Τι σημαίνει να ζεις τελικά; Να επιβιώνεις απλώς ή κάτι περισσότερο; Και ποιο είναι το κόστος που πρέπει να καταβάλεις; Πόσο αντέχεται η απομόνωση που επιβάλλει ο τρόπος μιας παραγωγικής ζωής, προκειμένου να τα βγάλεις πέρα οικονομικά; Ποιοι είναι οι παρίες του σήμερα και πόσο εύκολο είναι να χαθούν όλα από τη μια στιγμή στην άλλη;
Ερωτήματα που θέτει το τρυφερό όσο και σκληρό έργο λυρικού ρεαλισμού της Μαρτίνα Μάγιοκ, που χάρισε στη νεαρή Πολωνο-αμερικανίδα συγγραφέα το Βραβείο Πούλιτζερ το 2018. Το τολμηρό αυτό έργο, που αμφισβητεί τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα άτομα με αναπηρία και εμβαθύνει στους τρόπους με τους οποίους η κοινωνική τάξη, η φυλή, η εθνικότητα και ο πλούτος μπορούν να δημιουργήσουν χάσματα μεταξύ των ανθρώπων, ακόμη και αν εκείνοι λαχταρούν τη σύνδεση, κάνει πρεμιέρα στις 16 Οκτωβρίου στο θέατρο Πόρτα, σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου.
Εμείς στρέφουμε το ερώτημα – τίτλο του έργου προς τους ηθοποιούς της παράστασης: Αμαλία Καβάλη, Ειρήνη Μακρή, Μελαχρινό Βελέντζα και Φώτη Στρατηγό κι εκείνοι μας απαντούν:
«Πόσο κοστίζει να ζεις;»
Αμαλία Καβάλη
Πάντως το να επιβιώνεις απλώς, δεν είναι απλή υπόθεση. Να μπορείς οικονομικά να κρατηθείς στη ζωή, να παρέχεις στον εαυτό σου τροφή, στέγη, ιατρική μέριμνα.
Συναισθηματικά για μένα κοστίζει τον πόνο που αντέχεις να βιώσεις ανά πάσα στιγμή. Το να ανοιχτείς με ενδεχόμενο την απόρριψη, να αγαπήσεις με ενδεχόμενο την απώλεια. Για μένα αξίζει να πονέσεις τον πόνο της απουσίας αλλά να έχεις αγαπήσει, παρά να βάζεις σε σουρντίνα τη ζωή σου, για να μην πονάς αλλά αυτό να σημαίνει ότι δεν αγαπάς. Γιατί δεν γίνεται, για να πονέσει η απόσχιση πρέπει να έχεις ενωθεί.
Βέβαια αυτά είναι λόγια που επαναλαμβάνω σαν μάντρα στον εαυτό μου, προσπαθώντας κάθε μέρα να τον αφήνω να εμπιστευτεί τους ανθρώπους.
Ειρήνη Μακρή
Το Ποσό Κοστίζει να ζεις καταγράφει τα στενά όρια της επιβίωσης των ηρώων, απομαγεμένα, απεκδυμένα από κάθε λυρισμό τόσο στον λόγο όσο και στη δραματοποίηση, ακριβώς για να τονίσει ότι κοστίζει πολύ περισσότερο να ζεις από το να επιβιώνεις.
Παρότι το ένα είναι αναγκαία συνθήκη για το άλλο. Είναι τρομακτικά μεγαλύτερη η ανάγκη να ζεις από το να επιβιώνεις, ιδίως αυτό το μεγάλο πλέον διάστημα που η επιβίωση έγινε αυτόματα μοναδική επιλογή για μεγάλη μερίδα της μεσαίας τάξης.
Όχι, το να ζεις δεν αντιστοιχεί μόνο σε χρήματα. Δεν μετριέται με το να μην πεθαίνεις απ’ την πείνα και το κρύο, ούτε καν με την κάλυψη των βασικών αναγκών. Και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κάποιοι κρατούμενοι επιβίωναν. Στις φυλακές, στα προσφυγικά camp, στους καταυλισμούς οι άνθρωποι επιβιώνουν.
Η ζωή, όμως, είναι κάτι παραπάνω από επιβίωση. Από τις εργατικές κατοικίες μέχρι τα υπέροχα διαμερίσματα, τα υλικά αγαθά δεν συμπληρώνουν τα κομμάτια μιας ζωής. Χωρίς τον άνθρωπο, την ουσιαστική επικοινωνία, την αγάπη, το πνεύμα και τα ιδανικά, όσο στερεοτυπικό κι αν φαίνεται, η ζωή είναι επιβίωση. Αυτό είναι και το κόστος. Οι προσωπικές θυσίες για την αγάπη, τα ιδανικά και την επιβίωση, ναι και την επιβίωση, καλώς ή κακώς. Για τον καθένα είναι προσωπικό το κόστος κι αν κάνεις τσιγκουνιές σε αυτό, κοστίζει αλλού.
Μελαχρινός Βελέντζας
Ως κοινωνία πιεζόμαστε να φορτίσουμε θετικά τη ζωή αποφεύγοντας οτιδήποτε αφορά το τέλος. Ή πηγαίνουμε στο άλλο άκρο αντιλαμβανόμενοι τη ζωή ως βάρος που απαιτεί μόχθο.
Για μένα, η ζωή είναι ένα ιδιαίτερο δώρο που ποτέ δεν θα το δω ολόκληρο. Το ξετυλίγω και πάντα μία του πλευρά παραμένει αθέατη. Προσπαθώ να ισορροπώ ανάμεσα σε αυτά που γνωρίζω και σε εκείνα τα ακατανόητα μυστήρια της ζωής. Και θα έρθουν φορές που θα πεις «κοστίζει πολύ» κι άλλες που θα πεις «κοστίζει λιγότερο». Ζωή όμως είναι και κοστίζει. Η ζωή πληρώνεται με ζωή. Κι αυτό το κόστος δεν είναι μετρήσιμο. Απλώς βιώνεται. Αρκεί να θες να ζήσεις. Και όχι απλώς να επιβιώσεις.
Φώτης Στρατηγός
Δεν ξέρω τι σημαίνει να ζω, γιατί δεν έχω καμία αίσθηση για το πώς θα είναι να μην ζω. Τη σημασία, θέλω να πω, μου είναι δύσκολο να την ορίσω.
Παρ’ όλα αυτά, η επιβίωση είναι ένα πάγιο κόστος, για άλλους απλό, για άλλους καθόλου. Μιλάω για τη βιολογική επιβίωση, που είναι ζήτημα καθαρά οικονομικό. Υπάρχει κι ένα άλλο είδος επιβίωσης, έτσι δεν είναι; Πνευματικό, αξιακό, ηθικό, πώς να το πούμε; Αυτό επικοινωνεί συνεχώς με τον κόσμο, επηρεάζεται. Πότε αγκυλώνεται, πότε χειραφετείται, πότε αναλαμβάνει, πότε φοβάται. Έχει περιόδους πλήξης κι ορμής. Πάντως δεν είναι καθόλου πάγιο. Όλα αυτά δεν έχουν ένα κόστος; Αλλά είναι το κόστος η σωστή λέξη; Κόστος έναντι σε τι;
