«Μυστήριο 0» και η Ελευσίνα κήρυξε και επίσημα την έναρξη ως η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023. Τα Μυστήρια Μετάβασης ξεκίνησαν και παρά και τη χθεσινή κακοκαιρία όσοι μαζευτήκαμε αποτελέσαμε μέρος μίας κατανυκτικής εμπειρίας, όπως ακριβώς το μέρος μας επιβάλλεται με τον ιδιαίτερο μυσταγωγικό της χαρακτήρα.
Στην παραλία της Ελευσίνας στράφηκαν όλα τα βλέμματα, όταν ξεκίνησε η επίσημη τελετή έναρξης, σε ιδέα και σύλληψη του Γενικού Καλλιτεχνικού Διευθυντή Μιχαήλ Μαρμαρινού και σε σκηνοθεσία του Βρετανού σκηνοθέτη Chris Baldwin. Στη θάλασσα φωτεινοί σταθμοί ήταν τα καράβια και οι άνθρωποι τους, καράβια που έπλεαν υπό τους ήχους της πρωτότυπης μουσικής του Άγγελου Τριανταφύλλου, σε εκτέλεση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών – ΚΟΑ. Οι φωτισμοί του Petko Tanch οδήγησαν στην ανάδυση από το νερό μιας φωτεινής θαλάσσιας οντότητας και οι φωνές 100 Chóres σε καλλιτεχνική επιμέλεια Μαρίνας Σάττι, ντυμένες στα άσπρα και στα κόκκινα, ένωσαν τις φωνές τους και γέμισαν τη νύχτα, ανακαλώντας μοναδικά την Περσεφόνη.
Στην «αγκαλιά» αυτής της ξεχωριστής γης, από ιστορική και αρχαιολογική άποψη, η εικόνα του φωτεινού θαλάσσιου πλάσματος, μονοπώλησε το ενδιαφέρον, με θετικές, ή και όχι τόσο, εντυπώσεις, όμως σίγουρα η ματιά μας δεν ξέφυγε από τη θάλασσα και από την κατανυκτική της ατμόσφαιρα, που μου θύμισε κάτι από Πάσχα σε νησί. Αυτή ακριβώς η τόσο ελληνική αύρα υπήρξε και αμέσως μετά κατά μήκος της παραλιακής οδού, προς τα ανατολικά με τις δράσεις να συνεχίζονται, σε μία Πολιτιστική Διαδρομή με 19 διαφορετικές δράσεις σε ιδιότυπα σημεία όπως ταράτσες, αυλές, το συνεργείο αυτοκινήτων ο Τέλειος, ταβέρνες, μπαλκόνια, παράθυρα και δώματα, με το κοινό να περιηγείται σε πειραματικά project, χορογραφίες, ηχητικές εγκαταστάσεις, ρεσιτάλ ποντιακής λύρας και θαλασσινά κεράσματα.
Η πόλη «βάφτηκε» κόκκινη με κατακόκκινα φώτα να φωτίζουν τους δρόμους και τα στενά της κι εμείς στεκόμασταν σε δρώμενα που συναντούσαμε στα μονοπάτια της Ελευσίνας:
Παραδοσιακοί χοροί της Δωδεκανήσου ανέβαζαν το κέφι αμέσως, βάζοντας μας απευθείας στον ανεβαστικό ρυθμό τους. Μεγάλα πανό που αποτυπώνουν κεντήματα σαν ιερογλυφικά, είναι αναρτημένα στο γωνιακό κτήριο της οδού Κανελλοπούλου ενώ σ’ ένα μπαλκόνι συναντήσαμε μουσικούς να παίζουν live ποντιακά τραγούδια. Γυναίκες σε κόκκινα φωτισμένα παράθυρα τραγουδούσαν ηπειρώτικα, άλλες κοιτάζοντας προς τα κάτω εμάς και άλλες πάνω στον ουρανό, παθιασμένες με το τραγούδι τους να βγαίνει μοναδικά από μέσα τους.
Φωτισμένη μια μικρή σπιτική γωνιά με στίχους τραγουδιών ηχεί τη φωνή του Καζαντζίδη. «Ωδή» όμως και στις γυναίκες εργάτριες και τις καθημερινές ιστορίες των κατοίκων της Ελευσίνας μέσα από ένα δρώμενο που κέρδισε τις εντυπώσεις, στα μπαλκόνια της Κανελλοπούλου 33 (δίπλα στον Τέλειο) με εργαλείο το τραγούδι του Στέλιου Καζαντζίδη «Να μη με λένε Στέλιο», ένα δρώμενο που πολλοί το είδαμε ξανά και ξανά:
Τέτοια ώρα βγαίνει ο λόγος μου σεργιάνι
κι ανταμώνει με τα έρημα πουλιά
τους εργάτες που δουλεύουν στο λιμάνι
τα κορίτσια που σχολάνε απ’ τη δουλειά
Κι όταν περνώ απ’ τις γειτονιές
κι ανθίζει κάποιο γέλιο
βουρκώνουνε τα μάτια μου…
να μη με λένε Στέλιο
Κάπως έτσι όλοι οδηγούμασταν σιγά σιγά, όλοι μαζί μέσα από μία διαδρομή με εικόνες, τραγούδι και ανθρώπους στο Πρώην Εργοστάσιο ΙΡΙΣ που άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του στο κοινό για να υποδεχτεί τον Κωνσταντίνο Βήτα και τον Μιχάλη Δέλτα, οι οποίοι ως Στέρεο Νόβα επανενώθηκαν ειδικά για τη χθεσινή Τελετή Έναρξης. Με πρόσωπα – τσιμεντόλιθους η μουσική και ο γνωστός ρυθμός τους κούνησε τους ανθρώπους αλλιώς κι όπως παλιά.
Με κόκκινα φώτα, θάλασσα και τις ιστορίες των ανθρώπων της, όλοι βρεθήκαμε όπως ακριβώς έγραφε ένας τοίχος της: «Ξανά στην Ελευσίνα, την πατρίδα της Δήμητρας, βλέπω τους σύγχρονους Έλληνες να χορεύουν».
Μία Απάντηση
Όλοι όμως, παρουσιάσατε τα βασικά. Το περίεργο αυτό γλυπτό, τη χορωδία της Σάτι, τη Μόρφη, τους επίσημους…. άντε και ένα σύντομο πέρασμα σε κάποιες από τις δράσεις των εθνοτοπικών συλλόγων. Όλες οι άλλες δράσεις στο μέτωπο της Κανελλοπούλου πέρασαν απαρατήρητες. Μια σύντομη αναφορά και … πάει χάθηκαν… ως μη γενόμενες! Κρίμα, γιατί κάποιοι άνθρωποι κοπίασαν, έχασαν το χρόνο τους με τις πρόβες και τα πηγαινε -έλα στην Ελευσίνα, έδωσαν την ψυχή τους. Ο κόσμος από την τηλεόραση είδε μόνο το γλυπτό κ δεν κατάλαβε ούτε τί ούτε γιατί.