Το 2019 η επιτροπή του βραβείου Γκονκούρ επέλεξε να κάνει την έκπληξη και να σηματοδοτήσει την απομάκρυνση από την υφολογική επιτήδευση απονέμοντας το βραβείο στον Ζαν Πολ Ντιμπουά και το μυθιστόρημα Δεν κατοικούν όλοι οι άνθρωποι τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο. Ο Ντιμπουά δεν είναι μεγάλος καινοτόμος ή πειραματιστής, δεν γράφει πολυσέλιδους εσωτερικούς μονολόγους, δεν είναι συνειδητά απρόσιτος, ούτε και ενδιαφέρεται να θίξει απαραιτήτως τα ζητήματα που συνήθως «πουλάνε» αυτή την εποχή. Ο Ντιμπουά είναι απλούστατα ένας πολύ καλός συγγραφέας. Η γραφή του ελίσσεται και μεταλλάσσεται: άλλοτε επιστρατεύει πατροπαράδοτα σχήματα λόγου για τις κομψές περιγραφές του, και άλλοτε επιλέγει μια απλή και ευθεία γλώσσα, μπολιασμένη με την αθυροστομία της καθημερινής ομιλίας. Συχνά χρησιμοποιεί την ειρωνεία και το χιούμορ, αλλά χωρίς να θυσιάζει τη μελαγχολία και μια ζεστασιά που τον αποτρέπουν από το να ξεστρατίσει στην κυνικότητα. Διόλου παράξενο λοιπόν που στην απονομή του βραβείου έγινε ειδική μνεία στην ικανότητα του Ντιμπουά να ικανοποιεί τους κριτικούς χωρίς όμως ποτέ να προδίδει την αναγνωσιμότητά του στο κοινό. Και πράγματι, το Δεν κατοικούν όλοι οι άνθρωποι τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο είναι ένα εξαιρετικά γραμμένο, βαθιά ανθρώπινο μυθιστόρημα που διαβάζεται ευχάριστα και αβίαστα.
Αφηγητής είναι ο Πολ Χάνσεν, ο οποίος μας εξιστορεί την πορεία της ζωής του όντας στο κελί μιας φυλακής στο Μόντρεαλ όπου εκτίει ποινή δύο ετών, ένα κελί το οποίο μοιράζεται με τον Πατρίκ, έναν φαινομενικά τρομακτικό αλλά κατά βάθος καλοκάγαθο γίγαντα, μέλος των Καναδών Hells Angels, τον οποίο και χρησιμοποιεί ο Ντιμπουά σαν κωμικό αντίβαρο. Παρακολουθούμε την ιστορία του Πολ από τα παιδικά του χρόνια στην Τουλούζη ως μοναχοπαίδι ενός απίθανου όσο και αταίριαστου ζευγαριού, μιας προοδευτικής ιδιοκτήτριας αίθουσας κινηματογράφου για σινεφίλ κοινό κι ενός Δανού προτεστάντη πάστορα, μέχρι την καριέρα του ως επιστάτη ενός μεγάλου κτιρίου διαμερισμάτων στο Μόντρεαλ, του Εξέλσιορ.
Το κεντρικό μοτίβο που αναδύεται στο έργο είναι εκείνο της φροντίδας. Ο Πολ αποδεικνύεται πως δεν είναι απλά ένας επιστάτης, δηλαδή ένας φροντιστής των κτιρίων. Είναι ένας άνθρωπος που φροντίζει τα πάντα γύρω του, τους ηλικιωμένους ενοίκους του Εξέλσιορ, τον Πατρίκ (ο οποίος παρά το μέγεθός του είναι γεμάτος ανασφάλειες), τη σκυλίτσα του και όποιον έχει ανάγκη. Ο Πολ είναι ένας επιστάτης ψυχών και όχι μονάχα αντικειμένων. Σε μια εποχή ψυχικής απομόνωσης και αποξένωσης, ο Πολ δεν περιορίζεται από τα στενά όρια του καθήκοντός του και θεωρεί αυτονόητη τη φροντίδα που αναλαμβάνει. Με τον ίδιο τρόπο που ξέρει να «μιλάει» στους σωλήνες, να επιδιορθώνει τα βραχυκυκλώματα και να συντηρεί την πισίνα, ο Πολ ξέρει να στέκεται δίπλα στους ανθρώπους με συμπόνια. Ο Ντιμπουά μας αποκρύπτει το έγκλημα για το οποίο ένας τέτοιος άνθρωπος κατέληξε στη φυλακή μέχρι το τέλος, αν και σε εκείνο το σημείο πια ο αναγνώστης έχει μάλλον υποπτευθεί σε γενικές γραμμές τι έχει συμβεί.
Η μελαγχολία στη γραφή του Ντιμπουά είναι γλυκιά, ανάκατη με χιούμορ, ενώ διατηρεί και μια αίσθηση ενθουσιασμού προς το μεγαλείο της ποικιλομορφίας και πολυπλοκότητας της ζωής, αλλά και της φρίκης που δυστυχώς είναι ταυτόσημη με τον άνθρωπο. Το παρελθόν του Ντιμπουά ως ταξιδιωτικού συγγραφέα είναι εμφανές και στο μυθιστόρημα αφού έχει αυτή την ικανότητα όχι μονάχα να μεταφέρει τον αναγνώστη σε διαφορετικές τοποθεσίες, αλλά και να του μεταδίδει την εθιστική μαγεία αυτής της ανακάλυψης. Παράλληλα όμως, προσπαθεί να εντοπίσει αυτό το ιδιαίτερο στοιχείο που καθορίζει έναν τόπο, αυτό το χαρακτηριστικό που μπορεί καλύτερα από οτιδήποτε άλλο να αποτυπώσει την ψυχή του.
Το μυθιστόρημα του Ντιμπουά είναι ένα όμορφο δημιούργημα που διαβάζεται απνευστί και εκπέμπει ουμανισμό από κάθε του ίνα. Δεν προσπαθεί να γίνει κάτι που δεν είναι, ούτε και προσποιείται κάτι τέτοιο. Είναι μια ανεπιτήδευτη κραυγή κατά της διαβρωτικής κυνικότητας της εποχής μας.
–
