Ρηνιώ Κυριαζή: «Σε μια εποχή που τρέχει σαν τρελή θέλουμε να κάνουμε μια στάση να δούμε τα αστέρια»

Για τη «Σαπφώ καταστερωμένη ένα μουσικό αστροφυσικό ταξίδι», μιλήσαμε με τη Ρηνιώ Κυριαζή, για την έμπνευση πίσω από τη νέα παράσταση - performance στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, και φυσικά για την ποίηση

Φωτογραφίες: © Αναστασία Γιαννάκη

Μέσα στον χώρο του Αστεροσκοπείου Αθηνών, στον Λόφο των Νυμφών, στον Θόλο του Τηλεσκοπίου Δωρίδη δημιουργείται μια λυρική παράσταση. Μια περιπλάνηση στα αστέρια με οδηγό τη Σαπφώ που αναρωτιέται για τον χρόνο, τον χώρο, τη γη και τον ουρανό, το φθαρτό και το άφθαρτο, τον έρωτα και την τέχνη. Στις ερωτήσεις για τα άστρα απαντά η Σαπφώ. Στις ερωτήσεις για τον κόσμο απαντά η μουσική.

Η Ρηνιώ Κυριαζή οδηγεί το κοινό σε τοπία, όπου η ομορφιά της φύσης γίνεται ποίηση και η ποίηση αστροφυσική, ο Θοδωρής Οικονόμου παίζει στο πιάνο, ο sound designer Νικόλας Καζάζης επεξεργάζεται τους ήχους ζωντανά κάτω από τον ανοιχτό Θόλο και τον έναστρο ουρανό.

Λίγες μόλις ημέρες πριν την έναρξη της νέας παράστασης-performance «Σαπφώ καταστερωμένη ένα μουσικό αστροφυσικό ταξίδι», μιλήσαμε με την Ρηνιώ Κυριαζή, για την έμπνευση πίσω από την παράσταση, και φυσικά για την ποίηση.

Θέλετε να μας δώσετε μια μικρή γεύση για αυτή την παράσταση-performance στο Αστεροσκοπείο; Τι να περιμένουμε;

Πρώτα απ’ όλα την καινούρια μετάφραση του Παντελή Μπουκάλα – είναι μεγάλη τιμή να είναι συνοδοιπόρος μας όχι μόνο για τον υπέροχο τρόπο που έχει μεταφράσει τη Σαπφώ αλλά για όλη τη γνώση που καταθέτει. Το πολυτιμότατο έργο του κρατάει το νήμα της προφορικής παράδοσης από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Όπως λέει, η Σαπφώ δεν έγραφε, τραγουδούσε. Αυτό το τραγούδι συνθέτει ο Θοδωρής Οικονόμου, ένα τραγούδι που διαγράφει τον κύκλο της σελήνης, τον κύκλο μιας ζωής, της ζωής. Πιστεύω πως η ευαισθησία της μουσικής του ακουμπάει στη Σαπφώ με μοναδικό τρόπο. Ο sound designer Νικόλας Καζάζης επεξεργάζεται ζωντανά τους ήχους του πιάνου και τους ήχους της φωνής δημιουργώντας ένα σύμπαν όπου προσκαλούμε τον θεατή. Ο Xώρος υποβάλει τον δικό του Χρόνο. Αυτόν τον Άχρονο Χρόνο επιδιώκουμε να απολαύσουμε. Σε μια εποχή που τρέχει σαν τρελή θέλουμε να κάνουμε μια στάση να δούμε τα αστέρια.

Ποιο το έναυσμα ή ποια η αφετηρία για αυτό το νέο, άκρως δημιουργικό θα έλεγα εγχείρημα, για αυτή την έναστρη περιπλάνηση;

Έτυχε να επισκεφτώ το Αστεροσκοπείο Αθηνών πριν από ένα χρόνο. Η κα Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού, η υπέροχη αστροφυσικός και μουσικός, η ψυχή του Αστεροσκοπείου, με μάγεψε. Μιλήσαμε για πολλά και διάφορα. Στον Λόφο των Νυμφών μού μίλησε για τη Σαπφώ. Τη στιγμή εκείνη κάτι σκίρτησε μέσα μου. Πάντα ήθελα να κάνω κάτι με τη Σαπφώ αλλά δεν ήξερα τι, δεν ήξερα πώς. Πολλές σκέψεις με βασάνιζαν αλλά όποια ιδέα κι αν είχα, μου φαινόταν λίγη, μικρή, συμβατική. Στο Αστεροσκοπείο βρήκα κάτι που έψαχνα χωρίς να το ξέρω. Ένιωσα τη λεπτότητα, το βάθος, τη συγκίνηση της φύσης, της ιστορίας, της επιστήμης, του παρελθόντος και του μέλλοντος να κρέμονται σε μια κλωστή- όπως και η ποίηση της Σαπφώς. Για μένα ο τόπος αυτός αποτυπώνει ακαριαία τη σύνδεση.

Στροφές ακρωτηριασμένες, μισοί στίχοι, σπασμένες λέξεις. Αυτός είναι ο κώδικας της ποιήσεως της Σαπφούς και κυρίως επιλέγει να μιλήσει για τον έρωτα και το κάλλος. Είναι αυτός ένας λόγος που η ποίησή της έχει επιλεγεί;

Τα αποσπασματικά της ποιήματα, αυτά που μισοέσβησε ο χρόνος με συγκινούν πολύ. Μια λέξη εδώ, μια λέξη εκεί, ένα απομεινάρι. Κι όμως με τόση δύναμη σαν να ξεπετάγεται από το παρελθόν στο παρόν μας- σαν μια λάμψη ενός αστεριού που σβήνει. Η ίδια εύχεται:

Και λέω πως κάποιος θα βρεθεί, στα χρόνια που θα ρθούν, να με θυμάται.

Η ποίηση της έχει τέτοια ορμή που καταφέρνει να διασχίσει τον Χρόνο. Με έναν τρόπο να γίνει αθάνατη. Θα λέγαμε πως μέσα στον Θόλο του Αστεροσκοπείου συναντιέται η λάμψη της Σαπφώς από το παρελθόν με τη λάμψη ενός αστεριού που μπορεί να έχει πια σβήσει, και τα δύο είναι παρόντα στο δικό μας παρόν και στο μέλλον μας.

Πώς επιλέγετε να προσεγγίσετε την ποίησή της;

Προσπαθώ να ακουμπήσω την ορμή της, τη δύναμή της, την τρέλα της. Το θάρρος της και ταυτόχρονα την ευαισθησία της. Τη μουσικότητά της. Ήταν ανατρεπτική, καινοτόμος. Έχει διαμορφώσει ρυθμικά μέτρα, καινούριες φόρμες στιχουργικής, μουσικά όργανα. Έχει κάνει γιορτές διάσημες μόνο από τα τραγούδια της. Έχουμε το θράσος να προσπαθήσουμε κάτι να αφουγκραστούμε από την τέχνη της. Δεν φτάνουμε ούτε στο νυχάκι της σελήνης της.

Είναι σημαντική στη ζωή σας η ποίηση;

Νομίζω πως μόνο η ποίηση είναι σημαντική, αν θεωρήσουμε ότι και η αγάπη είναι ποίηση καθώς και η ποίηση αγάπη. Για τη Σαπφώ ὄττω τις ἔραται, ό,τι αγαπά ο καθένας.

Έχουμε σταματήσει να ρίχνουμε το βλέμμα μας προς τον ουρανό;

Ναι, δεν προλαβαίνουμε. Τρέχουμε για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Παλεύουμε με τα λεπτά, με τα δευτερόλεπτα. Γι’ αυτό αγαπάμε το σινεμά, το θέατρο. Αποζητάμε μια ανακούφιση, μια βραδύτητα, μια στάση. Αυτός είναι για μένα ο χρόνος της τέχνης, ένας δικός μας χρόνος να ησυχάσουμε, να δούμε τα αστέρια, μέσα και έξω μας. Να χαρούμε. Αυτά είναι, έτσι κι αλλιώς εκεί, και όπως λέει ο Γ. Σεφέρης: «Ὁ θαλασσινὸς ἄνεμος κι ἡ δροσιὰ τῆς αὐγῆς ὑπάρχουν χωρὶς νὰ τὸ ζητήσει κανένας».

«Παλεύουμε σε πολύ δύσκολες εργασιακές συνθήκες – Συνεχίζουμε γιατί είμαστε τρελοί» έχετε δηλώσει σε προηγούμενες συνεντεύξεις σας. Ποια η γνώμη σας για όλα όσα συμβαίνουν αυτή την στιγμή στον πολιτισμό; Yπάρχει ελπίδα;

Η πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή για όλον τον κόσμο. Οι άνθρωποι της τέχνης έχουν να παλέψουν: δουλεύω έναν μήνα, δύο, μετά είμαι πάλι άνεργος, δεν πληρώνομαι πρόβες, πληρώνομαι ελάχιστα στις παραστάσεις, ζω με το ταμείο ανεργίας -αν έχω τα ένσημα για να βγω- δεν έχω άδειες εγκυμοσύνης, μητρότητας, πατρότητας, δεν έχω δικαίωμα να αρρωστήσω, δεν βγάζω σύνταξη. Παρόλα αυτά πρέπει να ασκούμαι, να μελετάω, να παρακολουθώ την τέχνη μου. Έχω παιδιά να μεγαλώσω, γονείς να φροντίσω.

Μέσα σε όλα αυτά οι σπουδές που έκανα με τόσο κόπο, γιατί είναι μία πολύ απαιτητική, πολύπλευρη σπουδή, αναγνωρίζονται ως τίποτα. Θεωρούνται ως μη γενόμενες. Το πτυχίο αυτό, που έχει τον τίτλο της Ανώτερης βαθμίδας, δεν υπάγεται πουθενά εδώ και 20 χρόνια, πολλές άκαρπες προσπάθειες, είχαμε την ελπίδα πως θα λυθεί, κακώς. Τώρα ισοπεδώνεται με σφραγίδα. Οι σπουδαστές μας παλεύουν για την αξιοπρέπεια, τη δυνατότητα συνέχισης των σπουδών τους. Δυστυχώς ποτέ δεν θα ξεπεράσουμε την αντίληψη ότι η θεωρία είναι ανώτερη της πράξης, ότι η πράξη δεν έχει αντικείμενο έρευνας. Ούτε και σήμερα, που οι τέχνες και οι επιστήμες επικοινωνούν. Δεν είμαι αισιόδοξη. Θα ζούμε πάντα σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Θα συνεχίσουμε να κάνουμε τέχνη, γιατί έτσι μόνο μπορούμε να ζήσουμε.

Αυτές οι συνθήκες θα έχουν πάντα ένα διπλό αποτέλεσμα: Άλλοτε η τέχνη μας θα έχει τη φλόγα του οραματιστή που παλεύει κόντρα σε όλα, άλλοτε θα είναι λειψή, γιατί πέρα από τη φλόγα που ξεπηδάει από τη δυσκολία, χρειάζεται χρόνος άσκησης που δεν έχουμε και που μειώνεται όλο και περισσότερο. Ανάμεσα σε τρεις δουλειές, μετά από ξενύχτι, τα ξημερώματα που κοιμάται το παιδί…δεν γίνεται. Μεγάλα πράγματα από το περίσσευμα δεν είναι δυνατόν να συμβαίνουν, ούτε στην επιστήμη ούτε στην τέχνη.

Info παράστασης:

Σαπφώ, καταστερωμένη ένα μουσικό αστροφυσικό ταξίδι | Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.