«Κωσταλέξι» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μωραΐτη: Άδεια χωριουδάκια κι ασυνάρτητη επαρχία

Ο τρόπος που αποδίδεται σκηνικά από την ομάδα 812:Coal Theatre Company η ασφυξία της μικρής τοπικής κοινωνίας είναι αληθινά ισχυρός

Φωτογραφίες: © Patroklos Skafidas

Στην εκπνοή αυτής της κανονικής σεζόν –αν μπορούμε να ονομάσουμε σεζόν πλέον αυτό το υδροκέφαλο, άνευ ορίων μόρφωμα, αυτόν τον αγώνα ζωής και θανάτου στον οποίο επιδίδονται ελλείψει άλλων επιλογών οι Έλληνες καλλιτέχνες του θεάτρου- στις καθυστερήσεις, τέλος πάντων, του Μαΐου, βλέπουμε και παραστάσεις που αποτελούν ουσιαστικές και συγκεκριμένες προτάσεις πάνω στην Τέχνη. Ευτυχώς που ο καιρός δεν έχει καταστήσει ακόμα απωθητική τη σκέψη της παρακολούθησης θεαμάτων σε κλειστές  αίθουσες και μπορεί κανείς να χαρεί αυτά τα όψιμα άνθη.

Είναι σχεδόν απίστευτο το γεγονός πως, ενώ έχουν περάσει 45 ολόκληρα χρόνια από την αποκάλυψη της υπόθεσης του εγκλεισμού της Ελένης Καρυώτη στο υπόγειο του σπιτιού της στο χωριό Κωσταλέξι επί 29 ολόκληρα χρόνια, πρώτα από τον πατέρα της και στη συνέχεια από τα αδέλφια της, αυτή δεν έγινε αντικείμενο κάποιας μυθοπλασίας –ταινίας, μυθιστορήματος ή θεατρικής παράστασης. Πρόκειται για μια ιστορία που μοιάζει πλασμένη για να μεταφερθεί στην Τέχνη, γεμάτη από συγκλονιστικά στοιχεία για την ελληνική κοινωνία της επαρχίας, βαρύ συμβολικό φορτίο που αφορά τους οικογενειακούς δεσμούς, με διαδόσεις σχεδόν μυθοπλαστικές να επενδύουν τα ελάχιστα αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Η παράσταση μοιάζει να εκπληρώνει τη λύση μιας εκκρεμότητας δεκαετιών.

Η υπόθεση της Ελένης από το Κωσταλέξι χάνεται στην παιδική μου ηλικία, όπου πολλά πράγματα ήταν διαφορετικά από το σήμερα σε βαθμό αδιανόητο: σκεφτείτε το σάλο που θα προκαλούσε σήμερα η δημοσίευση από όλες σχεδόν τις εφημερίδες σε πρωτοσέλιδα των φωτογραφιών της δυστυχούς έγκλειστης και σε άθλια κατάσταση, έτσι όπως βρέθηκε στο υπόγειο κελί της. Κι όμως έτσι ήταν ο Τύπος της δικτατορίας και των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης: ακόμα και εικόνες πτωμάτων από τροχαία δυστυχήματα σε κατάσταση που δύσκολα τολμώ να περιγράψω ακόμα και με λέξεις, έβρισκαν θέση στις εφημερίδες, καλλιεργώντας μια πορνογραφία της φρίκης –και δημιουργώντας δυσπερίγραπτα τραύματα σε όσους ξεφύλλιζαν τις σελίδες τους σε τρυφερή ηλικία.

Είναι γνωστός ο νόμος της σιωπής στην ελληνική επαρχία. Υπάρχουν τοπωνύμια συνδεδεμένα με πράξεις αποτρόπαιες, όπου όλοι γνώριζαν, ουδείς μιλούσε, κι όταν όλα βγήκαν στο φως όλοι καταδίκαζαν τους δράστες και απειλούσαν με αυτοδικία. Κωσταλέξι. Δουνέικα. Κι άλλα πολλά. Ο τρόπος που αποδίδεται σκηνικά από την ομάδα 812:Coal Theatre Company αυτή η ασφυξία της μικρής τοπικής κοινωνίας χωρίς καμία καταφυγή στον νατουραλισμό είναι αληθινά ισχυρός. Η λιτότητα και η αφαίρεση οδηγούν σε ένα αποτέλεσμα που καμιά ρεαλιστική αναπαράσταση δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτύχει.

Η Έλενα Τριανταφυλλοπούλου και η Άρτεμις Ψιλοπούλου συνέθεσαν το κείμενο με αφαίρεση και ευαισθησία. Άλλωστε το έχει πει ο ποιητής: όταν η φρίκη δεν μιλιέται, μόνο με παραμύθια και παραβολές μιλάς γι αυτήν. Ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης σκηνοθέτησε λιτά και με ακρίβεια, φλερτάροντας ορθότατα με το ελάχιστο. Με ανάλογο τρόπο ερμήνευσε εξαιρετικά και τους ρόλους που του αντιστοιχούσαν. Έχω κάποια ερωτηματικά για τη χρήση της ζωομορφίας σε μια συγκεκριμένη σκηνή, αλλά δεν είμαι σίγουρος αν ο συμβολισμός αυτός λειτούργησε ή όχι.

Η Άλκηστις Νικολαΐδη έπλασε μια Ελένη δωρική, μακριά από οποιαδήποτε υπερβολή, χωρίς να κάνει το λάθος να επιχειρήσει να «παίξει» την τρέλα ή την εγκατάλειψη της δύστυχης γυναίκας, και το αποτέλεσμα είναι καθηλωτικό. Όσο για τη Ζωγραφιά Μεντεσίδου, το βλέμμα της και η φωνή της που ποτέ δεν υψώθηκε ή παρασύρθηκε προς την έκφραση συναισθημάτων, έπλασαν μια τυραννική μορφή τέτοιας αυστηρότητας και ψυχρότητας, που μου παγώνει το αίμα ακόμα κι αυτή τη στιγμή που γράφω: ομολογώ πως ντρέπομαι που δεν γνώριζα ως τώρα αυτή την ηθοποιό. Και χαίρομαι που υπάρχουν στον χώρο του ελληνικού θεάτρου τέτοια ταλέντα προς ανακάλυψη.

Υπάρχουν πλευρές της υπόθεσης που δεν θυμόμουν ή και δεν γνώριζα, και ανατρίχιασα όταν τις διαπίστωσα. Ο εισαγγελέας είχε προτείνει, εκτός από την οικογένεια του θύματος, να παραπεμφθεί σε δίκη ολόκληρο το χωριό ως συνένοχοι. Τελικώς όλοι αθωώθηκαν. Το θύμα λίγο αργότερα επεστράφη στην φροντίδα της οικογένειάς του, μέχρι που εξαφανίστηκε μυστηριωδώς το 1998. Έκτοτε η Ελένη αγνοείται.

Σκεφτόμουν βγαίνοντας από την αίθουσα  πως φράσεις όπως «ακόμα έτσι είναι τα πράγματα στην επαρχία» ίσως είναι εύκολες και λανθασμένες: μιλάμε πια για έναν άλλο κόσμο, με την πληροφορία να φτάνει παντού μέσω διαδικτύου, με την απομόνωση των τοπικών κοινωνιών του τότε να μην υφίσταται πλέον, με τους νόμους της σιωπής να έχουν ατονήσει. Και όμως: συζητώντας στην έξοδο με τους συντελεστές της παράστασης, πληροφορήθηκα πως έχουν δεχτεί απειλές, πως ο σύλλογος των κατοίκων του χωριού ή των καταγόμενων από αυτό απαίτησε την αλλαγή του τίτλου της παράστασης, πως η ομάδα υποχρεώθηκε να ζητήσει νομικές συμβουλές για να δουν πώς θα προστατευτούν από κάποια κακόβουλη ενέργεια. Ο νόμος της σιωπής καλά κρατεί, η λήθη πρέπει να επιβληθεί ακόμα και με τη βία. Ναι, σήμερα, το 2023…

Περασμένα μεσάνυχτα Σαββάτου, με την ανατριχίλα να διαπερνά ακόμη τον αυχένα μου, περπάτησα τους δρόμους του Ψυρρή παίρνοντας την κατεύθυνση της επιστροφής. Μποτιλιαρισμένοι δρόμοι με επιβάτες που περιμένουν κοιτάζοντας απλανώς παγιδευμένοι στα οχήματά τους, δραπέτες του σαββατόβραδου, σε αναζήτηση της υποχρεωτικής εβδομαδιαίας βραδινής διασκέδασης. Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι; Τι γυρεύουμε εμείς μέσα στη νύχτα των άλλων;

Ιnfo παράστασης:

Κωσταλέξι | Θέατρο Θησείον

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.