Όσο κι αν προσπαθούμε να πείσουμε τους εαυτούς μας πως όλα αυτά που λέμε και κάνουμε στην καθημερινότητά μας βγάζουν κάποιο νόημα, μια προσεκτικότερη παρατήρηση της πραγματικότητας γύρω μας μάλλον θα μας διαψεύσει. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και η μεγάλη ήττα του νατουραλισμού και του ρεαλισμού: παρουσιάζουν μια πραγματικότητα εξηγήσιμη και εξηγητέα, που δεν υπάρχει πουθενά, παρά μόνο στα προκρούστεια κατασκευάσματά τους. Παράλογο είναι αυτό που θα δούμε αποσπασματικά να συμβαίνει στον δρόμο. Παράλογη και η εικόνα που μας αποκαλύπτει το κάδρο που ορίζει η κάσα του παραθύρου μας. Μιλάμε στον άλλο που δεν μας ακούει. Μιλάμε στον άλλο που μας ακούει χωρίς να καταλαβαίνει. Ούτε κι εμείς καταλαβαίνουμε την απάντησή του. Απευθύνουμε ο ένας στον άλλο ήχους χωρίς νόημα, χωρίς μήνυμα, σε μια εναγώνια προσπάθεια αποκατάστασης μιας επικοινωνιακής σχέσης που έχει διαρραγεί ανεπανόρθωτα. Όπως ακριβώς όταν δεν έχει καλό σήμα το κινητό: «Με ακούς; Με ακούς;» «Σε ακούω. Εσύ με ακούς;».
Δεν θα προσπαθήσω να κρύψω πως δεν ανήκω στους φανατικότερους οπαδούς της γραφής του Ευθύμη Φιλίππου. Τα κινηματογραφικά του σενάρια, παρόλο που είναι πιο ενδιαφέροντα, μοιάζουν να είναι στημένα πάνω στον ίδιο καμβά: ένας άνθρωπος προσπαθεί είτε να ξεφύγει από ένα περιβάλλον με συγκεκριμένους κανόνες, είτε να γίνει αποδεκτός σε αυτό. Τα θεατρικά του σχεδόν ποτέ δεν κρατούν την προσοχή μου ως το τέλος της παράστασης –συνήθως με χάνουν γύρω στη μέση, όπου αρχίζω να σκέφτομαι άλλα πράγματα και μετά βίας να παρακολουθώ τα επί σκηνής τεκταινόμενα. Κι όμως, αυτό το παλαιότερο -δημοσιευμένο το 2009- σε διαλογική μορφή κείμενο που φέρει τον μεγάλο τίτλο «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα», με έκανε να το παρακολουθήσω με αμείωτη ένταση, σαν να επρόκειτο για θρίλερ. Μόνο που είμαι σίγουρος πως αυτό δεν οφείλεται μόνο στο κείμενο, αλλά κυρίως στη δαιμονική, καλοκουρδισμένη, άψογη παράσταση που έστησαν η Νάνσυ Μπούκλη και η Τζωρτζίνα Λιώση.
Δύο παλιές φίλες μπαίνουν σε ένα ζαχαροπλαστείο ή καφετέρια –ίσως. Έξω βρέχει -ίσως όχι- πάντως η μία φοράει αδιάβροχο και η άλλη κρατάει ομπρέλα. Είναι ντυμένες σχεδόν πανομοιότυπα. Ένα κλασικό μπεκετικό ζευγάρι –αυτό, άλλωστε, εμπεριέχεται στο κείμενο (-«Φεύγουμε;»). Μιλούν με ένταση, αναφέρονται σε υποτιθέμενους κοινούς γνωστούς, σε κοινές εμπειρίες από το παρελθόν που θα έπρεπε να σημαίνουν κάτι και για τις δυο. Όμως όλα μοιάζουν να έχουν εφευρεθεί επί τόπου, την τελευταία στιγμή, με στόχο την εγκαθίδρυση μιας επικοινωνίας που δεν έρχεται ποτέ. Η ένταση αυξάνεται με την αγωνία, αλλά το παράλογο έχει εγκατασταθεί για τα καλά: η καθεμιά παραμένει μόνη –εκτός αν, όπως υπαινίσσεται ο τίτλος, δεν πρόκειται παρά για ένα και μόνο πρόσωπο που μονολογεί. Η ασυνεννοησία εισβάλει και μέσα στο ίδιο το πρόσωπο –όπως επίσης πρώτος ο Μπέκετ κατέθεσε.
Παρακολουθώντας την παράσταση, είναι αδύνατον να μην σκεφτεί κανείς πόσο εξαντλητική δουλειά πρέπει να επένδυσαν οι δύο ηθοποιοί και συν-σκηνοθέτιδες για να φτάσουν σε αυτό τα επίπεδο. Η σκηνική τους επικοινωνία αγγίζει το απόλυτο, αλλά και το επίπεδο ερμηνείας τους σε ένα κείμενο με τόσο επικίνδυνες ισορροπίες είναι δυσθεώρητο. Παρόλο που όσο περνάει ο καιρός είμαι όλο και πιο ενάντιος στην ιδέα των θεατρικών βραβείων, θεωρώ και τις δύο συν-ερμηνεύτριες του «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα» άξιες βράβευσης.
Ο χώρος που δημιούργησε με το ελάχιστο η Δήμητρα Λιάκουρα, ουδέτερος και ψυχιατρικά λευκός, είναι ιδανικός για όσα λαμβάνουν χώρα εντός του. Αντίστοιχα και τα κοστούμια, όμοια χωρίς να παραπέμπουν σε δίδυμες αδελφούλες. Ο επίπεδος, άναρχα διακοπτόμενος φωτισμός της Χριστίνας Θανάσουλα δεν αφήνει καμιά διαφυγή, καμιά σκιά, καμιά ελπίδα: ο εφιάλτης ήρθε για να μείνει. Απόλυτα σωστή για την περίσταση η μουσική που έγραψε η Ελένη Μπούκλη, αποκαλύπτει μια πλευρά του ταλέντου της που ομολογώ πως αγνοούσα.
Εξακολουθώ να θεωρώ λάθος το να παίζει και να σκηνοθετεί κανείς ταυτόχρονα. Εξακολουθώ να χαίρομαι όταν διαψεύδομαι τόσο πανηγυρικά: η Τζωρτζίνα Λιώση και η Νάνσυ Μπούκλη με αποστόμωσαν…
Το «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα» είναι η μορφή με την οποία θα γραφόταν «Η φαλακρή τραγουδίστρια» αν είχε αργήσει εξήντα χρόνια. Η ασυνεννοησία που κατέδειξε κάποτε αυτό που ονομάστηκε Θέατρο του Παραλόγου -και όπου συμπεριλήφθηκαν δημιουργοί πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους- μεγάλωσε υπέρμετρα κι από μικρό, αθώο παιδάκι είναι πλέον τέρας. Αποτελεί αληθινή παραμυθία να το βλέπει κανείς επί σκηνής με τόσο χιούμορ και ελαφρότητα, χωρίς η απελπισία να κρύβεται ή να καλύπτεται. Απλά, όπως έλεγε ο Ποιητής –και μετέφερε ο Αγγελόπουλος στον «Μεγαλέξαντρο»- Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές είναι γιατί τ’ ακούς γλυκότερα…
