Έχει γούστο το πώς κάθε φορά σε αυτή τη χώρα βρισκόμαστε προ εκπλήξεων. Μένουμε ενεοί μπροστά σε πράγματα σχεδόν προαναγγελθέντα. Επί της ουσίας, απλά εξοργιζόμαστε με τον εαυτό μας γιατί δεν πήραμε θέση, γιατί δεν κινηθήκαμε, γιατί δεν εξεγερθήκαμε όταν έπρεπε –και πότε έπρεπε; Μα προ πολλού! Θυμάμαι όλο και συχνότερα ένα γνωστό ανέκδοτο: Κάποιος περπατάει στον δρόμο, όταν κάποια βήματα μπροστά του βλέπει στο πεζοδρόμιο μια μπανανόφλουδα. Και συνεχίζει απτόητος τον δρόμο του μονολογώντας: «Πάλι θα πέσω ο μαλάκας σήμερα…». Πώς το έλεγε ο Ζωρζ Πιλαλί; Μια ιστορία με βαθύ νόημα…
Προφανώς και το κακό έχει βαθιές ρίζες, δεκαετίες πίσω. Ίσως πριν κι από την εποχή που ο Θεόδωρος Τερζόπουλος πάλευε από το 2003 και επί μία τριετία να στήσει την Ακαδημία Τεχνών, μαζί με τις άλλες κορυφαίες μορφές των ελληνικών Τεχνών – Λευτέρης Βογιατζής, Βασίλης Παπαβασιλείου, Ρούλα Πατεράκη, Ελένη Βαροπούλου, Δημήτρης Παπαϊωάννου Πάνος Κούτρας, Άγγελος Φραντζής- και διαπίστωνε πως κάθε φορά που άλλαζε όχι η κυβέρνηση, αλλά και απλώς ο υπουργός, όλα μηδένιζαν και ξεκινούσαν από την αρχή. Απλά θα υπενθυμίσω πως έκτοτε η δυσπιστία του μεγάλου μας σκηνοθέτη προς οποιονδήποτε κρατικό θεσμό υπήρξε τόσο μεγάλη, που όχι απλώς δεν δέχθηκε οποιαδήποτε δημόσια θέση ευθύνης του προτάθηκε -και υπήρξαν πολλές- αλλά και σπανίως έως ποτέ δεν δέχθηκε να συνεργαστεί με τα κρατικά θέατρα ή το Φεστιβάλ Αθηνών.
Αν αυτό το γεγονός περιγράφει τη χρόνια κακοδαιμονία που μαστίζει τις καλλιτεχνικές σπουδές στην Ελλάδα είναι χαρακτηριστικό της γενικότερα επικρατούσας νοοτροπίας, τι να περιμένει κανείς από τη με διαφορά χειρότερη και εχθρικότερη προς τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά και προς τον πολιτισμό γενικότερα, κυβέρνηση της σύγχρονης Ελλάδας; Είχε κανείς μέχρι πρόσφατα την ψευδαίσθηση πως το ΥΠΠΟ ενδιαφερόταν μόνο για ό,τι αφορούσε τις αρχαιότητες. Ύστερα ήρθαν οι μέλισσες της συλλογής Στερν και οι μάσκες έπεσαν μέχρι να πεις Σταθμός Βενιζέλου.
Βέβαια στη συγκεκριμένη απόφαση το υπουργείο πολιτισμού (όλα μικρά, κανένα κεφαλαίο) είναι φαινομενικά αμέτοχο. Και λέω φαινομενικά, γιατί ακόμα κι αν δεν φέρει την τυπική ευθύνη, βαρύνεται με το γεγονός πως τράβηξε την ουρά του απέξω. Ούτε και σε αυτό υπάρχει η παραμικρή έκπληξη.
Ως συμβουλευτική επιτροπή για τις επιχορηγήσεις του χορού –υπήρξα μέλος της επί τέσσερα χρόνια- είχαμε την κακή συνήθεια να θεωρούμε πως η δουλειά μας δεν περιοριζόταν στο να μοιράζουμε τα πενιχρά, συνήθως, ποσά που το ελληνικό κράτος έδινε δίκην φιλοδωρήματος στις ελληνικές ομάδες, αλλά να προσπαθούμε να είμαστε παρεμβατικοί στο σύνολο των προβλημάτων του κλάδου που κληθήκαμε να υπερασπιστούμε αφιλοκερδώς. Όταν λοιπόν κάποια στιγμή εθίγη το ζήτημα των αδιαβάθμιστων πτυχίων των χορευτών, η αντίδραση της κας Μενδώνη ήταν σύντομη και σαφής: «Το ζήτημα αφορά το υπουργείο παιδείας (όλα μικρά, κανένα κεφαλαίο), η Κεραμέως είναι ανένδοτη, δεν θέλω ούτε να ακούσω γι αυτό».
Καμία έκπληξη λοιπόν: ενιαία η στάση της υπουργού Κεραμέως στο ζήτημα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Πώς το έλεγε ο ποιητής; «Δεν έφταιγεν ο ίδιος, τόσος ήτανε». (Αν και στην περίπτωσή μας, σιγά που δεν έφταιγε!) Δεν είναι έκπληξη το γεγονός πως δεν έχει κάνει τίποτε σωστό. Από πού να ξεκινήσει κανείς; Από τις μάσκες-τραπεζομάντηλα;
Από το σύστημα τηλεκπαίδευσης που προσεφέρθη ως δωρεά, και όχι μόνο απεδείχθη ακριβοπληρωμένο και μη λειτουργικό λίγο καιρό μετά, αλλά ακόμα δεν είναι σαφές πόσων ατόμων προσωπικά δεδομένα δόθηκαν πακέτο στη …δωρήτρια εταιρία; Αν και λέω ψέματα λέγοντας πως δεν έχει κάνει τίποτα σωστό: προφανώς αυτά που ήταν η διατεταγμένη της υπηρεσία ήδη από όταν ανέλαβε, τα εξετέλεσε σωστότατα (ισοτιμίες πτυχίων κλπ.) Και σταματώ εδώ για να μη χρειαστώ νομικές συμβουλές στο άμεσο μέλλον.
Το Προεδρικό Διάταγμα 85 ολοκληρώνει ένα κακό που δεν είναι καινούριο, αλλά επισημοποιείται. Περιορίζει τους αποφοίτους των σχολών καλλιτεχνικής εκπαίδευσης από την πρόσβαση σε θέσεις του δημοσίου και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.
Επίσης, εμποδίζει τη μισθολογική και λοιπή τους εξέλιξη. Και –τελευταίο, αλλά διόλου ασήμαντο- τους προσβάλλει βάναυσα και χυδαία σε ό,τι αφορά το επίπεδο των σπουδών και την κατάρτισή τους. Τη μόρφωση και την αξία τους. Κάνει αυτό που περιγράφει η δύσκολα μεταφραζόμενη αγγλική φράση adding insult to injury. Κι αν η πρόεδρος της δημοκρατίας (όλα μικρά –αλίμονο- κανένα κεφαλαίο) δεν έχει την αρμοδιότητα να απορρίψει την πρόταση των υπουργών, είχε –με πάσα επιφύλαξη, καθότι δεν είμαι νομικός- τη δυνατότητα να επιστρέψει πίσω το διάταγμα για «αναθεώρηση» εκφράζοντας έτσι τη δυσαρέσκειά της, αν και σε περίπτωση που αυτό επέστρεφε αυτούσιο θα ήταν υποχρεωμένη να το υπογράψει. Δεν το έκανε, ούτε καν για τα προσχήματα.
Συνυπεύθυνο και συνένοχο το υπουργείο εσωτερικών, καθώς η συγκεκριμένη διαβάθμιση αφορά, όπως διευκρινίζεται, θέσεις του δημόσιου τομέα. Αλλά εδώ τι να πει κανείς; Εκ στόματος κόρακος, κρα! Θα περιοριστώ να υπενθυμίσω πως ο εν λόγω τσεκουράτος υπουργός είναι ο ένας από τους τρεις (αρ. 3) της παρούσας κυβέρνησης που έχουν υπάρξει αρνητές του ολοκαυτώματος –μετανοημένοι, βεβαίως, και οι τρεις!
Απλώς στους πολύπαθους επαγγελματίες των Παραστατικών Τεχνών, έχουν πέσει πολλά μαζεμένα, τόσο σε ηθικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Τι να πρωτοθυμηθώ; Την κα Μενδώνη να επιχειρεί να αποσείσει τις τεράστιες ευθύνες της για τον διορισμό Λιγνάδη λέγοντας πως «την εξαπάτησε με βαθιά υποκριτική τέχνη» ταυτίζοντας εν τη αφελεία (;) της τους λειτουργούς μίας από τις τέχνες που δυστύχησαν να αποτελούν τον τομέα ευθύνης της με κοινούς απατεώνες;
Την αποστροφή της κατά την πανδημία πως οι περισσότεροι επαγγελματίες του θεάτρου κινούνται στον χώρο της μαύρης οικονομίας κι άρα είναι δύσκολο να υπολογιστεί πώς πρέπει να ενισχυθούν; Έχει υπάρξει ποτέ κυνικότερη παραδοχή υπουργού για τις συνθήκες που επικρατούν στον χώρο ευθύνης του; Ο ίδιος ο Πόντιος Πιλάτος θα κοκκίνιζε από ντροπή και θα έκρυβε το πρόσωπο στα πολύ σχολαστικά πλυμένα χέρια του. Να προσθέσω και τη δικαστική προσφυγή των θεατρολόγων κατά των ηθοποιών για το δικαίωμα των ηθοποιών να διδάσκουν θέατρο σε σχολεία;
Φυσικά, υπό την -απολύτως δικαιολογημένη- αγανάκτηση που επικρατεί, πολλά ακούγονται, τόσο από τους επαγγελματίες του χώρου, όσο και από τους απ’ έξω. Ένα από αυτά είναι και το ότι κανένα θέατρο δεν θα έπρεπε να παίζει. Αναρωτιέμαι αν συνειδητοποιούν τι λένε όσοι το λένε. Αν υπάρξει απεργία στον κλάδο, αυτό θα το αποφασίσουν τα αρμόδια σωματεία, που είναι και τα μόνα που είναι σε θέση να υπερασπιστούν τα εργασιακά δικαιώματα ενός χώρου που τόσα πλήγματα έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια –γνωρίζοντας και συνυπολογίζοντας και τις αντοχές των λειτουργών του. Ό,τι κι αν αποφασίσουν, θα είμαστε στο πλευρό τους. Το μόνο σίγουρο είναι πως όσοι παράγοντες κάνουν το λάθος να παραστούν σε παραστάσεις κάνοντας κοσμική έξοδο, θα πρέπει να έχουν την πρέπουσα υποδοχή. Αν και δεν βλέπω πολλούς να πλησιάζουν σε χώρους πολιτισμού το προσεχές διάστημα…
Θα πω και κάτι που θα ακουστεί ακόμα λιγότερο ευχάριστα από τα προηγούμενα. Πόσο ατυχείς υπήρξαν οι πανηγυρισμοί για το γεγονός πως αποκτήσαμε γυναίκα πρόεδρο δημοκρατίας, και τι απογοήτευση μας περίμενε… Και πόσο θλιβερό είναι το γεγονός πως μέσα σε μια συντριπτικά και απαράδεκτα ανδροκρατούμενη κυβέρνηση οι δύο γυναίκες υπουργοί που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο μάτι του κυκλώνα είναι ανάμεσα στα απεχθέστερα δείγματα αυτής… Φυσικά και αυτονόητα, το πρόβλημα είναι το ΠΟΙΕΣ γυναίκες επελέγησαν. Όπως ακριβώς και το ποιοι άνδρες. Γι αυτό και δεν πιστεύω πολύ σε ποσοστώσεις, αλλά σε συγκεκριμένα άτομα. Αν αμφιβάλλει κανείς για τη φρικτή πραγματικότητα πως και μια γυναίκα μπορεί να είναι το φαύλο προϊόν μιας σάπιας πατριαρχίας, δεν έχει παρά να δει τα σχόλια πολλών γυναικών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε περιπτώσεις θυμάτων βιασμού ή μαστροπείας.
Κατ’ εμέ είναι σαφές πως επειδή πατριαρχία και καπιταλισμός δεν είναι απλώς πλευρές του ίδιου νομίσματος, αλλά ταυτίζονται απολύτως –κι όλοι έχουμε δει τι έχουν προκαλέσει στις κοινωνίες, στο περιβάλλον, στον πλανήτη- η ελπίδα επαφίεται στις θηλυκότητες που έχουν συνείδηση του εαυτού τους και διαφορετικό βλέμμα στον κόσμο και τα πράγματα. Σε αυτές και μόνο εμπιστευόμαστε το μέλλον. Από αυτές και μόνο εξαρτάται το αν θα υπάρξει μέλλον.
