Στις 2 Ιουλίου, διευθύνει τη συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στο Ηρώδειο με σολίστ τον θρυλικό Μίσα Μάισκι. Με αφορμή την πρώτη του εμφάνιση στη χώρα μας, είναι ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τον ανερχόμενο Γάλλο αρχιμουσικό Λιονέλ Μπρενγκιέ, που μόλις στα 35 του έχει ήδη συνεργαστεί με κάποιους από τους σημαντικότερους ερμηνευτές παγκοσμίως και τις διασημότερες ορχήστρες του κόσμου. Σε αυτή τη συνέντευξη μιλάει για την πορεία του, τα μουσικά του πρότυπα, αλλά και τον τρόπο που προσεγγίζει μια ορχήστρα.
Πώς αισθάνεστε για την πρώτη σας εμφάνιση στη χώρα μας; Έχετε ξαναέρθει;
Όχι, είναι η πρώτη μου εμφάνιση στην Ελλάδα και ανυπομονώ πολύ να γνωρίσω την ορχήστρα και το κοινό. Πολλοί φίλοι μου έχουν επισκεφτεί την Ελλάδα και μου έχουν πει τα καλύτερα.
Μεταξύ άλλων, πρόκειται να διευθύνετε το Κοντσέρτο για βιολοντσέλο και ορχήστρα του Ντβόρζακ. Ένα έργο με το οποίο σίγουρα θα έχετε αναμετρηθεί ως τσελίστας. Πώς θα επηρεάσει η γνώση του οργάνου τη διεύθυνσή σας;
Είναι πάντα πολύ ξεχωριστή εμπειρία για μένα η διεύθυνση ενός Κοντσέρτου για τσέλο. Λατρεύω αυτό το όργανο. Ταυτόχρονα, είναι συναρπαστικό να έρχομαι σε επαφή με τόσο ταλαντούχους σολίστες. Μια πραγματική απόλαυση.
Ποια είναι η γνώμη σας για τον Μίσα Μάισκι ως μουσικό; Σας αγχώνει η συνεργασία με έναν καλλιτέχνη τέτοιου βεληνεκούς;
Είναι ένας πραγματικός θρύλος. Δεν αισθάνομαι αγχωμένος, μόνο πολύ χαρούμενος που συνεργαζόμαστε. Η γνωριμία με έναν τέτοιο καλλιτέχνη και, μάλιστα, με αφορμή ένα τόσο σημαντικό έργο του ρεπερτορίου, όπως το Κοντσέρτο για βιολοντσέλο του Ντβόρζακ, μου δημιουργεί μεγάλη χαρά.
Τι σας έκανε, ενώ σπουδάζατε πιάνο και τσέλο, να ασχοληθείτε με τη μουσική διεύθυνση;
Η αλλαγή έγινε πολύ ομαλά, στην πραγματικότητα. Μελετούσα παράλληλα τσέλο, πιάνο και μουσική διεύθυνση και μετά τη νίκη μου στο Διαγωνισμό Besançon για νέους μαέστρους το 2005, προέκυψαν περισσότερες συναυλίες ως αρχιμουσικός και άρα λιγότερος χρόνος για μελέτη τσέλου και πιάνου. Συνέβη, όμως, σιγά-σιγά. Δεν υπήρξε ποτέ στιγμή που να χρειάστηκε συνειδητά να πω μέσα μου ότι εγκαταλείπω την καριέρα μου ως μουσικός.
Ποιο πρόσωπο σας ενέπνευσε σε νεαρή ηλικία, ώστε να ασχοληθείτε με τη μουσική;
Υπήρξαν πολλά πρότυπα. Ως τσελίστας λάτρευα τον Ροστροπόβιτς. Τον είχα δει, κιόλας, σε μια συναυλία στη νότια Γαλλία και κατάφερα να τον γνωρίσω. Υπήρξαν και πολλοί μαέστροι που με ενέπνευσαν. Ο Ζούμπιν Μέτα, ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, ο Μάρις Γιάνσονς, σίγουρα αποτέλεσαν πρότυπα για μένα.
Έχετε λάβει ενθουσιώδεις κριτικές για τη διεύθυνση της Τρίτης Συμφωνίας του Ραχμάνινοφ. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η θέση της Δεύτερης Συμφωνίας μέσα στο υπόλοιπο συμφωνικό έργο του;
Έχω διευθύνει αρκετές φορές τη Δεύτερη Συμφωνία του Ραχμάνινοφ. Είναι ένα από τα πολύ αγαπημένα μου έργα. Λατρεύω, γενικά, τη μουσική του. Είναι πραγματικά υπέροχη και γεμάτη πάθος.
Όταν συμβεί να επιστρέψετε σε ένα έργο ανακαλύπτετε νέα στοιχεία γι’ αυτό; Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα;
Ναι, πάντα. Από τη στιγμή που ανοίγω την παρτιτούρα, μελετάω το έργο σαν να είναι η πρώτη φορά. Μπορεί να ανακαλύψω νέα στοιχεία στη δυναμική και τον ρυθμό του κομματιού. Πάντα υπάρχουν λεπτομέρειες που αλλάζουν στην ερμηνεία. Πολλές φορές, μάλιστα, αυτές οι αλλαγές γίνονται και λόγω ακουστικής. Για παράδειγμα, μπορεί με την ίδια ορχήστρα να ερμηνεύουμε το ίδιο έργο σε διαφορετικό χώρο. Τότε επιβάλλεται να υπάρξουν αλλαγές.
Εκτός από το Ηρώδειο, τους επόμενους μήνες πρόκειται να διευθύνετε κι άλλα έργα του Αντονίν Ντβόρζακ. Υπάρχει κάποιο έργο του συγκεκριμένου συνθέτη που απολαμβάνετε ιδιαίτερα να διευθύνετε;
Ο Ντβόρζακ είναι ένας συνθέτης που αγαπώ ιδιαίτερα. Σίγουρα, το Κοντσέρτο του για τσέλο είναι πολύ σημαντικό για μένα. Το έπαιζα συχνά ως τσελίστας και πλέον το διευθύνω και αρκετά συχνά. Επίσης, μόλις την περασμένη εβδομάδα διηύθυνα τη Συμφωνία «του Νέου Κόσμου». Η μουσική του έχει μεγάλη ένταση και απολαμβάνω πάντα να βρίσκομαι στο πόντιουμ.
Πώς είναι η αίσθηση της πρώτης συνεργασίας με μια ορχήστρα; Ποια βήματα ακολουθείτε προκειμένου να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα;
Συνήθως, όποτε συναντώ μια ορχήστρα για πρώτη φορά, αλλά και όποτε επιστρέφω σε μια ορχήστρα -όπως, για παράδειγμα στη Νίκαια, που διευθύνω πολύ συχνά για αρκετά χρόνια- συνήθως μου αρέσει να παίζουμε το έργο από την αρχή μέχρι το τέλος. Καταλαβαίνω, έτσι, πού χρειάζεται να δουλέψουμε με μεγαλύτερη προσοχή ή πού πρέπει να επιμείνω. Νομίζω, ότι είναι βοηθητικό και για την ορχήστρα. Μετά, μπορεί να προχωρήσω στο δεύτερο ή τέταρτο μέρος. Πάντα αρχίζω με αυτό που είναι το σημαντικότερο ή δυσκολότερο. Αυτό σκοπεύω να κάνω και στην πρώτη μου πρόβα στην Αθήνα, έτσι ώστε να πετύχουμε μέχρι τη συναυλία το ιδανικό αποτέλεσμα.
Διευθύνετε συχνά και όπερα και συμφωνική μουσική. Τι από τα δύο θα λέγατε ότι προτιμάτε;
Τα τελευταία χρόνια διευθύνω περισσότερο συμφωνικό ρεπερτόριο, αν και έχω κάνει στο παρελθόν αρκετές όπερες. Θα έλεγα ότι είναι απλώς διαφορετικά, δεν προτιμώ κάποιο από τα δύο.
Υπάρχουν σύγχρονοι συνθέτες που θαυμάζετε; Ποιοι είναι αυτοί;
Έχω διευθύνει πολλή σύγχρονη μουσική και εξακολουθώ να το κάνω. Λόγω της θητείας μου δίπλα στον Έσα-Πέκα Σάλονεν, του οποίου ήμουν βοηθός στη Φιλαρμονική του Λος Άντζελες, γνωρίζω και εκτιμώ ιδιαίτερα τους σύγχρονους Φινλανδούς συνθέτες.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μέλλον της κλασικής μουσικής; Υπάρχει χώρος για καινοτομίες;
Βέβαια, υπάρχει πάντα περιθώριο για καινοτομίες. Για παράδειγμα, λόγω της πανδημίας όλο και περισσότερες ορχήστρες πραγματοποιούσαν αυτό το διάστημα πολλές βιντεοσκοπήσεις συναυλιών. Αυτό είναι κάτι που θεωρώ ιδιαίτερα θετικό. Αποτελεί άνοιγμα προς ένα ευρύτερο κοινό.
Έχετε συνεργαστεί με κάποια από τα μεγαλύτερα σύγχρονα ονόματα ερμηνευτών, όπως η Yuja Wang και ο Gautier Capuçon. Πόσο σημαντική είναι η καλή χημεία αρχιμουσικού και σολίστ;
Είναι οπωσδήποτε ένα ζωτικό στοιχείο για την επιτυχία της συναυλίας. Εμένα ο ρόλος μου ως αρχιμουσικός είναι να αφήνω τον σολίστ να εκφράζεται μέσω της μουσικής. Οδηγώ την ορχήστρα έτσι ώστε να τον συνοδεύει και να μην του επιβάλλεται. Όταν συμπράττει κανείς με μουσικούς τέτοιου βεληνεκούς όπως αυτοί που αναφέρατε, οι μουσικές τους φράσεις είναι πάντα τόσο φυσικές και είναι πολύ εύκολο για την ορχήστρα να τις ακολουθήσει.
Πώς κρίνετε αν μια συναυλία σας ήταν επιτυχημένη;
Είμαι ικανοποιημένος όταν το κοινό φεύγει χαρούμενο. Αυτό μου έλειψε περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το κοινό είναι ζωτικό στοιχείο των συναυλιών. Τα υπόλοιπα είναι λεπτομέρειες. Η ατμόσφαιρα και το πνεύμα που επικρατεί είναι το παν.
