Το έργο ενός από τους διάσημους αρχιτέκτονες στον κόσμο, του Ιάπωνα Κένγκο Κούμα φιλοξενείται στο Χριστιανικό και Βυζαντινό μουσείο. Πρόκειται για το «Κουκούλι», ένα ιδιόμορφο έργο, κλειστό και ανοικτό ταυτόχρονα στον περιβάλλοντα χώρο, που αναπνέει μαζί με τους ενοίκους του και προσομοιάζει στα διάφορα κουκούλια των εντόμων, από ξυλοπολτό, χώμα, μετάξι ή φύλλα, τα οποία λειτουργούν σαν χρονοκάψουλες μετασχηματισμού της κάμπιας σε πεταλούδα.
Ο δηλωμένος στόχος του Κούμα είναι να ανακτήσει την παράδοση των ιαπωνικών κτιρίων και να ερμηνεύσει εκ νέου αυτές τις παραδόσεις για τον 21ο αιώνα. Θερμός υποστηρικτής μίας αρχιτεκτονικής που μελετά εις βάθος την παράδοση, ο Κούμα σχεδιάζει αναζητώντας την αρμονία μεταξύ κτιρίου, τοπίου και περιβάλλοντος, επαναφέροντας τα κτίρια στην ανθρώπινη κλίμακα.
Αφορμή για το έργο στάθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2020. Ο Κούμα είναι ο αρχιτέκτονας που σχεδίασε το στάδιο των Ολυμπιακών Αγώνων στο Τόκιο και η εγκατάσταση του περιπτέρου στον προαύλιο χώρο του μουσείου αποφασίστηκε -πριν την πανδημία του κορονοϊού που επέβαλε παγκόσμιο lockdown και αναβάλλει τους αγώνες- από το μουσείο, σε συνεργασία με το Ιαπωνικό Πολιτιστικό Ινστιτούτο και την Ιαπωνική Πρεσβεία στην Αθήνα ως μέρος της συμμετοχής του στις εορταστικές εκδηλώσεις της Τελετής Παράδοσης της Ολυμπιακής Φλόγας των Ολυμπιακών & Παραολυμπιακών Αγώνων – Τόκιο 2020.
Το καλλιτεχνικό αποτύπωμα του Κένγκο Κούμα που δεσπόζει σήμερα στην κεντρική αυλή του Μουσείου είναι ένα περίπτερο, διαστάσεων 6,55μ. Χ 4,80μ. Χ 3,30μ (ύψος), από φύλλα κόντρα πλακέ σημύδας, το οποίο κατασκευάστηκε ως αίθουσα τσαγιού «Οριμπέ» (από το όνομα του ειδήμονα τσαγιού Φουρούτα Οριμπέ, 1543-1615) όπως αυτές που ο διαπρεπής αρχιτέκτονας Κένγκο Κούμα δημιουργεί παράλληλα με τον σχεδιασμό των μεγάλων έργων του.
Η δομή του αρχιτεκτονήματος αποτελείται από 72 κάθετα πάνελ κόντρα πλακέ σημύδας, πάχους 1,5 εκ. το καθένα, τοποθετημένα σε απόσταση 7,5 εκ. μεταξύ τους ώστε να δημιουργούν εξωτερικά και εσωτερικά ένα μεταβαλλόμενο (στο φως και στις διάφορες οπτικές γωνίες) ένα οργανικό σχήμα που να προσομοιάζει αφενός στην ανομοιογένεια του τύπου της κούπας τσαγιού που άρεσε στον Φουρούτα Οριμπέ και αφετέρου σε κουκούλι και μήτρα.
Η εκτέλεση του έργου πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του αρχιτεκτονικού γραφείου Kengo Kuma & Associates (Τόκιο – Παρίσι) και της ομάδας του Επίκουρου Καθηγητή στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Παναγιώτη Βασιλάτου.
«Η διαφάνεια είναι χαρακτηριστικό της ιαπωνικής αρχιτεκτονικής, μα για μένα η χρήση φυσικών υλικών με οδηγεί σε ένα νέο είδος διαφάνειας, όχι τη διαφάνεια του Μις Βαν Ντε Ρο. Mου αρέσει να ανακαλύπτω τον χαρακτήρα και την ιστορία της τοποθεσίας και να προσπαθώ να τα συνδυάσω με τις ιδέες μου», λέει ο Κένγκο Κούμα. Ο Κένγκο Κούμα χρησιμοποιεί την αρχή της διαφάνειας σε μικρότερα ή μεγαλύτερα έργα του, όπως το εμβληματικό μουσείο V&A Dundee, το πρώτο μουσείο Design της Σκωτίας, που άνοιξε στο κοινό στις 15 Σεπτεμβρίου 2018. Το κτίριο, το οποίο σχεδιάστηκε από τον Ιάπωνα αρχιτέκτονα είναι το μοναδικό μουσείο V&A στον κόσμο εκτός Λονδίνου και θα χρησιμεύσει ως διεθνής κόμβος για τo design, τις νέες ανακαλύψεις και την εκπαίδευση.
Γεννημένος το 1954 στην πόλη Kanagawa, ο Κένγκο Κούμα σπούδασε αρχιτεκτονική στο πανεπιστήμιο του Τόκιο και το Κολούμπια και μαζί με τον Shigeru Ban και Kazuyo Sejima είναι οι πιο διάσημοι Ιάπωνες αρχιτέκτονες της γενιάς τους, αλλά και αυτοί που επιδιώκουν τη σύνδεση της παράδοσης της χώρας τον με τον μοντερνισμό, μέσω της αναζήτησης της προσωπικής τους γλώσσας.
«Σε όλα μου τα έργα το κενό είναι πολύ σημαντικό. Στον κλασικισμό σημαντικό είναι το αντικείμενο αυτό καθεαυτό και οι διαστάσεις του. Το πρόβλημα με τον μοντερνισμό είναι ότι βρίσκεται ακόμα υπό την επήρεια του κλασικισμού, όσον αφορά τη διατήρηση ορθών αναλογιών και την ομορφιά του σχήματος. Για μένα αυτό είναι δευτερεύον. Η δύναμη του κενού είναι η πιο σημαντική», λέει ο Κούμα.
Διευθύνοντας την εταιρεία του, Kengo Kuma & Associates που απασχολεί πάνω από 150 αρχιτέκτονες στο Τόκιο και το Παρίσι, σχεδιάζοντας έργα διαφορετικού τύπου και κλίμακας σε όλο τον κόσμο, ο Κούμα, διευθύνει διάφορα ερευνητικά προγράμματα σχετικά με την αρχιτεκτονική, ενώ δε διστάζει να επικρίνει τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις που κυριαρχούν στο περιβάλλον, αντί να εναρμονίζονται με αυτό. Ακόμα και στις μεγάλες κατασκευές επιχειρεί την αίσθηση της ελαφρότητας και απαλότητας που υπάρχουν στα φυσικά υλικά, το γυαλί ή το ξύλο. «Νομίζω πως η αρχιτεκτονική μου πλαισιώνει τη φύση», λέει εξηγώντας την πρακτική του. «Έτσι μπορούμε να τη βιώσουμε πιο βαθιά και πιο στενά».
Τα έργα του Κένγκο Κούμα σε όλο τον κόσμο
