλα». Εκλεκτικές συγγένειες ή απλούστατα παράλληλες αναφορές σε αρχέγονα, μυθικά υλικά.
Η παράσταση πραγματοποιήθηκε υπό το άγρυπνο βλέμμα της Μαρί-Ελέν Ετιέν, μόνιμης συνεργάτιδος και βοηθού του Πίτερ Μπρουκ επί σειρά ετών, και συνοδεύτηκε από ένα εργαστήριο για ηθοποιούς που πραγματοποίησε η ομάδα. Σε ένα μικρό, λιτό αφιέρωμα στον Μπρουκ που πραγματοποιήθηκε από τα Δημήτρια πριν το εργαστήριο, μεταξύ άλλων μίλησε η τακτική του συνεργάτιδα, σκηνογράφος Χλόη Ομπολένσκι, γνωστή στην Ελλάδα κυρίως από τη συνεργασία της με τον Λευτέρη Βογιατζή.
Ο Μίλαν Κούντερα έχει γράψει πως όλοι, πριν ξεχαστούμε, θα μετατραπούμε σε κιτς: το κιτς είναι το ενδιάμεσο στάδιο μεταξύ θανάτου και λήθης. Κι επειδή ο Πίτερ Μπρουκ παραείναι σημαντικός για να περάσει σύντομα στη λήθη, εναπόκειται σε μας να αντισταθούμε στο κιτς που όλο συχνότερα στο εξής θα περιβάλλει το πρόσωπο, την ιστορία και τις δουλειές του. Ευτυχώς, χωρίς να τις αγγίζει.
