Κείμενο: Βάσω Γιατσίδου – Mindful Eating Hellas
Πόσο εξοικειωμένοι είμαστε με την αστική χλωρίδα που μας περιβάλλει;
Για ποιον λόγο αναγνωρίζουμε αβίαστα λογότυπα διεθνών brands και όχι τα φυτικά είδη των ελληνικών πόλεων, πλάι στα οποία μεγαλώνουμε;
Σε ποιον βαθμό θα βελτιωνόταν η ποιότητα της ζωής μας αν σε κάθε αστικό κενό χώρο φυτεύαμε ένα καρποφόρο δέντρο;
Κατά τον 20ο αιώνα, οι έννοιες «παραγωγή τροφής» και «πόλη» θεωρούνταν, σε γενικές γραμμές, ασυμβίβαστες καθώς εδραιωνόταν ολοένα και περισσότερο η πεποίθηση ότι οι πόλεις δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετούν την ανεμπόδιστη μετακίνηση ιδιωτικών και δημόσιων οχημάτων και όχι για να καλύπτουν βασικές ανθρώπινες ανάγκες όπως υγεία, ευεξία, κοινωνικοποίηση.
Η ορατότητα της τροφής (περισσότερο στην ελληνική ύπαιθρο και λιγότερο στα μεγάλα αστικά κέντρα), αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες εξοικείωσης των ανθρώπων -μικρών και μεγάλων- με την προέλευση διαφόρων τροφίμων που κατανάλωναν και κυρίως, την άριστη κατανόηση των εποχικών κύκλων της Φύσης.
Στον δρόμο για το σχολείο ή/και την εργασία, ένας λαχανόκηπος, ένα αυτοφυές φυτό σε κάποιο παρτέρι ή μια φορτωμένη λεμονιά αποτελούσαν περίτρανες αποδείξεις ότι η Φύση μπορεί να μάς ανταμείβει συστηματικά με μοναδικές οπτικές και γευστικές αναπαραστάσεις, δημιουργώντας πολύχρωμες, αρωματικές οάσεις.
Ίσως έχετε ακούσει (ή βιώσει) ιστορίες για πετροπόλεμους μεταξύ παιδιών σε γειτονιές, όπου φύονταν άγριες τζιτζιφιές. Το συγκεκριμένο φυτικό είδος με καταγωγή από την Ασία, είχε έντονη παρουσία στην παλιά Αθήνα, με τους κατοίκους της να απολαμβάνουν όλα τα στάδια ανάπτυξης των δέντρων αυτών, μέχρι και τη συγκομιδή των καρπών, τόσο σε δημόσιους δρόμους όσο και ιδιωτικές αυλές σπιτιών.
Τώρα πλέον, γνωρίζουμε με σαφήνεια ότι το σύγχρονο διατροφικό περιβάλλον (food environment) διαμορφώνει –μεταξύ άλλων- σε μεγάλο βαθμό τις καταναλωτικές, σε επίπεδο διατροφής, επιλογές μας.
Ενδεικτικά, γίνεται αναφορά στο φαινόμενο της διατροφικής ερήμου (food desert), που επικρατεί σε διάφορα προηγμένα κράτη στον κόσμο, όπου η εύρεση θρεπτικής τροφής γίνεται χρονοβόρο και ακριβό σπορ, καθώς αυτή απέχει δεκάδες χιλιόμετρα από τον τόπο διαμονής των κοινοτήτων (κυρίως μειονοτήτων), που πλήττονται από το φαινόμενο αυτό. Έρευνα που διεξήχθη το 2017 ανέφερε ότι 39,5 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως, διαμένουν σε περιοχές, χαρακτηρισμένες ως διατροφικές έρημοι.
Και όπως είναι αναμενόμενο, σε αστικές περιοχές, όπου δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη φυτικής βλάστησης ή σημεία πώλησης φρέσκων φρούτων και λαχανικών, η κατανάλωση αυτών παρουσιάζει ραγδαία μείωση, προκαλώντας παράλληλα αυξημένο ρίσκο εμφάνισης ασθενειών, που σχετίζονται άμεσα με τη διατροφή (food-related diseases).
Ίσως ήρθε η ώρα να δούμε τις γειτονιές μας με μια ανανεωμένη ματιά…
Από την κηπουρική στο μπαλκόνι και την πρώτη επαφή με την καλλιέργεια της τροφής μέχρι τους αστικούς λαχανόκηπους, η ενασχόληση με το έδαφος είναι μία από τις πλέον αγχολυτικές δραστηριότητες. Μυρωδικά, κυνόροδα, αμπέλια, ελαιόδεντρα, ροδιές διάσπαρτα στις γειτονιές, γίνονται ζωντανά εργαστήρια αλλά και χώροι φιλοξενίας για μικρά ζώα και έντομα που διαβιούν στην πόλη.
Η τροφή κάνει εποχικούς κύκλους, σαν να μας προ(σ)καλεί να συνδεθούμε και να τιμήσουμε την αστική παραγωγή τροφής μέσω της συγκομιδής.
Τα αστικά καρποφόρα δέντρα, που κοσμούν τις γειτονιές του κόσμου, θα μπορούσαν να συγκομίζονται συστηματικά από τους κατοίκους της παρά να σαπίζουν και να φθίνουν άδοξα.
Και αυτός θα ήταν ένας εξαίρετος λόγος για να νιώσουν οικεία, δραστηριοποιούμενοι ξανά στον δημόσιο χώρο αλλά και να έρθουν σε επαφή με τη μαγεία της εποχικότητας ακόμα και σε ένα τυπικό αστικό περιβάλλον, που κατακλύζεται παραδοσιακά από τσιμέντο.
Τι θα γινόταν αν δημιουργούσαμε συμβολικά μικρής κλίμακας βρώσιμα δάση (food forests), μαθαίναμε για τα βοτανικά χαρακτηριστικά και τις δυνητικές χρήσεις της τροφής που μας περιβάλλει, συνδεόμασταν με συνανθρώπους, και προσφέραμε μέρος της συγκομιδής μας σε κοινωφελείς σκοπούς;
Ίσως οι πόλεις γίνονταν πιο ανθρώπινες, ερχόμενες σε άμεση επαφή με τη Φύση και στο τέλος, όλοι συμφωνούσαμε στο εξής: «Η κηπουρική είναι πιο φθηνή από την ψυχανάλυση, και στο τέλος μας μένουν και οι ντομάτες».
