Ιδιάζουσα περίπτωση συγγραφέα ο Εντουάρ Λουί. Γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία ήδη από το πρώτο του βιβλίο, παρόλη τη σκληρότητα της θεματικής του και το νεαρότατο της ηλικίας του –ήταν μόλις 22 ετών. Εύκολα εντάσσεται στην autofiction –εξαιρετικά της μόδας μετά και από τη βράβευση με Νόμπελ της Ανί Ερνό, με την οποία ποτέ δεν ενθουσιάστηκα.
Κι όμως διατηρεί μια ανεξαρτησία από οποιοδήποτε ρεύμα θα επιχειρούσε κανείς να τον κατατάξει. Δεν έχει γράψει κανένα αμιγώς θεατρικό έργο, κι όμως πολλά βιβλία του έχουν διασκευαστεί για το θέατρο –θυμάστε το «Ιστορία της βίας» σε σκηνοθεσία του Τόμας Όστερμαϊερ που παρακολουθήσαμε στο Φεστιβάλ Αθηνών; Ο ίδιος σκηνοθέτης παρουσίασε το «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου» στα τελευταία Δημήτρια με τον ίδιο τον συγγραφέα επί σκηνής, αλλά δεν το είδα ώστε να έχω άποψη για το αποτέλεσμα.
Στην Ελλάδα ευτυχήσαμε να δούμε για πρώτη φορά διασκευή του Λουί για το θέατρο στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου: ήταν το «Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ» σε σκηνοθεσία του Ηλία Αδάμ. Βασισμένη τόσο στο ομώνυμο βιβλίο –Εντύ Μπελγκέλ ήταν το πραγματικό όνομα του Εντουάρ Λουί- όσο και στο «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου», η παράσταση σόκαρε, συζητήθηκε, προκάλεσε αντεγκλήσεις και υπήρξε η ιδανική εισαγωγή για τον συγγραφέα προς το θεατρόφιλο κοινό της Αθήνας.
Η «Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων» είναι μια θεατρική ομάδα με πορεία αρκετών χρόνων, με επιτυχημένες και λιγότερο επιτυχημένες στιγμές, αλλά πάντοτε με ανήσυχο βλέμμα και με διαρκή αναζήτηση: αυτό είναι, άλλωστε, και το ζητούμενο. Ο Χρήστος Θεοδωρίδης δεν έχει παγιώσει ένα συγκεκριμένο σκηνοθετικό ύφος με το οποίο να αντιμετωπίζει όλα τα κείμενα που καταπιάνεται, κι αυτό, άσχετα από το αποτέλεσμα, τον καθιστά πάντοτε ενδιαφέροντα. Πολλώ μάλλον όταν καταλήγει σε μια παράσταση τόσο ισχυρή όσο το «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου».
Η μονολογική αφήγηση του Εντουάρ Λουί διασπάται σε δύο -εξαιρετικούς και ισάξιους- ηθοποιούς: τον Γιώργο Κισσανδράκη και τον Ντένη Μακρή. Σοφή απόφαση που απομακρύνει από τη στειρότητα του ρεαλισμού και ανοίγει άλλα μονοπάτια στη σκηνική πραγματικότητα. Λιτή και παρόμοια η αμφίεσή τους, σχεδόν γυμνός ο σκηνικός χώρος, λίγα και πολύ συγκεκριμένα αξεσουάρ: σοφές αποφάσεις του σκηνοθέτη και της Τίνας Τζόκα, που υπογράφει τα σκηνικά και τα κοστούμια. Η σκληρή πραγματικότητα που αποτυπώνει στο κείμενο ο Εντουάρ Λουί δεν χρειάζεται ούτε περιττές φλυαρίες στην εικόνα, ούτε νατουραλιστικές υπογραμμίσεις εις άγραν εύκολης συγκίνησης. Αυτή η τελευταία, άλλωστε, προκύπτει αβίαστα από τη δύναμη του θεάματος.
Είναι σημαντική τόσο η απόφαση για την παρουσίαση του συγκεκριμένου κειμένου, όσο και οι επιλογές για τον τρόπο που έγινε αυτό. Είναι ένα θέατρο συνειδητά και ουσιαστικά πολιτικό, που μιλά για κάτι που αφορά κάθε πολίτη της Ευρώπης στην οποία ζούμε. Ο Λουί δεν διστάζει να απαντήσει στο ερώτημα του τίτλου με συγκεκριμένα ονόματα πολιτικών προσώπων της Γαλλίας που πήραν συγκεκριμένα μέτρα: που περιέκοψαν κοινωνικά επιδόματα, που εμπόδισαν την πρόσβαση σε φάρμακα, που οδήγησαν ανήμπορους ανθρώπους πίσω στην εργασία με τη στάμπα του «αργόσχολου», του «τεμπέλη». Αλήθεια, σας θυμίζουν τίποτα όλα αυτά;
Οι πολιτικές που καταγγέλλει ο συγγραφέας έχουν ήδη όχι απλά χτυπήσει και τη δική μας πόρτα, αλλά εδραιώνονται καθημερινά. Η φτώχεια παγιώνεται ως κατάσταση μη αναστρέψιμη, διαρκώς επιδεινούμενη, αλλά και ως όνειδος. Δεν είναι τυχαίο που, όπως έχει αποκαλύψει ο ίδιος ο Εντουάρ Λουί, η μητέρα του, μετά από την επιτυχία των βιβλίων του που έχουν πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα, δεν του παραπονέθηκε ούτε για την αποκάλυψη της ομοφυλοφιλίας του, ούτε για τις γλαφυρές περιγραφές οικογενειακών τους καταστάσεων. Του είπε μόνο: «Ήταν ανάγκη να μάθουν όλοι πως είμαστε τόσο φτωχοί;».
Η κίνηση της Ξένιας Θεμελή, ιδρυτικού μέλους της «Ορχήστρας των Μικρών Πραγμάτων» συνεισφέρει ουσιαστικά στο αποτέλεσμα χωρίς υπερβολές: προσφέρει στην ουσία χωρίς να την καπελώνει. Οι φωτισμοί του Τάσου Παλαιορούτα ομοίως –κι εδώ είναι καλό να γίνει μια επισήμανση.
Έχει γίνει σχεδόν υπογραφή των φωτισμών του -εξαιρετικά δραστήριου τα τελευταία χρόνια- Παλαιορούτα ο τρόπος με τον οποίο υπηρετούν τη σκηνοθεσία με τρόπο εξαιρετικά ουσιαστικό, χωρίς ποτέ να «φωνάζουν». Αυτή η διακριτικότητα δείχνει τόσο ήθος όσο και καλλιτεχνική επάρκεια. Είναι εύκολο, λόγω του χαρακτήρα της, να θεωρηθεί δεδομένη: δεν είναι. Αποκαλύπτει έναν σημαντικό –ίσως γι’ αυτό και αθόρυβο- δημιουργό.
Αυτό που μας χαρίζει η «Ορχήστρα των Μικρών Πραγμάτων» με το «Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου», είναι σημαντικό γιατί έρχεται την κατάλληλη στιγμή και με τον σωστό τρόπο: με θαυμαστή ισορροπία που συνδυάζει την απόσταση που απαιτεί το πολιτικό θέατρο με τη συγκίνηση που αναπόφευκτα ανακινεί η θεματική του. Μια έξοχη ομαδική δουλειά, με όλους τους συντελεστές να είναι άξιοι συγχαρητηρίων. Έχουμε ανάγκη από τέτοιες παραστάσεις.
